28 Aralık 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 16

AKİS'in Yazı Müsabakası Demokratik Rejim içinde Yaşamağa Azimli Milletler Ne Şekilde Hareket Etmelidirler? emokratik rejim içinde yaşama- ğa azimli milletler ilk plânda hukuk devletini tahakkuk ettırme- Tidirler. Yani devletin hukuka bağ hılığım sağlamalıdırlar. Bunun 1 — Mahkemelerin istiklâliyeti prensıbını ve hâkim — teminatını kurmak ve sağlam müeyyidelere bağlamak l zımdır. Bu ise ancak idare ile adliyenin ayrılığı prensi- bini sağlamakla, daha doğrusu idari ıçın: müdahalesinden azade oluşu ri idari rej' farik aza ara lâflar hüküm ihtilâflarını — gi- dermekle görevli bir Uyuşmazlık Mahkemesinin mevcudıyetıdır I- dari rejimin teess için U yuşmazlık Mahkemesı şarttır. Be- ri yandan muayyen bir dereceye gelmiş olmak şartı gözetilmeksizin; gerek idari, gerek adli hâkim olsun bunların hepsine teminat verilme- lidir. Ancak teminatı olan ve bu te- minatı sözde olmıyan yargıç millet adına korkmadan, hiç bir tesire tâbi olmadan adalet tevzi eder ve objek- tif olarak karar verebilir. Bu da memlekette adaleti tesıs eder Ada- let hukuk devletının dolayısı ile de- mokratik r. n şartıdır — kratık bir nizam için- de yaşamaga azimli bir milletin ademi merkezıyetı kurması icap e- der. Çünkü ademi merkeziyet ya- hut tefriki-vezaif mahalli ve müşte- rek bir takım medeni ıhtıyaçların belde halkı tarafından nzim v tesviyesini mümkün klar Yanı ba- zı mahalli amme hizmetlerini ve ih- tıyaçlarını halk kendisi yakından e daha iyi takdir eder ve zamanında mahalki ihtiyacı izale ve mahalli menfaati tahakkuk ettir- mek için devlet idaresine iştirak e- der. Bu ise demokratik rejimin i- caplarındandır. Böylece mahalli 0- toriteler merkezin idari vesayeti al- tında Tresen icraf kararlar almak selahıyetı ile teçhiz edilince de mer- kezin işi azalır. Dolayısı ile vatan- daşların devlet masraflarına iştirak © Kanun XXVI- nisbeti hafifler. Bu ise vergi ada- letini sağlar. Vergı adaleti ise de mokratik mdesidir. Ademi merkezıyetın bır faydası da vatandaşın devlet idaresi ile ünsiyet peydaıı etmesini ve siyasi rüşte e- rışmesını saglamasıdır Demokra- tik reJun ıse siyaseten olgun va- tandaş İ: 3 — Demokratık bir rejim üni- versitelere muhtariyet verilmesini gerek İlim müesseseleri her türlü ıdarı siyasi ve mali tesirler den azade olmalıdır Ancak muhtar bir ilim sesi demokraside şart olan halkın kultur seviyesinin yukseltılmesı, irşad ve tenviri ga- yesini saglamak durumundadır. İ- lim müessesesi muhtar olabilsin ki; hâdiseler karşısında bıtarallık- larını muhafaza ederek ilmin ol jektif mutalarını acı neticeler ver- se ve bazı çevrelerce şayanı arzu ol. mleket meselelerine tatbık edılebılsınler ve bu suretle hakikat tebellür etsin. Hakikatları gizlememek demokratik rejimin şar tıdır. — Demokratik rejim dördüncü kuvvet sayılan ve memleket efkârı umumıyesının aynası mesabesinde olan hür bir basın ister. Vat: and aş- ların yazma, söyleme, rey ve cemıyet kurma, çalışma hurrıyetle- ri yani hukuku ammesi teminat al- tına alınmalıdır. Bu ise bir kanun mevzuudur. Fakat teknik bakım- dan iyi bir kanun vazıı olmak mak- sada yetmez. Bu kanu nların, umu- mi, objektif, mücerret ve nisbi m ada daımı olmalarını saglamalıdır vazının fonksiyonunu yer rinde kullanması ve şuurla hareket etmesi lâzımdır. Lüz kanun koyan veya bugun yaptıgını yarın bozan vazıı kanun en az bu kan ları tatbik ve icra makamlarında olanların kanunu dolaba koyup key- fi hareketlerine icap ettiği zaman maske gibi ku llananları kadar de- mokratik nizam için Şşayanı arzu değildir. 5 — Teşrii masuniyete anayasa- nın verdiği mâna teminat altına a- lınmalıdı Ta ki milletvekilleri rey mütalâalarını serbestçe serdede- bılsınler ve teşrii vazifelerini lâyı- kı veçhıle yapabılsınl r. Teşrii ma suniyet müessesesinin suiistimalinin müeyyidesi ancak siyasi olmalıdır. Buna mukabil Anayasanın ruhu bir takım zoraki tefsirlerle ihlâl edile- Bekir KARADAĞ rek teşrii masuniyet sözden ibaret veya muayyen şahıslara münhasır şekle sokulmamalıdır. — Milletin kültürel kalkınma- sı sağlanmalıdır. Vatandaş idare edenleri seçerken muayyen derece- de teniyiz kudreti ile hareket ve isabet etsin ki demokratik rejimi tahakkuk ettirecek adamları iş ba- şına getirsin. 7 — Demokratik bir nizam çok parti ile mümkün olur. Tek parti o- lan yerde demokrasiden bahsedil- mez. — Devlet idaresinde her türlü zümre, şahıs ve meclis inhisar ve ımtıyazı men edilmelidir. Azınlığın hukuku ekseriyete feda edılmeme- lidir. Memleket meselelerinin mü- nakaşasında hakikata yaklaşmış olmak keyfiyeti ekserıyet olmağa baglı değildir. Bu husus ise demok- rasi tatbikatlarında en fazla ihmal edilen bir hakıkattır Demokratik rejim kurmak isteyen bir milletin bu hakikati ihmal etmemesi elzem- dir. 9 — Hükümetle idare her neka- dar uzvi bakımdan aynı ise de, hu- kuk devletını dolayısı ile demokra- tik rejimi kurmak için hükümet et- mekle ıdare etmeği karıştırmamak idarenin kanuna tabııyetını sağla- mak, eski hikmeti hük t fikri- rufların kanunıyetını kontrol için iptal v m kaza dâvalarını rüyet edecek ıdaıî mahkemeler kurmak lâzımdır. 10 — Beri yandan içtimaf ve ik- tisadi adalet sağlanmalıdır. Kitle- nin mübrem ihtiyaçları ile karabor- sa, spekülâsyon, nüfuz suııstımalı, israf . s. buna mümasil gayri meş- kombın onlar arasında birinci leh e olmak üzere esaslı bir ter- cih yapılmalı ve halkı bızar eden k ka Her türlü suiistimali yok edec - ide tasarruflar konmalıdır. Iktısa- den zayıf unsurların kuvvetlinin o- yuncağı olmaktan devlet eliyle kur- tarılması lâzımdır. Bir tarafta se- falet, diger tarafta alabildigine mil- Ti kıy rafı; tezat dev- let elıyle gıderılmelıdır Çalışa un- surlara grev hakkı tanınmalıdır. susi teşebbüse geniş bir saha ay- rılmalı, devletçılıgın ve liberalizmin İyi taratları alınmalıdır. Bütün bun- lara rağmen ferdi hürriyet her şe- yin üstünde tutulmalıdır. AKİS, 28 ARALIK 1957