28 Aralık 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 29

T Hastalıklar Yanlı baş ağrıları Y arım baş ağrıları üzücü, hayatın zevkini ve tadını kaçıran ve son Birdenbire başlarlar. bir yarısında, bir gözde, beynin (in kısımlarında delici, sert, dindirilmez bir ağrı vardır. Göz kıp kırmızadır. Adeta göremez bir haldedir. Hasta ne yapsa boştur. Başım yastıktan kaldıramaz. İş yapamaz. Yorgun, uy- kusuz, perişan, bitkin bir haldedir. Bu gün migren dediğimiz yarım baş agrılarının sebebi ve bu ağrıları do- ğuran mekanizma oldukça aydınlan- mış bulunmaktadır. Bundan ötürüde migren artık tedavi edilir hastalıklar arasına katılmıştır. Bazı araştırıcıla- ra göre migren beyindeki bir dama- rın spazmından ileri S uğrayan damar bölgesinin besledıgı beym kabuğu kansızlıktan "Ischemieden" ötürü ödev yapama- maktadır. Bu damar büzüşmesi "Va- soconstriction" sırasında hastada ge— çici görmemezlik, yarım görme, bı belirtiler de ortaya çıkabilir. Ya— ran bas ağırlarının tamamen gözde yerleşen bu —şekline göz — migreni denilmektedir. Bu yarım baş ağrıla- rına yarı bedende uyuşukluk, hissiz- lik, felç ve konuşma zorlukları da eklenebilir. Migren krizinin birinci dönemini yani damar büzüşmesi olay- larını" sonradan damarların genişle- mesi yani vasodilatasion takip eder. Bu sırada başta bir dolgunluk hissi, damarlarda aşırı nabazan ve baş ağ- rısı vardır. Bunları üçüncü bir saf- ha takip eder. Saatlerce devam eden künt bir baş ağrısı. Damarların ge- nişlemesinden öÖtürü beyin şişmiş Ö- demli bir hal almıştır. raştırıcılar; migrende hastanın, Ayapısına bünyesine ve ruh duru- büyük önem vermektedirler. Bu hastalık daha çok ihtiraslı, ağır başlı, ciddi, hayal sükutuna uğramış kmselerde, herşeyden gayrı mem- nun olanlarda, çatık yüzlü, üzüntüden hazeden, herşeyı kendine derdenler- de gorulmek tedir. Bu hastalarda daima sinir siste- minde düzensizlik, distoni vagosen- patik, birçoklarında muhtelif hor- mon bozuklukları, kadın ise aybaş- larında intizamsızlıklar görülür. Ba- zıları da allerjik yapılıdırlar. Kendi- lerinde çeşitli allerjik — hastalıklar, asma, ürtiker, ot. nezlesi, gibi araz teşbıt edilir. Migrende irsiyetin To- lünden de söz açanlar vardır. Elekt- roansefalografi ile ve ailevi anamne- zin tetkikiyle sar'a ortaya çıkarıla- bilir. Bütün bunlar bir tarafa bıra- biliyeti bulunduğu ve muhtelif fak- törlerin'tesiri altında bazen damar büzüşmesi, bazan da damar genişle- AKİS, 28 ARALIK 1957 # gelmektedir. . Migrenli bir hasta Yarımı bütününden beter mesi şekhnde olayların ortaya çıktı- ğını kabul e Ozetlersek nörovejetatif, ruhi, andokrinyen, 'düzensiz dimağ faaliye- ti gibi faktörlerin tesiri altında ba- zan da allerjik sebeplerle bir takım hümoral ve vazomotör bozukluklar vukua geldiğim ve damarlarda anor- mal reaksiyonlar uyandırarak mig- ren ve benzerleri gibi vasküler baş ağrılarına temayul uyandırdıgım ka- ul etmek icap e Tedavi ukardaki açıklamalardan da an- laşılacağı üzere tedaviyi hasta- lığın Üüç safhasına göre ayarlamak lâzımdır. Hastalığın damar büzüşme- si safhasında yapılacak tedaviyle, damar genişlemesi ve ödem dönem- lerinde yapılacak olan yardımlar a- rasında fark vardır. Vazokonstriksiyon dönemi . kısa sürer. Ortalama 20 dakika kadar de- m eder. Bu sırada damar genişle- tici ilâçlar kulanmak lâzımdır. Bun- ların arasında Nitrite d' amyl, trinit- rine, benzoate de benzyle, aethylco- line, carbachol, dilvasene, priscol, prostiğmine, histamine ve acide ni- cotinigue vardır Damarların genişlediği dönemde -vasodilatasyon ve damarların ger- ginlik döneminde yapılacak tedavi de büsbütün bay kadir. Esasen hastalı- ğın birinci dönemi pek kısa sürdü- ğünden klinikte belirsiz geçer. Çok zaman bir tedavi tatbikine fırsat kalmaz. Ancak hastalığın bu ikinci döneminde tedavı imkânı vardır. Çav dar mahmuzu - hekimlikteki adıle ergot deseigle alkaloıdlerının bulun- muş olması migren tedavisinin bu i- kinci safhasında geniş tedavi imkân- ları sağlamıştır. İlk defa 1894 de W., mpson migren tedavisinde ergot yu tavsiye etmiştir. Fakat bu sırada kullanılan başka ilâçların a- tarate dergotamıneı tekrar sahasına, müştür. 1918 Stoll -ergot de segle- den ergotami- ne'i çıkarmıştır. Bu madde ve tarta- rat milhi damar — büzüştürücüdür. Sonradan bu ilâçların başka — şekil- leri de pıyasaya sürülmüştür. Gyner- gâne, gynergâne caeine, dihydro-er gotamine, cafergone cafergot bunlar arasındadır.' Bu ilâçlar migren teda- visinde yem bir devir açmış olmakla beraber bazı hastalıklarda — zararlı olabilirler. Kalp - damar hastalıkları varsa, koroner damarlar zuksa tansiyon yüksekse, karaciğer, tıroıd bezesi hastalıkları varsa veya mig- renli kadın gebe ise ergo deriveleri verilemez. Bu türevlerin bulantı, kus. ma, koroner damarlarda spazm, ka- rın ağrıları ve barsak spazmı yaptı- ğını da hatırdan — çıkarmamak lâ- zımdır. Bu ilâçlar uzun zaman kul- lanılırsa ergotizm denilen toksik bir takım belirtiler de ortaya çıkar. damar büzüştürücü ilâç- lar da vardır. Ergot türevleri fayda vermediği zaman bunlara müracaat faydalıdır. Octin, retropituitrine, ad- renaline, norephedrine, bunların ara- sındadır. Vasodilatasyona engel ol- mak v damarların geniş kabili- yetini, —permeabıhtelerını— azaltmak için antihistaminik dediğimiz bir ta- kim maddeleri de kullanmak ta fay- da vardır. Bunların arasında anter- gan, neoantergan, teforin, soventol, f energan, kontrıstın ve daha bir çok— larım sayabili Hastalığın uçuncu döneminde ya- ni Ödem safhasında yapılacaklar da şunlardır: Hastayı karanlıkta ve sakin bir odada muhafaza etmelidir. Alın bölgesine soğuk pansuman yap- malı Veya buz kesesi koymalıdır. Alı- nan mentol kalemile Friksiyon yap- malıdır. Aspirin, antipirin, fenasetin, piramidon gibi 1laçların tesiri pek hafiftir. Buna rağmen kullanılabilir- ler. Gardenal, nembutal, dial, didial, somnifen, soneril gibi uyku ılaçları codein, dıonın papaverin, dramamin gibi müsekkinler de yerine göre fay- dalı olabilrler. Migren tedavisinde; Bellergal ve hydergine'in ayrı yeri vardır. Beller- gal; Gynergene, bellafoline ve phe- nobarbital den müteşekkildir. Gyner- gene senpatolitik, bellafoline vagoli- tik, phenobarbital de yüksek vejeta- tif sinir merkezlerine tesir eden se- datif bir maddedir. Bu yönden bel- lergal nörovejetatif sistemin denge- sini temin eden kıymetli bir ilâçtır. Hydergine'e gelince, bu ilâcında periferik sempatolitik tesiri, — mer- kezi damar açıcı ve merkezi sedatif tesiri vardır. Migren tedavisinde bu ilâçlarin hepsinin ayrı ayrı faydala- rı olmakla beraber henüz kat'i ve kö- künden bu hastalığı tedavi eden bır ilâç bulunmuş değildir. Dr. E. 29