1 Mayıs 1987 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 39

in başından başlayıp 820 adresli ha- fızaya kadar uzanmaktadır. Yukarıda gördüğünüz açıklamalar COMMODORE 64'ün içinde bulu- nan elemanları, sinyalleri ve yürüyen işlemlerin önemli olanlarını anlatı- yor. Şimdi ise bu ufak eleman ve sin- yallerin bir bütün olarak nasıl bir işin üstesinden geldiklerini, bu arada han- gisinin devreye girip ne kadar süre ile ne yaptığını ve sonuç olarak gözle gö- rülür bir işlemin ortaya çıkışını göre- ceğiz. Bu anlatım sırasında da eleman adının yanında parantez içinde bir ra- kam bulabilirsiniz. Bu rakam yuka- rıda bahsettiğimiz gibi hâlâ elemanın fotoğrafımız üzerindeki yerini göste- riyor. Fonksiyonları en başından ele ala- lım ve konuya öyle yaklaşalım. Diye- lim bilgisayarın ON/OFF düğmesini açtık, bilgisayarın içinde neler olmak- ta?.. İlk olarak bütün elemanlar şok ge- çirecek kadar çok akım çekerler. Tüm elemanların hayata geçebilme- leri için sakinleşmeleri beklenir. Bu yüzden hemen tüm elemanlara uygu- lanan RESET sinyali belli bir süre şa- se seviyesinde kalır. Bu sinyal bilhas- sa bilgisayarımızın beyni sayılan ana işlem ünitesinin uyanıp çalışır vaziye- te gelebilmesi için hayati önem taşır. Sistemin bir parçası olan TİMER (25) devresi yalnız bu anda aktif ola- rak görev yapar. Yaptığı iş ise belli bir zaman (bilgisayarın içindeki vol- taj seviyesi normal seviyesine ulaşıp tüm devreler aşırı akım çekme duru- mundan kurtulana kadar) beklemek- tir. Daha sonra tüm elemanları ser- best bırakır, ana işlem ünitesi de bu elemanlara dahildir. Bilgisayarımız donanım olarak uyandı ve şu anda çalışabilecek du- rumda olan bir ana işlem ünitemiz var. Fakat o şimdi ne yapacak? Ne- reden başlayacak? İşte böyle bir du- rumda ana işlem ünitesinin içgüdüsel hareketinden söz edebiliriz. Ana iş- lem ünitesi RESET işlemine her de- fasında aynı şekilde başlaması gerek- tiğinden bu çip üretilirken içine sabit bir emir konur ve bu emir yalnızca böyle bir durumda kullanılır. COM- MODORE 64'ümüzün ana işlem üni- tesi 6502/6510 tipindedir ve bu aile- ye ait ana işlem ünitelerinin hepsinin standart başlama noktası $FFFC (65532)'deki göstergecin gösterdiği adrestir. 40 Gerek bu göstergeç, gerek onun gösterdiği adres, işletim sistemi rom'- unun (5) içindedir. KERNAL ROM'u da denilen bu bölgenin için- deki programlar kalıcı olduğu için buradaki program güvenilirlikle yü- rütülebilir. COMMODORE 64'te $FFFC'deki göstergeç 64738'deki RESET altprog- ramını göstermektedir. Bu altprogra- mı biz de dışarıdan çağırabiliriz. Bu işi SYS64738 yazarak yapabilirsiniz. Göreceksiniz alet ilk açılış durumu- na dönecektir. İlk önce ana işlem birimi için ha- yati önemdeki işlemler yürütülür. Bunlar ana işlem ünitesinin çalış- ma modunu belirlemek ve içindeki yı- sonra ekran için ayrılmış olan hafıza bölgesi silinir. Burada RESET işlemi- nin işletim sistemi ile ilgili kısmı bit- miştir. Daha sonra ana işlem ünitesi SA000 (40960)'da bulunan göstergeç yardımıyla BASIC-WARMSTART'a gider. (Burada ise bildiğimiz BASIC İNTERPRETER ROM'u başlamak- tadır.) Ana işlem ünitesi artık IN- TERPRETER (yorumlayıcı) döngü- süne girmiştir; artık bizden BASIC'- te emir alabilir ve yürütebilir. Bilgi- sayarın bu duruma geldiğini şuradan anlarız: ekran görünür vaziyette açıl- mıiştir ve açılış mesajı görünmektedir, CURSOR yanıp sönmektedir ve tuş takımından yazdıklarımızı alabilmek- tedir. ommodore 64'ünüzü açtınız ve mavi zemin üzerinde alışageldiğiniz yazıların oluştuğunu gördünüz. Bu duruma gelmek için bilgisayarınızın içinde neler oldu, haberiniz var mı? ğın göstergecini sıfırlamaktır (aslın- da sıfırlamanın tam tersi yapılmak- ta, çünkü 6502/6510 ana işlem üni- tesinin yığını yukarıdan aşağıya pren- sibiyle çalışmaktadır). Bundan son- ra belli bir şifreye göre modul takılı olup olmadığı kontrol edilir ve mo- dul varsa sistemin kontrolu modul'- daki programa devredilir. (Merak edenler için belirtelim, bu şifre $8004'te CBM80 yazılı olmasıdır). Şayet modul yoksa diğer aktif ele- manların inisyalizasyon işlemleri ya- pılır. Bu, şu demektir: Bazı sabit de- ğerler CIA'lere (1,2), VIC'e (19) ve SID”'e (20) yazılır ve belli bir çalışma disiplinine sokulurlar. Daha sonra yapılan işlem ise RE- SET sırasında en fazla zaman alan iş- lemdir. Bu işlem RAM'in (24) test edilmesi ve çalışma alanı olarak dai- mi ve kesiksiz ne kadar hafızanın bu- lunduğunun tespit edilmesidir. Bun- dan sonra ise RAM'in işletim siste- mi tarafından kullanılacak bölgesi ROM'dan bazı değerlerin kopya edil- mesiyle ilk açılış değerlerine getirilir. Bu işlemler yerine getirildikten Artık bilgisayarımız uyanmış ve günlük yaşamına dönmüştür. Artık bizden emirler alabilir ve bunları uy- gulayabilir. Şimdi iş daha da ilginç- leşiyor. Acaba bilgisayar bizim iste- diklerimizi yerine getirirken ara iş- lemler olarak bize göstermeden neler karıştırıyor? Diyelim ki CURSOR'umuz bir bölgede yanıp sönüyaor. Ve biz bir tu- şa bastık. CURSOR bastığımız tuşa ait karakteri yazarak bir ilerliyor. Tam detayları gözönünde tutuldu- ğBunda acaba bu olay nasıl gerçekle- şiyor?.. Önce tuş takımını inceleyerek baş- layalım. Tuş takımındaki her tuş elektriksel bir anahtar vazifesi gör- mektedir. Biz bir tuşa bastığımızda elektriksel devreyi kapatırız ve bilgi- sayar arabirim ünitesi yardımıyla o tuşa bastığımızı algılar. Bu sefer baş- ka bir sorun çıkıyor. COMMODO- RE 64'ün üzerinde tamı tamına 66 ta- ne tuş bulunmakta. Bu 66 tuşun bil- gisayar tarafından algılanabilmesi için 66 hat artı bir adet de ortak şase sinyali için bir hat, yani toplam 67 Commodore