27 Eylül 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 18

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Dış Ticaret Davulun sesi İ thalât yollarının açılması için bu haftanın başına kadar beklemek lâzım geldi. Haberi bizzat Başbakan Menderes Cumartesi günü İzmirde yaptığı konuşmada verdi ve malla- rın inemleketimize "oluk oluk" aka- cağını müjdeledi. İthalâtın başlaması, doğrusu sa- bırsızlıkla bekleniyordu: Sam Am- canın dolarları sayesinde yapılacak ithalâtın "yok" lar diyarını cennete çevireceği ilân edilmişti. Nasibi mü- temadi Zamlardan öteye — gitmeyen vatandaş bu mev'ut cenneti -uzak- tan da olsa- görmeye elbette ki can atıyordu... İthalatçılar, "kredisizlik- ten olduk diye bağırmalarına rağ- men çoktan beri kolları sıvamışlar yeşil ışığın yanmasını bekliyorlardı. lar , bu devre zarfında ithal edilecek mallarınj isimleri allardan ne miktarda getımlebılecegını gös- termektedir. 150 milyon dolar tutan kotalar, buzdolabı, Cadillac meraklılarını sukutu hayale uğratacak — mahiyet- tedir. Zira ilân edilen listede — lüks mallara hiç iltifat olunmamıştır: Buz dolaplarının aksam ve parçala- rı için sadece 50 bin dolar ayrılmış- tır. Otobüs ve diğer nakil vasıtaları için 8 milyon dolar konmuşsa da, bu malların ithali Koordinasyon heye- tince tâyin edilecek vasıflara sahip olmak şartıyla yapılacaktır. Heyetin -resmi daireler hariç- binek otomo- billeri ithâline müsaade vermiyece- ği sanılmaktadır. Kotalarda daha çok zaruri istihlâk malları, hain madde ve yedek parça yer almaktadır İstihlâk maddeleri- nin başında 1,5 milyon dolarla çay Yedek parça almak için bekleyen halk Bekliyen derviş muradına erememiş İhracatçılar bile, —cömert ihracat primlerini alabilmek ithalâtın başlamasına muhtaçtılar. Zira itha- lâttan alınan prim ihracatçılara öde- necektir. Sadece ihracatçılar değil, Merkez Bankası kapılarım . kısmen kendisine kapayan Devlet Baba da, para sıkıntısını karşılamak ıçın it- tan alınacak primlere ven- mektedir. Işte bu haftanın başında, "herke- sin rüyası" nın önündeki son mani- ler kalkmıştır: İthalât kotaları ve ithalât talimatnamesi ilan — edilmiş, ithal malları üyatlarının büyük öl- çüde yükselmesini biraz — azalttmak maksadiyle lüks sayılan maddeler- en hazine hassesi kaldırılmıştır. Kotalar Ilk üç aylık kotalar salı günkü resmi gazetede yayınlandı. Kota- 18 -kahve yok— gelmektedir. Asprin ve benzerleri için 1 milyon, gözlük ca- mı için 100 bin, fermuar, düğme v.s. için 25 bin, kurşun kalem, tebeşir v.s. için 300 bin dolar ayrılmıştır resim v.s. İ ne doğrusu hiç de cömert davranılmamıştır. Üç ay zar- bin dolar fında Türkiyeye ancak 200 tutarında matbua girebilecektir. Kotalar ham madde ve yedek parça bakımından çok daha cömert- tir: Benzine 15, otomobil lâstiğine 11,5, otomobil ve traktör yedek par- çasına beş .milyon dolar ayrılmıştır. Halen temel mesele, bu kotaların ithal malına hasret olan memleketi- mizde çabucak yoklar arasına karı- şıp karışmayacağıdır. Bazı kötü dil- ler, bu malların çöle düşen yağmur gibi yok olmasından korkmaktadır- lar. İthalât talimatnamesi eni it lat rejimini — eskisinden buyuk hususiyet, itha- lât yapabılmek için -hiç değilse şim« dilik- Yeni- dovızın mevcuddyetidir: iyası b ları kalkacaktır. İthalâtçı mal geti- rip getiremiyeceğinl Öğre- necek ve ithalât vesikasını aldıktan en geç dört ay sonra mallar gum— rüklerde boy gösterecektir. Bu müd- et mücbir sebepler altında ika ay uzatılabilir.. İthalât, kotalar dahilinde yapıla- caktır. İthalâtçılar profoma fatura- larıyla birliktte Merkez — Bankasına baş vuracak ve kotanın âzami 2 15'- ni ithâl edebılecektır Talep fazla o- lursa kota, ithalâtçılar arasında âdil bir şekılde paylaştırılacaktır. Mama- fih ithal malları fiyatlarının pahalı- laşması ve kredi tahditleri dolayı- sıyla ithal müsaadesi peşinde koşan- ların pek fazla olmayacağı ve kota- ların çok ufak parçalara bölünme-, sinin önleneceği umulmaktadır. Ev- deki hesabın çarşıya Uuymaması da kuvvetle muhtemeldir. Kotalar paylaştırıldıktan — sonra, bir hafta içinde ithalât bedelinin ta- mamının' Merkez Bankasına yatırıl- ması lâzımdır. Tüccarı herhalde en çok düşündüren, bu nokta olsa ge- rektir. Sıra ondan sonra fiyat tes- cilinin yapılmasına ve ithalât vesi- kasının alınmasına gelmektedir. İt- halât vesikalarının dört ay zarfında kullanılması lâzımdır. İthalâtçı kotalarından başka, sa- nayiciler için ayrı kotalar ayrılmışı tır. Resmi ve hususi sektör sanayi- cileri bu kotalar çerçevesinde itha- lât yapabıleceklerdır tefrik, sa- nayicilere işlerini çabuklaştırmak ve onları 1thalatç ların bazı rinden korumak gayesini gutmekte— dir. Bundan başka ekseriya Demir- perde gerisinden yapılan iki taraflı anlaşmalara dayanan ithalât — ayrı hükümlere tabi tutulmuştur. Bu it- halât -bu kotalara girmiyen mâlla- ra da şamıldır— Ticaret Bakanlığı- nın müsaadesiyle yapılacaktır.. Yeni sistem kâğıt de fena değildir. Tam üzerinde hiç bir serbesti ve aşırı bir bürokrasinin doğuraca- ğı tehlikeler bertaraf edilmeye çalı- şılmıştır. Elde dolar mevcut olduk-, ça sistemin başlangıçtakı bazı bo- Calamalardan — sonra iyi işlememesi için bir sebep yoktur. En büyük guçluk ithalât progra- mının, dış ödeme gücünü gayesi güdeceği söylenen yatırım programlarının ışığında yürütülebil- mesi keyfiyetidir. Şimdilik bu yola gidilmemiş, daha ziyade mal sıkın- olar kesesini açmaya yanaş- mıyacağını unutmamak ve dolarla- AKİS, 27 EYLÜL 1958