10 Ekim 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

velâ Anayasayı ihlâl suçunun dosya- sını açacaktı. Cuma sabahı, açılış se- remonisi tamamlandığında yerlerini almış sanıkların yüzlerine karşı Yük- sek Soruşturma Kurulunun kararna- mesi okunacaktı. Kararname 36 bü- yük sayfa tutuyor ve bunda düşük- lerin en mühim siyasi suçu bütün çıp- laklığıyla ortaya çıkıyordu. Nitekim bu yüzdendir ki sanıklardan Bayârın, Menderesin, son Menderes kabinesi- mületvekilinin, kikat Komisyonuyla alâkalı celseyi idare eden Kirazoğlunun, Tahkikat Komisyonunu teşkil eden onbeş üye- nin idamları Yüksek Soruşturma Ku- rulu tarafından ekseriyetle istenmiş- ti. Bunlar Anayasanın ihlaliyle suç- luydular. D.P. Grubunun bütün diğer üyeleri içinse Anyasanın ihlâline yar- dım ettiklerinden 5-15 sene ağır ha- pis gene ekseriyetle talep edilmişti. Muhalefet şerhleri Bgv hakkındaki karara bir tek üye muhalefet şerhi okoymuştu. Adil Yüceler (o "meşruiyetini kaybe- den iktidar, milli müeyyideyi temsil ve tatbik eden inkılâp tarafından tas- şitli suçlardan dolayı da normal hu- kuk nizamına tevdi ve teslim olun- muşlardır. Bu esastan hareketle, Türk Anayasa Hukuku ve Ceza Hur- kuku nizamları yekdiğerine muvazi olarak nazara alındığı ve bir Anaya- sa ve Ceza Hukuku reformu arifesin- de bulunulması göz önünde tutuldu- gu takdirde sanıkların Anayasayı ih- lâl mevzuundaki fiillerinin Demokrat Partinin merkezi sevk ve idaresi ve parti grupu ile ilgili olarak Türk Ce- za Kanununun 141/3 ncü maddesi çerçevesi içinde mütalâa edilmesi lâ- zımgeleceği" mütaleasında o bulun- muştu. Hukukçu diliyle yazılmış bu mütaleanın herkes tarafından anla- şılır mânası şuydu: Bayar, Yücefere göre de suçluydu. Ama Yücefer dü- şük Cumhurbaşkanının "Devlet kuv- vetleri aleyhinde oOcürümler" değil, "Vatan aleyhinde cürümler" faslına göre yargılanmasını istiyordu. Bu- nun cezası idam değil, altı aydan mü- ebbete kadar giden hapisti, öteki bü- tün üyeler, id cezası veren 146 maddenin tatbiki gerektiğinde müt- tefiktiler. Menderes hakkındaki karara da bir tek üye muhalefet şerhi koymuş tü: Aynı mucip sebebi ileri süren ay- nı Âdil Yücefer. Bakanlara gelince bunlar hakkındaki karar dört muha- lefet şerhi taşıyordu. Bunların birin- cisi, görüşünü muhafaza eden Âdil Yüceferin muhalefet şerhiydi. İkin- AKİS. 10 EKİM 1960 cisi, basit bir teknik husustu. Üçüncü şerhi iki üye imzalamıştı: Bunlar Ba- kanların Anayasayı ihlâl değil, ihlâle yardım suçuyla yargılanmalarını, yâ- ni idamla değil 5-15 yıl ağır hapisle cezalandırılmalarını istiyorlardı. Dör düncü şerhe gelince, onu 13 üye im- zalamıştı. Bunlar "İstifanamesini Baş bakanlığa göndermiş bulunan Sabık ve sakıt Sağlık Bakanı Lütfi Kır- dar, keza istifası Tevfik İlerinin mü- dahalesi ile önlendiği omumaileyhin hatıra defterindeki notlarından anla- şılan sakıt Milli Eğitim Bakanı Atıf Benderlioğlu ile dalma mutedil dü- ündükleri ve hareket ettikleri hatıra defterlerinden (anlaşılan sakıt Milli Savunma Bakanı Ethem Menderes ile Ulaştırma Bakanı Şemi Ergin'in bu hareketlerinin takdiri tahfif se- bebi addiyle 59 ncu maddenin lüzu- mu" nu belirtmişlerdi. Yâni bu. dört Bakanın idam cezaları, hapse tahvil olunmalıydı. Kanun teklifçişi üç (milletvekili hakkındaki kararda bir (o muhalefet şerhi vardı ve bu, 12 üye tarafından imzalanmıştı. o Üyeler üç milletveki- linin Anayasayı ihlâl değil, ihlâli ko- laylaştırma suçundan yargılanmala- rım istiyorlar, fakat (hareketlerini bir ağırlaştırma sebebi sayıyorlardı. Yâni bunlar âzami 15 seneye mah- küm edilmeli, sonra da cezaları art- tırılmalıydı. Milletvekilleri hakkındaki karar beş bendi ihtiva ediyordu. Bir defa, Tahkikat (Komisyonu kurulmasını D.P. Grubuna teklif eden D.P. Grubu Başkan vekilleri Mazlum Kayalar ile Baha Akşidin Anayasayı ihlâli ko- laylaştırma değil, ihlâl suçundan yar- YURTTA OLUP BİTENLER gılanmalarını on üye istemiş, fakat Kurulun ekseriyeti bunu kabul etme- mişti. Düşüklerden Selim Ragıp E- meç, Osman Turan ve Sedat Çetin- taşın hastalıkları o dolayısıyla teşrii faaliyet gösteremedikleri raporla sa- bit olduğuna göre bunlar hakkında men'i muhakeme kararı verilmesini 16 üye istemiş, fakat Kurulun ekseri- yeti bunu da reddetmişti. Altı üye yurt dışında bulunan düşük milletve- killeri Muzaffer Kurbanoğlu, Rıza Çerçel, Mahmut Tayşi ve Necdet A- zak hakkında, bunlar da teşrii faali- yete katılmadıklarından meni muha- keme kararı istenmiş, fakat bu talep te Kurul ekseriyeti tarafından redde- dilmişti. Kocaeli milletvekili Sadettin Yalım Kurula bir yalan atmış, D.P. den 1959 da istifa ettiğini, onun için müstakil olduğunu bildirmişti. Fakat sonradan D.P. ye tekrar girdiği tes- bit olunduğundan onun Anayasanın ihlâline yardım suçundan yargılan- masına Kurul ittifakla karar vermiş- ti. Buna mukabil Kurul, gene ittifak- la, ölmüş bulunan Zakar Tarver hak- kındaki odâvanın düşmesini uygun bulmuştu. Selâhiyet kanununun D.P. Grubundaki müzakeresi sırasında bu- nun aleyhinde konuşan Esat Budak- oğlu, Kemal özçoban, Sıtkı Yırcalı ve Şevki Erkelin men'i muhakeme karan almaları gerektiğini iki üye istemiş, fakat Kurul ekseriyeti bunu reddetmişti. Üç üye ise Grubu içti- maa davet edip 'Menderesi yumuşat- ma niyeti izhar etmiş 90 düşük mil- letvekili hakkında hafifletici sebep tatbik olunmasını istemiş, Kurul ek- seriyeti bunu da reddetmişti. Bu ara- da Adil Yücefer, düşük mllletvekille- Panorama Oteli AKİS'in gözü altında