31 Ağustos 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

Demokratık rejim Xçinde yaşama azmi, temeli içtim mukaveie ile atılan toplumun kuruluşu ile baş- lar. Kendi kendini idare etme siste- mi olan rejim, insanların arzusu ve medeni cemiyetlerin idare şekli, ferd ile toplumun hak ve hürriyetlerinin eşit şartlar içinde korunma nizamı- mış veya atmağa başlamış aklıselim li cemiyetlerdir. Demokratik idare her milletin ge Hgıme, yaşayış tarzı ve anlayısına gü değisir. Meselâ; eski Almanyada Hıtler İtalyada Musolım ve Arjan- tinde Peron idareleriyle Amerika, Fransa, İngiltere gıbı milletlerin i- dareleri arasında görülen barız farklar olduğu halde her iki ida- re şekli, anlayışlarına göre demokra- tik rejim diye isimlendirilir. Biri- si kendinden öncekilerin tahak- kümlerini defetmek ve rurunu hakim kılmak, total zih- niyeti demokratik zihniyet yerine teikinle mevkilerini tahkim etmek kararındadır. Diğeri hakiki fazilet- li bir rejim olarak inanmak ve mil- letin hak ve hülrriyetlerine riayeti rejimin asil unsuru haline getirme- ğe gayretini sarfetmektedir. Her iki halde de demokrasiden ve onun esaslı faidelerinden bahse- dııır. fakat tatbıkatta değişir. O- nun için bu idare şekillerini gü- dümlü ve faziletli demokrasi diye 1- ki bolümde mutalaa etmek m kündür: Güdümlü demokraside de, görü- nüşte faziletli demokraside olduğu gibi iş başına seçimle geçilir, lâkin şef veya zilmresinin iatedikleri se- çilir, Hattâ teşkilâtın şeften haber- siz iş başına geçirmek istedikleri a- daylar seçim listesinden silinir, iste- nilenler yerini alır. Madalyonun ters tarafı gösterilmek suretile millet c- istifade edilerek demokratık esaslar- dan bahisle hıtapta bulunurlar Hit- ler, Musolini Peron bunların bi- Ter milmessili ıdıler 7ahıren söz ve egemenlik milletindi, tatbikatta ise şef veya diktatörlin veya tahak- m zümresinindi. Bu zihniyeti ta- şıyanlarda ihtiras her şeye hakim- dir. Şiddetli hüküm ihtiva eden ka- nun ve kararlarla toplantı ve seya- hat hürriyetleri tahdit edilir, muha- lefet ve basın susturulur, bilhassa basın iktıdarın yardakcısı haline getirilir, umumt! efkârı aydınlatma yolunda her türlü fedakarlığı göze alan gazeteciler sudan birer bahane ile cezalandırılır, aydın fikirlere yer verilmez, devletten gelen saadetle refah mertebelerine yükselen istıs- marcı, mideci, dalkavuk ve riyakâr- lar geniş imkanlardan faydalanarak medhiyeler yapar, memlekete yapı- lan hizmetleri olagan bir olay haline sokarak etrafı avutmağa çalışır v.s. Diğeri yani faziletli demokra- si; insan hak ve hürriyetlerine saygı gösteren fazilet rejimidir. Esasen mevzuun anasırı da bu rejim içinde yaşama azmidir. O halde, güdümlü demokrasinin tam zıddı olan hür bir idaredir.. Bu rejim icinde aktif saha bulunur. Fikir ve doktrinler bu saha içinde inkişaf ve tenevvür eder, o- nun tamamlayıcı unsuru olan eğitim önem kazanır, serdedilen fikırler- den istifade edildikçe yeni düşünce- ler meydan bulur, iyi niyet taşıyan düşüncelerin ana hatları şu guretle anayasada yer alırsa hür dilşüncele- rin hakim bulunduğu rejim tahak- k safhasına girer. Bımun için: Mületin bünyesine nisbi tem- sil seçim usulü, tarafsız Cumhur ve HERKES OKkUYOR AKİS'in Yazı Müsabaka_s'ı —Demokratik Rejim içinde Yaşamağa Azimli — Milletler Ne Şekilde Hareket Etmelidirler ? Samim H. TARI Meclis Başkanları, (hangi partiden olurlarsa olsunlar seçildikten sonra tarafsızlıklarını ilân etmelidirler.) Çift meclis, (Birinci meclisten çı- kan kanun ve tefsirler ikinci mecli- den kurtarılması gerektir. Mahke- melerin anayasaya aykırı kam._mlu- hakimlerin teminatla mesailerine de- vamını sağlamak bakımından ha- kimler şürası tesis edilmelidir.) Mem leketin ekonomik gelişmesini sağla- mak Üzere bir iktisat şürası tesisi, okur yazar olmayan bütün vatan- daşları en az okur yazar hale getir- mek, en Ücra köşedeki köye varın- caya kadar hiç olmazsa ilkokula ka- vuşturmak ve tahsil çağında bulu- nanların mazaret kabul etmeksizin rası tesisi, 4 cü kuvvet olarak ve fahri teftiş kurulu vazifesini yapan basın gerbestisi, özel ve tüzel kişilik- lerin mülkiyet ve tasarruf haklarının teminat altına alınması, Devlet ve idaresinde tarafsızlık temi- ni, kamu hizmetlerinde çalışan me- murun, haklarının teminat altına a- hnması, Üniversite muhtariyeti, (ida- ri ve ilmi çalışma bakımından) top- Jantı ve seyahat haklarının temina- ta bağlanması gibi esaslı hatlar &- nayasada yer almalıdır. Demakratik - “ o rejimin — başlıca leri zevatı seçmekte hassasiyet Bgös- termeli ve seçildiktfen sonra iktidarı ele alanları muhalifler — vasıtasile be ettirmelidir. İktidara ge- çenler murakabeden kaçınır veya d görüldüğü takdirde derhal seçenle- rin ikazına mâruz bıraktırılmalıdır. Müteakip seçim devresinde demok- ratik esastan inhiraf edenler seçil- memek Buretile cezalandırılmalıdır. Bu suretle hareket eden milletler demokratik rejim içinde yaşayabi- | lirler. a , AKİS, S1 AĞUSTOS 1957 4 “