28 Aralık 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 30

S İ N E M A Filmler "Devlerin Aşkı" eorge Stevens'in "Giant - Dev adlı. eserinin ilk türkçe adı "Devler Ülkesi"ydi. Sonra hangi zevksizin nerden aklına esmişse es- miş bunu değiştirip "Devlerin Aşkı" yapmış. Halbuki film aşk İ i anlatmıyor. Bir ülkeyi, bu insanlarını; sosyal bir değişmeyi, bu değişme sırasında belli zümrelerin davranışlarını gösteriyor. Bu sebep- ten "Dev"e romantik bir aşk Hikâye- si seyretmege gidenler istediklerini bulamadıklarından hayal kırıklığına uğruyor. Fakat Amerika tarihi, A- merikan cemiyetinin dayandıgı te- meller, Amerikan halkının zihniyeti- ne ait birseyler öğrenmek isteyenler ilmi dogrulukta sağlam bir eserle karşılaşıyor; sinema sevenler de, bü- yük bir ustanın yarattığı buyuk bir " da manevi degerlerın unutuluşu, ırk duşm anlığı, sil — anla şmazlıkları meydana gelmıştır Kızılderıhler ve Meksikalı İspanyol asilleriyle uzun siyasi ve askeri mücadelelerden son- ra ele geçirilen Teksasta — göçlerden sonra kurulan büyük toprak beylik- lerini; bu topraklarda dışardan ge- lip hakimiyetlerini kuran beyaz ırk ile, dağıtılan ve sindirilen, yeril es- mer ırk arasında "kast" — sistemini; petrolün keşfi, endüstrileşme ile yıkı- lan toprak hakimiyetini, buna uygun olarak bütün bir cemiyet düzeninin değişmesini; ortaya çıkan yeni değer hükümlerini, rejisör George Stevens çok sağlam bir gerçekçilikle seyirci- lere ulaştırı Or; Toprak ağası ile endüstrici dna Ferber'in aynı addaki roma- nından adapte edilen film iki yön- den gelişiyor: Toprağa, aileye bağ- lılığı herşeyin üstünde tutan, tipik "Devlerin Aşkı"ndan bir sahne Bir. büyük - film filmi seyretmek fırsatını elde ediyor- lar. Teni Dünyayı belki de en iyi tem- sil eden eyalet Teksastır. Nasıl Bir- leşik Amerika bütün milletlerin tari- hinde rastlanabilecek sosyolojik ge- lışmelerı kısa bir müddet ıçınde ge- çirmiş; Orta, yeni ve yakın çağ yaşa- yış şekıllerını dört asır içinde ta- mamlamışsa Teksas da evrimini 100 yıl içine, üç nesle sığdırmıştır. Ama cemiyetin bütün — müesseseleri bu hızlı gelişmeye ayak uydurama- mış, gelişme hemojen bir bütünlük göstermediği için ortaya, o Teksasa mahsusmuş gibi görünen aşırı tezat- lar çıkmıştır. Böylelikle göz kamaştı- ran bir zenginliğin yanında müthiş bir sefalet, gösterişin yanında gör- güsüzlük, aşırı materyalızm karşısın. 30 feodal vasıflar taşıyan — Bick Bene- dict ile endüstrinin gelışmesını sem- bolize eden, parayla her şeyi elde e- den modern, kudretli kapitalist Jett Rink... İri yarı, yakışıklı, genç Bick Benedict (Rock Hudson) babasından yalnız uçsuz bucaksız topraklar ve bunun ortasında ortaçağ şatolarını hatırlatan kocaman bir malikâne de- ğil, yerleştikleri topraklarda yaşıyan Meksikalılarla karışmama, kendi ır- kını onlarınkinden üstün görmeyi de tevarüs etmiştir. Benedict, derebeyli- ğini bir asalet seviyesine yükseltmek için, gelışmesını tamamlamış, otur- muş doğu eyaletlerinden Maryland'li kibar bır ailenin kızıyla (Elizabeth Taylor) evlenir. Genç karı-koca de- rebeyliklerine varis yetiştirmek için çocuk sahibi olmıya gayret ederken, yanaşmaları Jett'e (James Dean), Bick'in ölen ablasından küçük bir toprak parçası miras kalır. Bu top- raklarda petrol bulunması, Jett'i öm- ü boyunca görüp ımrendıgı zengin- lıge kavuşturur. Devir değişmekte- dir. Bir zamanlar sığır sürülerinin gezindiği topraklarda şimdi yer yer e kudret sembolü petrol, kuyu- larının kuleleri yükselmeğe — baş- lamıştır. Benedict bu değişmeğe i- nanmak, kendisini bu gidişe uydur- mak istemez. Fakat sosyal bir geliş- me, bu gidişe karşı gelen ferdlere ya- hut zümrelere sıl kendisini zorla kabul ettırecektır Görüldüğü gibi "Dev"in teması, geçen yıl gordugumuz "Senso - Gü- nahkâr Gönüller'in temasıyla büyük benzerlikler göstermektedir. Yalnız, Visconti'nin filmi bir ihtilâl sırasın- da belli zümrelerin davranışlarım iş- lerken, Stevens sürekli bir gelişme içindeki cemiyetin insanlarını inceli- yor. * Bu sebepten "Dev" de görünürde büyük hâdiseler yok. Bir ailenin do- ğan çocuklar; karı-koca arasında ye- tişmenin, değişik kültür ve tesirlerin meydana getirdiği ufak tefek çatış- malarla hareketlenen muntazam ve sakin yaşayışı anlatılıyor. Günlük ha- yat içinde büyük bir yer tutmıyan, farkedilmeyen fakat birbiri üstüne biriktiği vakit büyük bir sosyal de- ğişmeyi ortaya koyan hâdiseler Be- nedict ailesinin en ço çocuklarına tesir ediyor. "Senso'"nun zaruri bir sosyal degışmeye gözlerini yummak, sırtlarım çevirmek isteyen kahra- manlarının, — ihtilâe — uygun trajik sonlarına kar arşılık, "Dev"in kahra manları yenildiklerini kabul etmekle kalıyorlar. Değişen dünya enedict, Teksasın bir endüstri ül- kesi haline gelişi karşısında serve- tini değilse bile nüfuzunu ve kudreti- ni gittikçe kaybediyor. Erkeğin, ba- banın kayıtsız şartsız hakimiyeti ü- zerine kurulmuş "patriark" ailesi çö- zülüyor. Çocuklarının herbiri kendi başının çaresine bakmıya, dağınık aileler kurma başlıy orlar. Oğlu, kendisi gibi bir çiftlik ağası olacağı yerde doktor olup Meksikalı bir kızla evleniyor. Büyük kızı gerçi bir çift- çi ile evleniyor ama, babasının top- raklarında değil, kocasıyla i küçük bir çiftlikte yaşamayı tercih e. diyor. Küçük kızı ise önce, bir za- manlar küçümsediği köksüz fakat çağının hakimi Jett'e âşık . oluyor, e â sonra Hollywood'a yıldız olmıya gi- T. e yandan Jett Rink, önüne ge- çılmez tehlikeli bir kudret olmuştur. tevens, onun körkütük sarhoş hâlde otomobılıyle bir başka otomobile çar- pışını, bununla kalmayıp sahibini de dövdüğünü gösterdikten sonra hemen arkasından gelen bölümde, bir gaze- tede Jett Rink'in hastahane yaptırdı- ğı haberine geçerek madalyonun iki yüzünü birden ortaya koyuyor. Jett, parasıyla etrafına senatörleri, vali- leri de toplamayı, onları nüfuz ve te- sir sahasına almayı başarıyor. Sana- yileşme, şahsi teşebbüs aşın ferdi- AKİS, 28 ARALIK 1957