16 Ağustos 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

İKTİSADİ Piyasa Ah şu altın! ( ieçen haftanın 15 Maliye ortasına doğru, murakıbı ve zabıta memuru, 60 kadar yaşı geçkin, pej- mürde kılıklı adamla birlikte Sirke- cideki Doğu İşhanından çıktılar. 60 adam karakola götürüldü, hüviyetle- ri tesbit edildi ve serbest bırakıldı.. Bunlar altın alım satımı — sayesinde kolay kazanç peşinden koşan resmen aylak kimseler ve sarraflardan iba- i. Fiyatların devamlı olarak yük- seldiği bir memlekette bu rahatına düşkün adamlar, altın ticaretinin ga- rantili ve çok para getiren bir iş ol- duğunu biliyorlar, bu sebeple yıllar- dan beri geçimlerini Doğu İşhanında arıyorlardı. Kanun buna mâni değil- di ve bu altın borsasını basmak şim- diye kadar kimsenin aklına, gelme— mişti. O halde geçen haftaki âni baskının sebebi neydi? Siyasi baro- metreyi az çok takip edenler bu su- alin cevabını vermekte güçlük çek- mediler: Altın spekülatörleri, iktisa- di bir zaferi kutlamaya hazırlanan İktidara sarı barometrenin gönderdi- ği tekzibin fiyatını ödüyorlardı. Al- -ın fiyatları, iktisadi zafer gününde nasıl olur da yükselmeye cüret ede- bilirdi Fıll_ıakika, dış yardım haberi üze- rine, İnönünün — çivileme tekniğiyle düşmeye başlıyan altın fiyatları, Za- fer gazetesinin bolluk ve ucuzluk e- debiyatına — başladığı gün . yeniden yükselmeye koyulmuştu. Bunun sebe— bi, altın spekülatörlerinin — kaza hırsıyla uçurdukları haberlerden çok piyasada, devalüasyon dolayısıyla" fi- yatların yükseleceği hususunda uya- nan kanaatte aranılmalıydı. Enflâs- yonist siyasetin tamamıyle terkedil- diğini gösteren 1şt1ra gücünü azalt- maya matuf zecri tedbirler alınma- VE Bir dolarlık malın dahildeki fiyatı (kuruş) Pamuk 676.7 Buğday 634.5 Afyon 423 Tütün 322 Krom SİL Uzüm 507.6 İncir 398 Fındık 418.6 dan hemen büyük ölçüde bir devalü- asyona gidilmesi, fiyat yükselmele- rine sebep olmuştu. Sadece altın de- ğil, diğer fiyatlar da, »bilhassa ih- racat malları fiyatları, yükseliyordu. Bu duruma ancak iktisadi kararlar bir son verebılırdı Jandarma metod— larının ve i Korunma Kanunu- nun tiyaskosu ortadaydı. Gelgelelım iktidarı jandarma — metodlarından vazgeçirmeye imkân yoktu. Altın yükselince mutad temayüllere uyu- larak altın spekülatörlerinin — peşine düşüldü. olay kazanç meraklılarının ba- şıboş bırakılmaması elbette ki yerin- de bir harekettir. Yalnız, spekülatör- lerin karakola — götürülmesiyle altın fiyatlarının düşeceği sanılmamalıdır. Hattâ altın alım satımı yasak bile edilse, sarı maden çok daha yüksek fiyatlarla el altından — müşteri bula- caktır. İktidardan başka herkesin tecrübesiyle öğrenildiği gibi, İktisadi hâdiseler, iktisadi — tedbirlerle onle— nir. Esasen son dış yardım, iktisa tedbirler alınması şartıyla Verılmış— tir. Ne var ki iktidar jandarma me- todlarıyla iş yürütme — zihniyetinden bir türlü kurtulamamaktadır B zıhnıyetle iktisadi hayata çekıduzen "Sarı güzelim, sarı güzelim, AKİS, 16 AĞUSTOS 1958 candarmalar basmadan cızlam edelim!” MALİSAHADA Bir dolarlık inalın ihracat fiyatı Fark (kuruş (kuruş) 502 345,5 SÜ2 267.5 492 69 492 170 492 121 562 54.5 562 164 562 148.4 vermek doğrusu, hiç de kolay olmıya- caktır. Yeni ihracat fiyatları B u haftanın başında, depolarında stokları bulunan ihracatçılar ke- yifli keyifli ellerini — uğuşturmakta- dırlar. Zira fiili devalüasyon, yüksek fiyatları yüzünden dışarıda güçlükle satılan ve karmakarışık bir prim sistemine sebep olan ihracat malla- rını çok avantajlı bir duruma getir- miştir. Bu hafta AKİS, başlıca ih- racat mallarının yeni iç ve dış fiyat- larını inceliyerek? bu sevincin sebep- lerini rakkamlarla ortaya koymaya çalıştı. Yukardaki tablo, bir dolarlık mal satan bir tüccarın eline, bu ma- lı içeride satarsa kaç, ihraç ederse kaç kuruş geçeceğini gostermektedır Tablodan — anlaşılacağı — veçhi pamuk ve buğday gibi 620 kuruşluk prime tâbi tutulan maddelerin ihra- catı en kârlı hale gelmiştir 210 veya 280 kurut prim verilen maddeler ü- vey evlâ muamelesi görmektedir. Bu durum az prim alanların hoşuna gitmiyecek, primlerin arttırılmasını temine zorlıyacaktı Bunun için de kuvvetli silâhlara sahıptırler Tütün, fındık, incir, üzüm satışı büyük bir müstahsil kitlesini ilgilendirmekte— dir. Seçim kazanmayı eyin üs- tünde tutan bir iktidar, milyonlarca seçmenin feryatlarına kulaklarını na- sıl kapıyabilecektir? Bu sebeple, ka- demeli prim sisteminin -nazari olarak isabetli bir tedbir- uzun ömürlü ola- cağına kimse pek inanmamaktadır. İkinci bir mesele, ihracatın çok avantajlı bir hale gelmesı dolayısiy— la, elde edilecek kârların kimin ce- bine gideceğidir. Alivre mal alanlar ve ellerinde tütün, fındık vs. stokla- rı bulunan tüccarlar, oturdukları yerden büyük ve haksız kârlar temin edeceklerdir. Bu aşırı kârların tama- mının tüccara bırakılıp bırakılmıya- cağı henüz meçhuldür. Aradan biraz zaman geçtikten sonra, ihracat malları fiyatlarının dâhildeki fiyatlarının da yukselmesı ve tüccarın kârının bir kısmıma müs- tahsile intikali beklenebılır. Yalnız burada da tehlikeli bir durum ortaya çıkmaktadır: İç fiyatlar kolayca dış fiyatların hizasına erişebilir. Bu du- rumda, ihracat yapmanın cazibesi 15