27 Kasım 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 7

tihbarat Dairesi a atandı. Orada, okul s ında öğrendiği fransızcasının Yan a ingilizceyi de bir mani kalmıyordu. İmtihan zandı ve Amerikanın yolunu tuttu. Amerika, genç kurmay subayın ufkunu bir anda genişletti. Amerika- nın organizasyona verdiği önemi ilk orada gördü. Amerikadaki zevkli tahsil, 1950 yılına kadar sürdü. Orel yurda döndüğünde Harp Akademi- sinde tabye öğretmeni oldu, 1953'te kıta hizmetine şıktı. Bu sırada bir dil imtihanına girerek dışarda görev almak imkânını buldu. Kendisini Washington'daki oDaimi Grup nez- dindeki Türk Askeri Heyetinin üye- liğine tâyin ettiler. Orel orada, gece üniversitesine odevam ederek ama- tazeledi ve Internati- onal Economy'yi tamamladı. 1958'de Türkiyeye döndüğünde merakı saye- sinde iktisat ilmi ohakkında esaslı bilgi, kurmaylığı (o dolayısıyla teşki- lât işlerinde tecrübe sahibi bulunu- yordu. nkara Kumandanlığının Kur- may Başkanlığı görevinde, elindeki imkânları (okafasındaki bir tasavvu- ru gerçekleştirmek için o başarıyla kullandı. Orel, bir plânlama teşkilâ- tının lüzumunu görmüştü. Tetkikle- rini ilerlettiğinde, bu fikre tek ba- ---a sahip olmadığını farkederek se- vindi. O tarihte Devlet Bakanı olan Şefik İnan da böyle bir şey düşünü- yordu, Siyasal Bilgiler Fakültesinin bu yolda çalışmaları vardı. Fikirler ve gayretler yanyana geldi. İhtilâlin başı Cemal Gürsel, maiyetinde çalış- tığı yıllardan tanıdığı Kurmay. Al- Prof. Tinbergen Akıl için yol AKİS, 27 KASIM 1961 Kulağa Küpe Siyasi Tartışma Gümüşpala (a P. Genel Baş- kam) : İzmire, o Devrim Partisine İeydalmmi dim! Onay (D.P. Genel Başkam): için gel- yi, kendisinden Karşıyaka mail seçimlerinde aday di- ye faydalanırız! baya destek oldu. Hemen bir heyet kuruldu, bu heyet teşkilâtın kuruluş çalışmalarını yaptı. 30 Eylül 1960 tarihinde otasavvur gerçekleşti. O tarihte kabul edilen kanunla Devlet Plânlama Teşkilâtı kuruldu. Teşki- lâtın başına, "Şimdi yap bakalım!" denilerek Şinasi Orel, Milli Savunma Bakanlığından isin alınmak suretiy- le getirilip oturtuldu. 5 Ekim günü, Şinasi Orel kolları sıvadı. Genç bir teşkilât Devlet Plânlama Teşkilâtı, daha ilk baştan, Devlet içinde bir Dördün- cü Kuvvet olma hevesini bir kenara itti. Plânlamayı, demokratik mana- sıyla ele aldı ve bunun bir teknik yar dım mahiyetini aşamayacağını kabul etti. Fikir ve plân kendisinin, karar siyasi kuvvetin olacaktı. Plânlama Merkez Teşkilâtı, Baş- bakan Yardımcısına bağlı bir müste- şarlıktır. e Müsteşarlığın bir (o Genel Sekreterliği vardır. Teşkilâtın esası- nı üç daire teşkil eder: İktisadi Plân- lama Dairesi, Sosyal Plânlama Dai- resi, Koordinasyon Dairesi. Kanuna göre teşkilâtta iktisatçı, mühendis, gibi 45 meslek memuru, 16 idari memur ve 27 hizmetli kadrosu Yandi Şinasi Orel, fince kurmaylık vasıflarını (o kullanarak bu kadroyu doldurdu. Müsteşar, adam seçerken, işin bir hususiyetini göz önünde bulun- durdu. Plânlama, dünyada yeni bir iştir, İkinci Dünya Harbinden beri modem iktisat ilmi plâncılığı geliş- tirmiş, yeni modeller, yeni usüller, yeni teknikler ortaya koymuştur. Bu yüzden Devlet Plânlama Teşki- lâtına lâzım olan kimseler genç, a- a çok iyi yetişmiş, kafaları batı kültürüne açık, mükemmel lisan bi- YURTTA OLUP BİTENLER len, dünya görgüsü olan ilim adam- larıdır. Bir fikir, bu tipte kimselerin dışardan getirtilmesi fikri oldu On- arın yanında, bizimkilerin yetiştiri- a düşünüldü. Ancak Orel, bu görüşe katılmadı. Bir defa, Tür- kiyenin meselelerini, bünyesini, susiyetlerini bir yabancının bir türk derecesinde bilmesine imkân yoktu. Sonra, bu işi yapabilecek kimseler Türkiyede yok değildi. Nitekim Teş- kilâtın kilit mevkileri çok talihli tâ- yinlerle dolduruldu. İktisadi Plân- lamanın başına Atilla Karaosmanoğ- lu, Sosyal Plânlamanın başına Nejat Erder, Koordinasyon Dairesinin başı- na Mustafa Renksizbulut getirildi- ler. Bunların yanına, aynı tip vasıf- ları haiz uzmanlar ve yardımcılar verildi. Teşkilâta (o Başmüşavir ola- rak ise dünya çapında bir şöhretin. Prof. (o Tinbergen'in o getirilebilmesi sağlandı. Hollanda Plânlama Teşki- lâtının da Başkam olan ve dünyanın bir çok memleketinde müşavir göre- vine sahip bulunan Prof. Tinbergen Türkiyeyle bilhassa oalâkalandı, ça- lışmalara nezaret etti, omükemmel bir işbirliği (böylece, genç teşkilâtın içinde kuru Bir süre sonra, ti- tizlikle seçilen yardımcılar, yetişmek üzere dışarıya (gönderildiler. Şinasi Orel adamlarında ilmi ehliyet yanın- da, mânevi vasıflar da aramayı ih- mal etmedi. Tecrübeden faydalan- mak için de şöhretlerden müteşekkil Danışma Kurulları kurdu. Diğer ta- raftan, mukaveleyle memur alabil- me imkânı teşkilât mensuplarının kalitesi üzerinde (o faydalı rol oyna» dı. Şu anda Devlet Plânlama Daire- si idealizm, ilim ve fazilet gibi üç kuvvetli direk üzerine kurulmuş ör- Atillâ Karaosmanoğlu Akıl yaşta değil, baştadır