10 Aralık 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 27

T I B Mikroplar Parazitlere dikkat B ir çok hastalıkların mikroplardan ileri geldiğini biliyoruz. Bazı has- talıklar da parazitlerden — doğuyor. Parazit denince, beslenme ilini, ken- disi çalışmadan kolaylıkla kelleden yaratıklar anlaşılıyor. Bunlar bir başka cins canlının vücuduna, organ- larına, dokularına veya kanlarına yerleşerek hiç emek harcamadan, on- arın Zararına yaşıyor, gelişiyor ve ürüyorlar. Beraber yaşadıkları can- lıdan ele geçırebıldıklerıyle geçını— yorlar. Bunlar Reşat Nuri'nin Tn— rı Misafiri", Akıf'ın "Topal Tilki" s gibi şeyler rdir Çalış da gogremiş arslan kesil behey miskin. Neden durup kötürüm tilki olmak is- ersin Tutar iken el ayak varup çalışmana bak, Ki artığınla geçinsin senin de bir ya- Kötü elki de insanların bazılarında pa- razit yaşamak ana rahminden kal- ma bir alışkanlıktan ileri gelmektedir. ünkü insanlar daha yavru halinde iken analarının rahimlerinde, onun kaniyle yetişir ve gelişirler. O sırada yavru, ananın tamamen bir paraziti durumundadır. Hattâ, bu parazit du- rum, doğduktan sonra da devam e- der. Uzun zaman, yeni doğmuş ço- cuk anasının sütünü sömürür. Bazı insanlar bu rahat hayata alıştıktan sonra, bütün ömürleri süresince bu durumu âdeta devam ettirirler ve ce- miyetin daima, paraziti olarak kalır- lar. Onların gözünde hayat dolgun bir memeden başka bir şey değildir. ncak yavruyu hakiki mânasiyle bir parazit saymağa hakkımız var mıdır? Arada ufak bir farkın bu- lunduğu —muhakkaktır. —Ana-çocuk münasebetlerinde cinsler birdir. Pa- razitler ise ayrı cinsleri seçerler. Parazitler daima aşağılık yaratık- lardır. Yüksek hayvanlar, vertebreler yani belkemiği olanlar hiçbir zaman parazit hayatı yaşamazlar. Yukarda- ki ana-yavru durumu bir istisnadır. Yüksek hayvanlar yani vertebreler, kendileri parazit olmadıkları halde parazitler tarafından ale Uuğrar- lar. Bazı balıklar parazit istilâsına o kadar uğrarlar ki adeta bir müs- temleke, bir sömürge haline gelirler. Bunlar möble otellere benzerler. Garip seyahatler alışkanlık eraklı bir cihet de parazitlerin ütün hayatları süresince bir şa- hısta veya herhangi bir cinste yaşa- yamamalarıdır. Gelişmeleri sırasında bir çok tekâmül safhaları geçirmele- ri ve bunu sağlayabilmek için de ay- rı ayrı yaratıklara geçmeleri icabe- der. Meselâ Taenia sollum domuz ten- yasını ele alalım: Bunun yumurtası domuzların midesine gelerek burada larv halini alır. Larv halinde iken bu AKİS, 10 ARALIK, 1955 etleri yiyenlerin barsaklarına geçe- rek kabil, olgun parazit olur. Orada yumurtlar yumurtalar insanların pislikleriyle barsaklardan dışarı atı- lır. Bu pislikleri yiyen domuzların mi- de ve barsaklarına gelen yumurtalar yeniden larv haline geçerler. Domuz- dan insana Ve insandan domuza bu devir, parazitin gelişmesi için mec- bu rd unun tersi varid değildir. Yani hıçbir zaman tenya domuzun barsağında olgun şekle geçmez. Başka parazitler için de buna benzer seyahatler vardır. Buna para- zitin sikli denılmektedır Tenya insan- sıZ olamaz. 5-6 metre Uzunlu- ğunda, azametlı bır yaratık olarak gelışebılmesı için bizim en kötü mad- delerle dolu olan barsaklarımızda bir et kalması, o gıda artıkların- Mikropsuz beyin Ama canlı, değil dan ayırması J1lazımdır. Başka bazı parazitlerise bizi o kadar sevmezler. Vücudumuza girişleri orada kılışla- Y1 arızidir. r her şeyimizi sö- mürdükleri halde bızı yine sevmeyen, daima aleyhimizde bulunan başka mılletlerın hayranı kimselere benzer- ler. "Harputta Bir Amerikalı" da Te- kin Akmansoy bu tip Züppelerin gü- zel bir örneğini yaratmaktadır. parazitler vücudumuzda bir müddet misafir olurlar. Yerler, içerler, sonra ilk fırsatta bizi terk ederler Bunları tehlikesiz saymamalıdır. Bütün ihti- mamlarımıza, bütün — misafirperver- liğimize rağmen yine bize zarar ver- mekten hâli kalmazlar. Muhakkak bi- zi hasta ederler. Bize ihanet ederler Sonra da sanki birşey yapmamış g bi ellerini kollarını sallayarak çekip giderler. Meselâ amibler böyledir. A- mib tek hücreden ibaret basit bir var- lıktır Pis sularda, çirkeflerde bulu- . Allah ona boyle bir hayat nasip etmıştır Günün birinde böyle sular- dan içen kımselerın barsaklarına ge- çer. Orada da yaşamasına devam e- bir sefalettir, b yet abdesle harice çıkar Tekrar gi- deceğı yer ya bir çirkef veya batak- a bedende kaldığı süre için- de cıbıllıyetınde gizli olan kötülükle- ri yapmak an bir an gerı kalmaz. Or- ganizmada sebep olduğu en bas hastalık dizanteridir. Ama fırsat bıı- lursa karaciğer absesı, akciğer abse- sl, beyin absesi de y: Bazı hayvanlar paraz tlerıyle bir- likte rahatça yaşıyabildikleri halde hastalıklar doğururlar. İnsan orga- nizması parazitlerle beraber yaşa- mak için yaratılmamıştır. Onlara karşı az çok şiddetli reaksiyonlar gös- terir. Onları bünyesinden atmak için çabalar. Ama bu hayırlı davranışın- da ço k zaman muvaffak olamaz. Çünkü parazitlerin de kendilerini sa- vunmak için tertıplerı vardır. Evvelâ parazıtlerın çogu vucuda gızlı girer- ler. Uzu sömürüldüğümüz- den habenmız bıle olmaz. Neden son- sinsi bir düşmanın gelışmekte oldu- ğunu, kanımızı ke irdiğini — anlarız. Bu sırada çok z n İş işten geçmiş olur. Parazıtlerın çoğu bir kir gibi kalın ensesiyle ortalıkta do- laşan, gobegını kapılardan sıgdırma- e başı apart saglık ve tedavı işlerinin ne mahke- mMesi, ne polisi, ne de jan- rdır. Parazitlerin — âdetleri B azı parazitler deride — yaşarlar. kurusu, pire, bit bunlar a- rasındadır. Bir çokl rı da vücudun aşka yerlerine, iç organlara yerle- şirler. Ama başlıca sevdikleri yerler, insanın en asil maddesi olan kanla en kötü kalıntıları ihtiva eden bar saklardır. Vücudumuza — girme yerleşmek için de parazitler bir çok çarelere baş vururlar. Bir kısmı pen- cereden giren adi hırsızlara benz: Ankilostom böyledir. delerek vücuda sokulur. Daha eyfıne düş- kün ve züppe mizaçlı olanları da var- dır. Misafirliğe muhakkak bir vasıta ile gelmek ister. Kendisini hiç yormaz, hiç zahmet çekmez. Muhakkak baş- kasının sırtında seyahat etmek ister. Ama bu hususta kullandığı ne Ca- dillac'tır, ne uçaktır, ne de kotradır. Bu vasıta çok zaman başka bir haşe- redir. Sıtma —anofel dediğimiz bir sivri sineğin aracılığı ile, onun tükrü- ğünde taşınarak ve onun insanı sok- ması ile kana ulaşır. Bu seyahat için keneleri kullananlar da vardır. Bazı parazitler de normal olarak vücudu- uzun açık kapılarından, ağız yolun- dan yiyecek ve içeceklerle organiz- maya ulaşırlar. Suya dikkat ücuda parazitleri taşıyan madde- lerden en önemlisi sudur. Vücud 21