23 Nisan 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 33

© Filmler “Rocco ve..." Savaş sonrası İtalyan sinemasındaki Neo - realizmin öncülerinden Luc- hino Visconti'nin yeni filmi "Rocco e- i suoi fratelli - Düşman Kardeşler", Güneyden Kuzeydeki büyük şehre göç eden Rosaria - Katina Paxinou- ve o- gullarının büyük şehirle uzlaşmayan yaşama serüvenlerinin hikâyesini an- latmaktadır. Aileyi yerlerinden yurt- larından eden, köksüz ve havada bir toprak reformudur. Çağdaş İtalyan yazarlarından Carlo Levi faşist Mııs- solini çağından günümüze kadar bir türlü çözümlenmeyen "Güney Prob- lı romanında enine boyuna incele- mektedir. Yaşama çevresinin darlığı, sömürme gücünü elde etmek için dur- madan sürüp giden savaş, işsizdik, özel ve politik menfaatlerin karmaşıklığı sonunda, hayatlarını kendileri kura- cak güçte olanlar köylerini kasabala- rını bırakarak büyük şehre göçmek- tedirler. Köksüz ve sağlam bir teme- le oturtulmamış reform da kurtarıcı ve düzenleyici bir nitelik getirmemiş- Visconti de yazar Levi'nin düşün- düklerinden, ya da söylediklerinden fi- te başka birşey düşünüp söylememek- tedir "Rocco e i suoi fratelli . Düş- man Kardeşler" ferdi davranışlar için- de bir topluluğun, toplumda bir par- çanın hikâyesidir. Dört oğluyla Gü- neyden kalkıp gelen Rosaria, bütün u- mud-anu büyük şehirde oturan ilk oğ- lu Vincenzo'ya - Spiros Focas- bağla- mıştır. Fakat daha ilk karşılaşmada ki nişan töreninde iki yörenin gelenek çi davranışları ( birbirleriyle şiddetli çatışıyor ve ana Rosaria, oğullarını önüne kattığı gibi, gelecekteki gelini Ginetta'nın -Claudla Cardinale- evin- den çıkıp gidiyor. Büyük şehirle bu ilk etkili karşılaşmadan sonra aile asıl ö- nemli problemle, işsizlikle burun bu- runa geliyor. Büyük oğul boksörlük yapmaktadır. Ama bu işini" sevmiyor, kötü ve çirkin bir iş sayıyor kardeşle- riyle bir olup sokaklarda kar küre- meyi boksörlüğe tercih ediyor. Yavaş yavaş aile büyük şahire ısınmağa baş- lamıştır. Bağların kopuşu Bu alışma sonucu Rosaria'nın ailede ki gelenekçi, yâni ataerkil baskı gücü azalmakta, ailede her üye kendi başına buyrukluğa doğru yönelmek- tedir. Simone - Renato Salvatort - meslek olarak boksu seçiyor. Rocco -Alain Delon- ki sürekli olarak Simo- ne'nin hayranıdır- ağabeyinin ardın- AKİS, 23 NİSAN 1962 E M A dan ayrılmıyor. Büyük şehre yenilme- mek için şimdilik uzlaşmanın yararlı olacağını sezinleyen tek aile üyesi Ci- ro -Max Cartler- dur. Gece kurslarına yazılıyor, zenaat öğreniyor ve ağır a- ğır gerçeklere varıyor. Hikâye, en olumlu tip olan Ciro'- yu bir kenara bırakarak, Simone ve Rocco arasında eş bir paralellikte yü- rütülmektedir. Araya bağımsızlığını herşeyin üstünde tutan bir genç ka- dın, Nadia -Annie Girardot- da karı- şıyor. Nadia, normal akışı beklenme- dik bir değiştirme gücüne sahiptir. İlk münasebet Simone ile Nadia ara- sında kuruluyor. Visconti kahramanlarının kişilik- leri, aşağı yukarı romancı Levi'nin çizdiği kişiliklere uygunluk taşımak- tadır. Aşklarında coşkunluktan, u- muttan çok, bir çeşit tevekkül olan, ellerine geçeni kuş gibi de olsa kaçır- mamak için her çareye başvuran, ko- nuşmadan şıp diye anlaşıveren kişi- lerdir, Ahlâkın sertliği, kıskançlıklar, adam öldürmeler, intikam almalara götüren vahşi bir şeref duygusu.. Acı zafer Her türlü bağlarından kopup büyük şehirle bağdaşamayan Simone, gi- derek küçülmeye ve kaybolmaya baş- lıyor. Nadia durumu anlıyor ve Slmo- ne'den uzaklaşmaya başlıyor. Fakat Rocco, efsanenin yıkılmasına ve dar- madağın olmasına bir türlü boyun eğ- mek istemiyor. Bu boyun eğmeyiş, oluşa karşı direniş, Nadia - Rocco aş- kının bağlanması, devam etmesi ve Simone'nin kardeşinin gözü önünde sevgilisine zorla saldırısıyla bile büyük değişmelere uğramıyor. Rocco, küçülüp dağılan, kaybolmaya yüztut- muş Simone için budalalığa varan İsa- ca bir davranışla hâlâ Simone'ye des- tek olmaya çalışıyor. Durmadan af- fediyor, durmadan hoş görüyor, dur» madan kurtuluşunu bekliyor. Borçla- rını üzerine alışı, Nadia'yı zorla Si- mone'ye döndürüşü, kangrenden kur- tulmak için kolun kesilip atılmasın- dan yana olan bilinçli Ciro'nun poli- se ihbar için gidişine engel olmaya çalışması, hep bu yüzdendir. Ama Rocco'nun ve onun benzeri kişilerin toplum içindeki boşuna savaşları hiç bir fayda vermiyeek, Slmone'lerle birlikte Rocco'lar da Ciroiarın karşı- sında ezilip silineceklerdir. Çünkü her iki tip de toplum için zararlıdır, düzeni bozucudur. Visconti, hiç şüphesiz günümüz sinemasının en büyük ustalarından biridir. "Rocco e i suoi fratelli - Düş- man Kardeşler", "La Notte Bianche- Beyaz Geceler" gibi ferdiyetçi ve bu- dalaca bir aşk filmi değildir. Temelini iyi bir somandan ve iyi senaryo yazar- larından kurduğu filminde anlattıkla- rı ve gösterdikleri yalnızca İtalya ve İtalyan toplumu ile ilgili problem- ler değildir. Bu tür problemleri her ülke seyircisi kendi toplumunda ve kendi toplumunun fertlerinde bula- bilecektir. Visconti'nin büyüklüğü ve ustalığı da buradan gelmektedir. Salvatori Delon ve Giravlot, "Düşman Kardeşler"de "Köyden indim şehire - Şaşırdım birdenbire” 33