16 Haziran 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 7

FAYDADAN BÜYÜK ZARAR n Menderesin, basın kanun- larıyle alâkalı tadilâtın müzake- re edildiği gece, Türkiye Büyük Millet Meclisinin kürsüsünden ya- lan haber ve havadisler mevzuunda ettiği şikâyetlere katılmıyacak ak- lı başında vatandaş elbette ki yok- tur. Basın, dünyanın hiç bir demok- rasisinde yalan imal eden bir ma- kine değildir. Adnan Menderes bu gibi haberlerin doğurduğu mahzur- ları o gece gayet güzel şekilde, şöyle anlatıyordu: Seyhan Barajı açılıyor, iki bin koza kesilmiş, 3 vagon istakoz git- miş, şu yapılmış, bu yapılmış diye yazdılar. Bunların doğru olmadığı- na dair şiddetli neşrıyat yapıldı, ne ok 1 umumiyesi- ne hıtap eden çok geniş tirajlı Time Mecmuası, kebap yiyen Türkler, sevk için baraj Türkler diye bizim gazetelerden alıp bu ya- lan haberleri kendi sayfalarına nak- letti. Bize yardan için karar vere- cek Amerika efkarı umumiyesine yaydı. Bir defa 2 bin koyan da ya- lan, iki bin koza da yalan, iki yüz kuzu da yalan.. İstakoz baştan ba- şa yalan. Kim uyduruyor banları? Yok mu dogruya yazaca Time mecmuasının bahıs mev- uu yazısının milletvekillerine nak- ledılışınde bir küçük hata — vardı. Yazının aslında kebap yediği, zevk için baraj yaptırdığı — bildirilen "Türkler" değil. "Menderes" 1lal Mecmua şahsen Menderesi tenkid ediyordu. Fakat ne olursa olsun bi- zim gazetelerimizde çıkan bu-mü- balâğalı haberin, sanki doğruymuş gibi Amer ya yılması hepimiz için talihsizlikti. Ama, böyle neşriyatı önliyeceğ mucip sebebiyle basın hürriyetin temelinden zedeleyen, son derece şiddetli tadilâtın getirilmesi talihli- lik mi olmuştu? Bakınız, ayn Tıme mecmuası aynı Tİ i efkârına geçen hafta hangı haberı yayıyordu. Y: mecmuanın "Basın" baş- İığını taşıyan kısmında çıkmıştır ve başlık olarak "Türl dar gömlek" cumlesı seçılmıştır Yazı da bu dar gömleğin Türk basım i- çin Başbakan Adnan Menderes ta rafından hazırlandığı belırtıldıkten sonra şöyle denilmektedir. Hükümet yeni bir basın kanunu tasarısını kendi Demokrat Parti' Meclis Grubundan bir çırpıda geçirdi ve Büyük Millet Meclisinin bir ko- lunduğa Meclisten, beklenildiği veç- hile geçerse yeni kanun Türk ga- zeteci ve naşirlerini çok müşkül bir tercih — karşısında — bırakacaktır: Menderes rejimine karşı her türlü tenkidden vaz geçmek veya 10.000 araya (resmi kurdan 3.600 dolar) AKİS, 16 HAZİRAN 1956 kadar nara cezası ve üç seneye ka- dar hapis cezasına maruz kalmak Cezalar hükümet tarafından Türk halkının devlete karşı saygı- sını sarsacak, onun siyasi ve malt itibarım kıracak mahiyette görüle- cek her hangi bir neşriyatta bulun- muş gazetecilere tatbik edilecektir. Eğer bir gazete kalka kapalı bir toplantıdan havadis verır, hattâ bu- na ima yoluyla yaparsa üç aya ka- dar bir müddet için kapatılabilecek- tir ve mensupları bu devre zarfında başka bir mevkuteye yazamıyacak. lardır. Bir mevkutede hücuma uğ- ramış olan şahıslar tekzip için bir misli yer talep edebileceklerdir. Hattâ müvezzi çocuklara bile hü- kümet hakkında, dolayısiyle şüphe uyandıracak havadı leri bağırmak yasak edilmekte! Müteakiben yazıda yeni tadilâ- tın hakiki mucip sebebi Türkiyenin iyi olmayan ekonomik vaziyetine bağlandıktan, bir çok — maddenin yokluğu belirtildikten ve doların karaborsada 12 lira üzerinden mu- amele gördüğü ifade edildikten sonra denilmektedir ki: Memleketin hali İstanbul ve An- karanın ağızlarına sokulmak iste- nen tıkaca karşı şiddetle itiraz e- den muhalif (Cumhuriyetçi) ve müstakil gazeteler tarafından a- çıkça belirtilmiştir. Muhalefet lide ri, Türkiyenin eski Cumhurbaşkan General İsmet İnönü ikaz etmekte- : "Totaliterliğe doğru gidiyo- ruz." Tek ümid 1954 ün daha az sıkı basın kanunundan cesaretle ve zekice yakasını kurtara! zetecilerinin yeni tahdıtlerı tatbık edilmez kılacak yola bulabilmele- ridir. Bizzat Başbakanın tabiriyle bi- -e yardım için karar verecek Ame- rika umumi efkârına bu haberin yayılması, "Menderesin zevk için baraj yaptığı" havadisinin yayılma- sından daha mı az zaı'arlıdır, lütfen oyleı' mısınız" Üstelik, Time'ın asın" kısmı bütün dünya gaze- tecileri tarafından alâkayla okun- uğuna göre zararımızın derece- si daha kolaylıkla anlaşılabilir. Time'ın havadisi tetkik edildiği zaman mecmuanın bizde cereyan eden hadiseleri ne kadar yakından ve vukufla takip ettiği görülmek- tedir. Yalan havadis, şahısların şe- ref ve haysiyetlerine tecavüz.. merikan basınının bunları tasvıp ettiği nasıl iddia olunabılır" Halbu- i hükümet tadil tasarısını bu mu- cip sebeple Möeclise sevketmişti. Kanunun, mucip sebebinin hududu- nu aştığı boylece tarafsız bir ölçü- ye vurulduğunda da ç maktadır. Tadılatın faydadan bü- yük zarar doğurduğunu açıkça ya- zan Cih: abana hak vermemek kabil mi? Bugun bütün dünyada memleketlerin rejimleri . basınları- nın hürriyeti teraziye vurularak i- simlendirilmektedir. Bilhassa. Ame- rika umumi efkârının basın hürri- yetine her şeyden çok ehemmiyet vermesinin sebebi bundan başka Ur şey değildir. Yeni tahditlerin Ame- rikadan yardım alma şansımızı a- zalttığına bizzat Menderesin Mec- İisteki sözlerinden ve onun bahset- tiği meşhur Time'ın bu mevzudaki yazısından daha iyi delil bulunabi- lir mi? Fakat hepsi bu kadar degıldır Meşhur New-York Times, ha mızda çok ağır bir başyazı yazmış- tır. Bu gazetenin Amerikalı polıtı- kacılar üzerindeki tesiri, Ankara hiç kimsenin meçhulü değildir. New York Times yazısında üzücü keli- meler kullanmıştır. Nihayet bizzat Amerika Dışişleri Bakanı John Foster Dulles bir dostun yapabile- ceği en munis ikazı yapmaktan kendini alamamıştır. Dulles Ame- rikanın basın hürriyeti mevzuunda- ki, görüsünü b lhassa ehemmiyetle belirtmiş ve "tatbikatın beklenece- ği" sözüyle bir açık kapı, bir son şans bırakmayı eri ürl yeye beslediği dostluğa daha uygun bulmuştur. Bu satırları niçin yazıyoruz? De- mokrat Partiymiş, Halk Parti- siymiş, Hürriyet Partisiymiş.. Bun- lar bir. kenara, kepimiz her şeyden evvel Türküz ve bu vatan hepimi- zındıı' Onun menfaatleri her şeyin ündedir. Basın hürriyetinin eski şeklıyle e 1950 den hemen sonraki şekliyle - iadesi elbette ki en büyük arzumuzdur ve o arzunun gerçek- leşmesi için gayret sarfetmekten bir an geri kalmıyacağız. Ama, istediğimiz hürriyete hemen yarın kavuşamıyacağımızı bilecek kadar da realistiz. Başbakan Adnan Men- deres, tadilâta itiraz edecek dost yabancıları tatmin için tadilâttan evvel basında çıkan ve mer'i ka- nunlarla önlenemiyen kötü neşri- yat örneklerinden mürekkep bir broşürün yayınlanacağım Meclis- teki konuşmasında bildirmişti. E- ğer böyle Örnekler mevcutsa, bun- lar hemen tercüme edilip yayınlan- malıdır Hükümeti ikaz etmeyi, dı- a aleyhimizde havanın gıttıkçe agırlaştıgını haber vermeyi bir va- zife biliyoruz. Bu satırların maksa- dı budur. Hem Adnan Menderes emin ola- bilir ki bahis mevzuu örnekler elin- de varsa, bu, yabancılardan evvel bizleri tatmin edecektir. İtiraf ede- riz ki bu örneklerden bir tek tane- sinin . dahi müzakereler. sırasında Meclıs kursusunden okunm ol- n hakikaten talı SİZ- lık olmuştur Hepımız, bekliyoruz!