1 Ocak 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 22

bir tek sanatkâra, ne bir tek şair veya müellife rasgelmek müm- kündür. Gerçi, biraz daha yakma gelirsek, Büyük Fransız İnhılâbın'ı ön celeyen ve ansikaopedist'lerden başlıyarak Jean-Jagues Raousse- au'ya kadar dayanan yüksek bir düşünce ve sanat adamları dizi sinde, inkılâp dediğimiz şeyin tohumlarını bulmak kabildir. Fa- kat, hangimiz bir Corncille'c, bir Racine'e, bir Moliöre'e inkılâp- çı şairler; bir Labruyöre'le bir Pascal'a, bir Saint-Siman'a inkı- lâpcı mütefekkirler ünvanımnı verebiliriz? Bunlara, inkılâpçı di yemediğimiz takdirde, a ünvanı, acaba, uysal ve hamlesiz Mon- tesguleu'ye mi, yoksa seplik ve müstehzi Voltairc'e mi daha ziya- de yakıştırabiliriz? Fransız İnkılâbı'nı hazırladıkları söylenen bütün bu simalar ara sında, nihayet, gerek, lisanı, tavr ve cdası ve belki de en çok has- sasiyeti itibariyle zamanın hiç bir kaydına uymayan Rousseau kalıyor ki, ona da, olsa olsa, her devir sonunda, daha doğrusu her inkıraz ve inhitat devrinde zuhur eden yıkıcı, kırıp geçirici dehalardan biri nazariyle bakabiliriz. Bu bakımdan, eğer inkılâpçı örneği, Jecan-Jagues ise, on dakoa- Zuncu asrın sonunda, ve yirminci usrın şu ilk otuz yılında yetişen bir sürü ananc tanımez, insan paralayıcı ve cemiyet yıkıcı sanat- kârlara ne diyelim? Bir Bernard Show'ın zekâsmdaki zehirli nükteler, bir Proust'un teşrih neşterindeki sadik merhamctsizlik, bir Gide'in buhranları, şüpheleri, tereddütleri, isyanları biten bir devrin ihtilâclarından başka neyi ifade eder? Bütün bu saydığı- mız vasıflar, hep dekadarıs zamanları edebiyatlarma muahsus arazdandır ve bütün bu karakteristik arazı, yeni kurulduğu söy- lenen, mazi ile alâkası kesildiği zannolunan bütün yeni tip cemi- yetlerin meydana atlığı sanat ve kültür meyvalarında görüp besbit etmek mümkündür. Faşist İtalyanın yeni edebiyatını mistik Pi- randello ile dekadan Marinetti; komunist Rusyadeki inkılâp hamlesini, yaratıcı inkılâp hamlesini (!) biribiri ardısıra intihar eden karasevdalı genç şairler temsil ediyor. Bütün bunlar gösteriyor ki, sanat ve edebiyat dünyasında henüz )9 ÖĞ w e w d e a ea l5 rasm - ' A A 9 M