11 Ekim 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11
Daha sonra da İlahiyat — Fakültesi Reisi Ve Dini İslâm Müderrisi oldu Azası bulunduğu İttihat ve Terakki Partisinin aday göstermesi üzerine, Birinci Dünya Harfti sırasında Er— tuğrul (Bilecik) Sancağı — mebusu olarak son Osmanlı Meclisine girdi. Sait Halim Paşa ve Talât Paşa Harb Kabinelerini yargılıyan. özel mahke- mede vazife aldı. Son İttihat ve Te- rakki Genel Kongresinde Talât Pa- şanın yerine Grup Başkanlığına o seçildi. Günaltay, —Atatürkle İttihat ve Terakki Partisinde çalışırken tanış- tı. Celâl Bayarı aynı siyasi te şekkülün İzmir Murahhası olarak "bilir. Son Osmanlı Meclisi Mebusa- nında Tevfik Paşayı devirerek İzzet Paşayı Sadrazamlığa getırmek Ve o sırada Istanbulda izinli bulun:; A- tatürkün de iye Nezaretını al- masını saglamak için faaliyet gös- terdi. Arkasından da, Milli Mücade- le senelerinde Yahya Kemal, Şemsi ve Macit Beylerle Ankara taraftarı olarak tanındıgından Darülfünunda- ildi ki işine son verildi. Günaltayın Da- rülfünundaki işine son verilmesi ol- dukça alâka — çekicidir. c Osmanlı Darülfünununda Türk Tarıhı okutul maz" dendi ve kürsüsü Atatürkün aday göstermesi üze- rine, bir ara seçiminde Sıvas millet- vekili olarak İkinci Bü Millet Meclisine girdi. Günaltay İsmet İnö- -ikat ve Telifat Heyeti âzası olarak, Günaltayı Ankaraya davet etmiş bu- lunuyordu İlk ve son il başkanı It G una uay rk sı teşkılatını mebus olmadan önce, tarafından Halk Fırka- kurmak üzere İstanbu- la gonderılmıştı Böylece İstanbulda- ki ilk C. H. li Gunaltaydır Aynı zamanda. Istanbuldakr ilk ve son İl Başkanı da odur. O tarıhlerde altı sene Vilâyet Reisliğini deruhte etti. 1946 senesinde Erzincandan mil- letvekılı seçilen Günaltay, uzun H. P. nin Meclis Grubu Başka 11n1 yaptı. Atatürk, millet vekıllıgı sırasında Günal ltayın tarıh öğretmenliğini bırakmasına müsaade etmemişti. Böylece, aynı manda Ankara ve- İstanbul Üniversitelerin- de Türk ve İslâm Tarihi profesörlü- ğü yapıyordu. Atatürk Türk Tarih Kurumunun başına da Günaltayı ge- tirmişti. Günaltay, o zamandan bu yana Türk Tarih Kurumu Başkanı- dır. İsmet kurma— Günaltay, 1949 senesinde lnonu tarafından hükümeti mur edildi. Son C. bınesını teşkil eden Gunaltay Huku— meti, demokrasi ınkılabımızın en uhım merhalesını başardı, — şimdi D. ktidarınca deği ştırılen son Seçım Kanununu hazırlıyarak yürür- AKİS, I1 EKİM 1958 lâğvedildi.. lüğe soktu. Günaltaya, daha — önce birkaç defa Başbakanlık teklif edil- mişti. Ama kendisi kabule yanaş- mamıştı. Ancak son defasında, İsmet Paşanın demokrasi ınkılabını başar— mak mevzuundaki kati azmini gö- rünce, kendi kanaatlerıne de uydu- ğundan, Başbakanlığı devraldı. Gü- naltaya göre — hazırlamış — olduğu Seçim Kanunu, sistem itibariyle ol- masa dahi usül itibariyle tam ma- nasıyla demokratiktir. Şimdi ekseri- yet sistemi kaldırılıp, yerine vatan- daşların memleket ışlerı ile daha çok ilgilenmelerine imkân — verecek nisbi temsil sistemi, ikame edilmeli- ir. "Sabık Başbakan" G unaltay 1950'deri sonra kendisi- ni daha ziyade ilmi çalışmalara YURTTA OLUP BİTENLER lık teklif ettiği adama İstanbul İl başkanlığını teklif ett Şamseddin Günaltay kendilerine "Sabık Başba- kan" dedirtmekten fena halde ür- kenlerin hayretle açılan gözleri ö- nünde teklifi kabul etti ve herkesin hayranlığını böylece bir defa daha kazandı. Gösterdiği tevazu ve fera- gat Sabık Başbakanı bir kat daha yükseltti. * Şemseddin Günaltay onbeş ay İs- tanbul teşkılatrnın başında çalıştı ve Seçimleri, bilinen şartlar altında yap- tı. Küçük çekişmelerin daima üstün- de kalması, silmesi eski tek Başkan adayı halıne getiriverdi. "Fikirlerin adam üzükçülerle Kravatsızların müca- Tdelesı başka bir hususiyet göster- Güzide Tanrıyar Günaltaya pasta ikramı ediyor Günaltay sandalye ikramı etmedi verdi. O yılki Kurultayda — Genel Sekreterliğe aday olduğu halde Ka- sım Gülekin önünde — yenilince bir müddet kenarda kaldı. Erzincan mil- letvekilliğini muhafaza ediyordu. Fa- aal bi oynamadı. 1954'te ise mılletvekılı de olamadı: Bu arada C. H. P. Meclisinde yer aldı. 1957 seçimlerinin arifesinde İs- tanbul teşkilâtı Ekrem Özden - Feh- mi Atanı ekişmesi yüzünden sar- sıntı- geçiriyordu. İhtilâfı — yatıştır- mak kuvvetli, Üüzerinde münakaşa olmayan bir şahsı il başkanlığına getirmekle kabil olacaktı. İnönü İs- tanbula Günaltay gibi şahsiyeti kud- retli, muvazene unsuru olal ıecek, hakemlık yapacak bir başkan şündü ye yedi sene evvel Başbakan dı. Mücadele mahalli liderlerin tesi- ri altında eçti Gerçi bazı kımseler Gulek adam "Ba- kendilerine rutçunun adam etiketi yapıştıra— rak tesir etme 1mkanını aradılar a- ma, bu manevralar vaffak ola- madı. Mahalli lıderlerın nüfuzu, dışardan gelecek tazyiklere karşı baraj vazifesi gördü. Kravatsızlar- dan bir kısmının Gülek nezdinde a- radığı destek de Genel Sekreter ta- rafından verilmed Geçen seneki kongrede Gülek lehınde çalışan Ge- nel Sekreter Yardımcısı Kâmil Kı- rıkoğlu bu defa İstanbuldan uzakta tutuldu. Bunun sebebi şuydu: Tera- zi Tüzükçülerin kazanacagını göste- riyordu. Tüzükçüler için yok Gülek- miş, yok Barutçuymuş, bunlar sıra- dan politikacılardı. Tüzükçüler hiç 11
