1 Mayıs 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 10

keskinleşmiş bir garp cemiyetinde ve bugünkü hudut dahi- linde cemiyetin bir mürakabe şekil, ya ihtilal (Rusyada olduğu gibi) ya bir idari müdahale ( İtalyada olduğu gibi ) süper emperyalizim ( yani mali sermayenin devletle müşterek cezri kontrolu Almanyada ve kısmen Amerikada olduğu gibi ) tamamen veya kısmen temin edilmektedir. Bu temin şekilleri arasındaki içtimai mahiyet farkı ne olursa olsun, o cemiyetlerin kendi bünyelerinden gelen bir reaksiyon yahut o memle'cetlerde inkişaf eden teknikle, bu tekmize tahak- < küm tarzı arasındaki içtimai uygunsuzluğun birer neticesidir. V Plan mefhumunu ve planlı bir cemiyet nizamım, sadece plan- sız bir cemiyet şeklinin, yabut müterakki istihsal vasıtaları üstündekl amarşıt Tslihsal münasebetlerinin bir reaksiyonu ola- rak alırsak, bu Mirfhum ve nizam ile, bugünkü Türk cemi- yefinin davaleri arasımda bir münasebet bulamıyacağımız aşi- Hizirdir. - Çünkü Avrupada modern tekniğin daha ilk inkişaf hamlele- rinde, kendi milli sanayiinden mahrum kılınan ve Avrupada modern tekniğin daha ilk inkişaf anından itibaren, malküm kılındığı yarzı müstemleke şariları içersinde, geri, iktisaden tâbi ve passif bir iptidai memleket hayatı geçirmiş olan Tür- kiyede, ne büyük istihsal vasıtaları üstünde - başka memle- ketlerde doğan - keskin sınıf tezatlarımı, geniş iktisadi men- faat mücadelelerini, hulâsa plansız bir cemiyet nizamının, planlı bir cemiyet şekline istihalesini zaruri kılan büyük iatih- sal anarşini görürüz. Fakat şu da var ki, tekniğin terakkisi neticesinde teknik, yani istihsal vasıtalarile; tekniğe plansız tahakküm tarzı, yani bu- günkü istihsal usulleri arasında moydan alan uygunsuzluk, yalnız büyük — sanayi memleketlerindeki — tezatların, sınıf cidallerinin , buhranların , katastrofların sebebi olmakla kalmamıştır. Bu uygunsuzluk ayni zamanda, hattâ iki asırdanberi Türkiyeyi geri ve iptidai bir yarı müstem- leke rejimine mahküm kılan ve cihanı iktisaden tabi ve metbu memleketler diye iki ayrı karargâha ayıran müstem- lekecilik antagonizminin de anasıdır. Yüksek tekniğin ve büyük iktisat faaliyetlerinin her tarafta cemiyeltin planlı murakabası altına alınışı, şimdi Türkiye ve Türkiyeye benzer memleketlerde cereyan eden mült kurluluş 10