27 Eylül 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 31
M U Sİ Konserler Juilliard Kuarteti G eçen yıl olduğu gibi, bu mi Amerikalı musıkışı- nasla açıy 1967 - 58 mevsımı arpçı Vito ıle flütçü — Lora'n e onları hemen takip eden Mınneapo- lis Orkestrasının konserleriyle baş- lamıştı Bu yıl da Amerikanın — ve dünyan musikisi toplu- luklarından Juıllıard Yaylı azla Kuarteti, hem Ankara ve hem İs- tanbulda, yeni mevsimin ılk konser- lerini verdı Juilliard Kuarteti, ister Salzburg- da, Brükselde veya Izlandada olsun, İster merkezleri New Yorkta olsun, dünyanın her köşesindeki ciddi mu- siki çevrelerinde büyük şöhret ve i- tibar kazanmış, icra sanatının zir- vesinde bır yere sahıp topluluklar- dandır. Oniki yı New1 York'un Juilliard musıkı okulu mensupların- dan Robert Mann tarafından kurul- muştur. İlk topluluğun diğer üyeleri, kemancı Robert Koff, viyolacı Rap- hael Hillyer ve viyolonselci Arthur Winogr ad'dı. Üç yıl önce Winograd - m yerini Claus Adam almış, üç ay kadar önce de Robert Koff yerini Isidor Cohen'e vermıştır Topluluk bilhassa, ça Ş üsikinin — icrası ve tefsirinde yaptığı ihtisasla tanın- maktadır. Werbern'in, Alban Berg'in, Schönberg'in ve hele Bela Bartok- n musikisini çalışmalarındaki can- hlığın, kesinliğin, intizamın ve anla- Ş âkları vasıtasiyle olsun, tur- ne konserlerınde olsun, dünyanın her yerindeki musikiseverler arasında modern bir topluluk değildir. programla çıktıkları bir turnenin repertuarında, klâsik, omantik ve modern çağl arı muvazenelı bır şekil- de temsil eden birçok es ardı. Ni- tekim İstan buldakı ilk konserlerı bir Mozart kuartetiyle (sol majör, K. 387) haşladı. Modern repertuarın ustası olarak tanınan bu dört kişi- nin, klâsik çağa ait bir kuarteti ne anlayışta çalacağı herhalde ilgi çe- kicidir Mozart âşık olunca S aray sinemasındaki — konserden sonra verilen kokteyl partide, çaldıkları Mozart hakkında fikirleri- ni söyliyen bir musikisevere Robert zart âşık olduğu zaman, bugünkü insandan daha farklı duygular içinde mi olur- u acaba Sohbete kulak veren bir gazeteci hemen su cevabı yapış- tırdı: "Fasulyenin fiyatının değişme- si bile insanın duygularına tesir e- Sözün aşk ile fasulyaya intikal etmesine, Juilliard Kuartetinin Mo- zart'ı romantik denebilecek bir an- layışta çalması yol açmıştı. Robert AKİS, 27 EYLÜL 1958 K | Mamn ile arkadaşları serin kanlı, objektif, şirin, çocuksu bir Mozart yerine, bu bestecımn -ıcr sı her za- man tartışma konusu olan- musiki- sini, bol nüanslı, bol renkli, tempolu bir icra ile sunmuşlardı Tuttukları yol şup esiz ki münakaşa türürdü. Fakat cephelermı inançla v ınandır ak savunmasını biliyor- lardı. Robert Colleg konserınde çal- dıkları Haydın ise, (Op. 77 . No. 1, Sol majör kuartet) taze, canlı ve nekre bir musiki olmaktan çok, çlu ve ıhtıraslıydı Fakat Juilli- ard tinin klâsik musikiyi böy- le bir zavıyeden ele alışı, romantiz- kapısı çan bir klasıge aynı konserde ç n Fa r Op. 185 kuartetinin bestecısı Beethovene ge- lince bılhassa uygun, bilhassa yerin- P rogramlarda, Türkiyede bundan önce hiç çalınmamış, birçok çağ- ve halka açık olsaydı, Macarıstanın tek büyük bestecisinin de h en belirli bir şekilde gerçekleştir. di“' ü- çüncü kuartetin eşsiz denebılecek bir icrayla çalınışını dinlemek fırsatını bulurlardı. Juilliard'ın dört musikişi- nasının hayat dolu, renkli, müzikal, şaşmaz bır beraberlik tımsalı çalış— l Sechuman'ın çuncu ku- artetınde de uygun bir a kavu- şuyordu. Juıllıard konservatuvarmın müdürü William Sch musiki- sinde derin şahsiyet çizgileri olan bir besteciydi. Bütün eserlerinin or- tak vasfı, musikisinin en sakin say- falarında bile hissedilen koyu ve si- nirli bir enerjiydi. Beklenmedik ritm oyunlarıyla dolu uzun cümleler bu kuartette de kendilerini gösteriyor- lardı. Repertuarda bir Türk eseri uilliard Kuartetinin üç ay kadar önce başlamış olduğu Avrupa turnesi iki ay daha devam edecektir. Topluluk, Amerikanın güçlü Ur kül- tür silâhi olarak, Brüksel Sergisinde de büyük bir başarı kazanmıştır. Ka Juilliard Kuarteti Yaza da yeter, kışa da daş eser vardı. Amerikalı Walter Piston'un ilk konserde çalman birin- ci kuarteti, klâsik bıçımlere bağlı, fakat bu bıçımler içinde yeni hiçbir & rde kırk sene ünce yazılmış Debussy ku- arteti hıç de daha eski bır eser inti- bamı iyordu. Fakat unutmama- hıydı kı Pıston, sadece dınlenebılır e- serler yazan bır besteciydi; oysa De- bussy, yirminci yüzyılın belki en bü- yük bestecısıdır İstanbullu dınleyıcıler, Juilli- ard Kuartetinin Bartok'un musiki- si ndeki ustalığın ilk canlı örneğini birinci konserin ek parçalarından bi- ri olarak çalınan, dördüncü kuarte- tin Allegretto pizzicato'eu ile tanıdı- lar. Eğer ikinci konser, kolejde bir hususi toplantı olarak verilmeseydi sım ayı sonunda Amerikaya dönecek olan Juilliard Kuarteti Vaşingtonda, bir Türk eserinin ilk icrasını yapacak tır. Amerikan Kongre Kütüphanesi tarafından Adnan Sayguna ısmarla- nan bu eseri kuartet gerçi, Türki- yedeki konserlerinde çalmak iste- miştir. Fakat Kongre Kütüphanesi, eserin dünyadaki ilk çalınışının ora- da yapılmasını şart koşmuştur. Juilliard Kuarteti sayesinde yeni mevsim, parlak bir başlangıçla açıl- mış oluyordu. Fakat bu ara geçen mevsimi hatırlamamak elde değildi. Geçen yıl, Minneapolis Orkestrasın- dan sonra Amerikan Daışişleri Ba- kanlığı Türkiyeye yalnız Dave Bru- beck Kuartetini göndermişti. Bu yıl da, San Francisco Balesinden başka, henüz bir vait yoktur. 31
