31 Ağustos 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

ıMİ a B TAPELİN eee ; - ORTA (e Hamı geçmiyor. Orta Doğuda veni bir hâdisa patlak vermesin. Süveyş, Yemen. Ürdün, Amman trajedi- lerinden sonra en son dram Surivede 0) tadır. Ne Doğu, ne Batı, fakat bitaraflık dlven zunev konı- şumuz Soövyet peyki haline gelmek üzeredir. Moska- vada imzalanan silâh alışverişini 'aklp eden büyük tasfiye hareketi. bu — hususta en heye yer birakmamaktadır. Genel Kıırma_v Nizamettirn bnqlnrına Sıı- riye ıl_ıa—eî sahnesine hâkimdirler. Düne kadar komtüinizme düşman olarak tanınan Sahri Asali, Halid El Aza ı gtibi — milliyetçi siyaset adamları, nasıl öolüuyor da bügün hararetli Rus dostu kesilebiliyorlar? Bu ılıırıınva onların şttirlü hareketin- den çok hâdiselerin cereyanı &«ebep olmuştur. Denize düşen Suriye , ürive Uzün zamandan beri siyasi bakımdan — iİkiyve *? bölünmüş bir memlekettir. Kuzeydek; büyük arazi güneydeki —aşiretler ve bilyük iş adamları Suriyenin Irakla birleşmesine — taraftardırlar. Jlemlo- ketin her ne pahasına olursa olsun istiklâline taraftar milliyetçiler, yıllardır Irak taraftarlarıyla mücadele halindedir. Her ikt grup da. iktidara hâkim oldukları zaman. rakiplerine karşı sulkast. tasfiye, örfi idare v s. gihi Arap dünvasının klâsik — üsüllerine başvurmakta tereddüt etimrmektedir. Sıra şimdi milliyetçilerindir. Fakat bu ic mücadeleye, diğer devletler seyirci ka- lamamaktadır. Suriyenin komşuları Trak, Tüibnan mu- hafazakâr unsurlara olan sempatilerini her vesileyle fillen izhar etmektedirler. Amerika başta Batılılar- av- nı Rafta yer ulmışlardır. Suriyede iktidarın devrilmesi- ni arzulamaktadırlar, Bu siyasetin — neticesi, talihsiz Süveys — seferinden beri Suriye, müşkül günler geçir- mektedir. Irak ve Libnanla temasta bulunan muhafa- zakâr siyasi gruplar boaş durmamaktadır. Türkiye. Irak. Lübnan hu mı—ııılekete karşı sıkı bir. ticari boy- kot vapmaktadırlar. Fransız. pazarı kapanmıştır. Su- riyeye kalan tek' mahreç İtalyaya Amerika ucuz fiatla buğday vermektedir. Kısacası Süriye bütün eski pa- zarlarını kaybetmistir Surlyedeki muhafazakâr unsurla- rin hükürmeti ele geçirme gayretleri. iktisadi hoykotla hirleşince. Batılılar. aşırı — milliyetçilerin dize gelecek- lerini ümit etmektedirler. beraber Ürdünde muvaffak olan bu siya- set. Sürlyede simdiye kadar hiç bir milabet netice ver- medi. Aksine, iktidarda kalabilmek — için milliyetçiler, kayıtsız şartsız Rusyaya yanaşmışlardır. Kabul etmek Tâzım ki Amerika veya hattâ İrak için Suriye ordusu- nu temizlemek bir kaç saatlik bir İştir. Rusya cüreti- ni, belki de. dalıa ileri götüremiyecek, Suriyede iktida- rın devrilmesine seyirci kalacaktır. Ne var ki, bu tak- dirde. Birleşik Devletler Arap Halk Efkârının gözün- de. Arap diünyasaının düşmanı. Ruaya. dostu olarak gö- zükecektir. Amerika hiç değilse şimdilik böyle bir teh- Nkeyi göze almak istememektedir. Büyük tehlike F akat Amerika ve Riusyanın bu bölgede halen takip ettikleri sivaset daha az tehlikeli değildir. Orta Do- ğt esasen açlık, cehalet, dini taassup. kör bir milliyet- cilik ve Orta Cağdan kalma siyasi milesaeseler araasın- da bocalamaktadır. Bilyük devletler Arap Ünyasını bu anarşiden kurtarmaya çalışacakları vyerde, yangı- na körükle gitmektedirler. Sulhperver nuturklara rağ- men, her iki blok. için için kaynıyan Orta Doğuyu cep- hane deposi haline ıretlrmak(edlr. İşin daha Amerika ve Rusya hu bölgede artık fillen karsı karşıya bulunmaktadırlar. Talihsiz Süveyş seferine kadar Or- ta Doğu İngilizlerin nüfuz —uhw.ıuh l"lıwııhmyer l)okt- rhııııdcıı beri, İngiltere yerini A4KİS, 81 AĞUSTOS 1957 DOĞUDAKİ FIRTINA Doğan AVCIOĞLU Ru“ı Wlısır ve hllha_ına %urhe xuıîuıvlo kurduğu El ufak hAdlso. ruhle—dolır muharebesi M.!lns gelmektedir. Modern Amerikan silâhları, son model Rus silAâhlarıy- la cahsmakt dır. iki taraf da (”cüncü Dünya Harbinden kaçın- SA hllr oynanan oyu derece tehlikelidir. Bitmek bilmeyen Orta Doğu hııhrnnlnrı. ister İstemez Rus - Amerikan çekişmesi haline gelmektedir. Dün ve yarın Rıınların gerilediklerini ve Eisenhower Doktrininin Ür- diümnde olduğu gibi Suriyede de muvaffak olduğunu bir an için farzedelim, Bu muvaffakiyet Orta Doğu'da devamlı bir sulhün başlangıcı olacak mıdır? Açlık ve cehaletin daha da kızıştırdığı Arap milliyetçiliği Eisen- hower Doktrini sayesinde yapıcı bir iİstikamete yöne- lecek midir? EBisenhower Doktrininin şimdiyea kadark! tathikatı, ht suali evetle cevaplandırmayı gücleştir- mektedir. İngilterenin verini alan a, Aran dün- yasında selefinden daha farklı hareket etmemekti Sterlin'in dün yaptığını bugün dolar yapmaktadır. “Araplar kim kuvvetliyse ona htirmet ederler” parola- Bı sanki Londradan Washingtona hicret etmiştir. Ta- lihsiz Siiveyş seferini. Ürdündeki mtıvaffak müdahale takip etmiştir. İngilterenin dünkü dostu Kral Hlnevl.n hugün Amerikanın dostudur. Yarın Suriyede dea muha- fazakarlarla birlikte dost bir hükiülmet pek AlâA iş başı- lerin zor kuüvvetiyle işbaşın knlamklandır. Halkın blasivatı ve bu hüktümetler arasında bir urum var- dır. Ne yazık ki dünyanın en büyük demokraaiai Ame- rika halka karşı bu hükümetleri silâh ve dolar yardı- muyla küvvetlendirmekten haşka — yol — hulam r. Orta Doğu başkentlerinde bir seyahatten yeni dö en New Statesman and Natlon'un muhabiri Paul Johnson Amerikan sivyasetini. Fransız ihtilalinin meşhur sözünü tera cnlrerek şovle tarif etmektedir: “Kraljlara sulh. halka karşı Rugün zorla susturulan hisler, yarın daha bir şiddetle patlak verecektir.. Bugünkü zahirt zafer, yarının felâketini hazırlıyabilecektir. Sunud, Hüseyin, Seyhler yarının Orta Doğusunda yeri olmiıyan dünün in- sanlarıdır. Bu memleketler de yarın ister istemez Tür- kivenin 30 sene evvel geçtiği yoldan geçeceklerdir. Ame- rikayı Orta Çağın müttefiki olarak karşılarında bulan milliyetçi arap gençliği acaha kurtuluş çaresini nerede arıyacaktır ? Bir kurtuluş yolu 'ı rta Doğu nasıl huzura kavuşturulabilir? Hastalık yeni istiklâline kavuşan tmemleketlerde görülenden farklı değildir: İktisadi sefalet ve — mitatemlekecilik zihniyetinin hâlâ mevcut olmumaaı korkusu. Petrolitn mevcudiyeti. Batı müstemlekeciliğinin devam ettiği şttphelerini kuvvetlendirmektedir. O halde yapılacak la. Arap milliyetciliğini. Orta Doğunun iktisadit kalkın- masına yöneltmekten ibarettir. Orta Çağ sultanlarının dehdebesine ve silâhlanmasına yarıyan petrol kı Zzanç- ları, neden bölgenin kalkınması için ku akım - giliz ve Amerikan Hüikümetleri. Batılı petrol şlrlwt!nd- ni, bir iktisadi kalkınma fonu kurmaya pekâlâ zorlu- | yabilirler trap halkını iktisadi kalkınmaya iştirak ettirebi! mek için halkın İtimadını kazanmış hiütkümetlerin h- buşına gelmesi zaruridir. Batılılar, Rus çekmek için diinün değil, hugünün siyasi kııvvotlorlıın dayanmak zorundadırlar. Fakat vermek lâzımdır. Bu da n(-ıık R,ıınl.ı ılo-xlı-llo-rlıı Orta Doğuya silâah bir varmalarıyla mümkündür. —-. İszmin a