13 Temmuz 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 34

MUSİKİ Caz Cazcı kral Musiki dünyasında birçok caz kralı vardır ama cazcı kral bir tanedir: Thailand'ın -eski adıyla Siam'ın- genç kralı Bhumibol Adulyadej. Thailand kralı sadece, İngilterenin müteveffa kralı George VI gibi bir caz merak- lısı değildir. Bu musikiyi bir profes- yonel seviyesinde çalan ve besteleyen bir musikişinasdır. Taht, taç sahibi olmasını yıllar yılı hor ve hakir gö- rülmüş bir musikiyle ilgilenmesi için engel saymıyacak kadar medeni ce- saret sahibidir. Cazın, bir değer ta- şıyan her muısiki gibi, evrensel bir dil olduğuna inanmıştır. Milletlerarasın- daki dos tuluğun ve anlaşmanın cazın aracılığıyla gelişebileceği kanaatini benimsemiştir. Ancak, cazın batı ile doğu arasındaki soğuk harpte, batı- nın elindeki kültür silâhlarından biri olduğu görüşünü paylaşmamaktadır. Kral Bhumibol geçen hafta-Ne w York'ta AKİS muhabiri İlhan Mima- roğluya "caz bir silâh değildir. Bü- tün sanatlar gibi caz da, ne çeşidin- den olursa olursun, savaşta kullanı- lacak bir silâh değildir." diyordu. Kral Bhumibol, zevkleri daha çok geleneksel caza doğru eğilen bir mu- sikişinastır. Halbuki genç nesil cazın yalnız "bü- gün"ünü biliyor, geçmişini (hemen hemen hiç tanımıyordu. Acaba "Ma- jesteleri bu konuda ne düşünüyor- lardı?" Genç Krala göre sebeb ba- sitti. Genç nesil eski caz plaklarını elde etmekte güçlük çekiyordu. Bu yüzden de geleneksel cazı tanımak imkânını bulamıyordu. Esasen plâk piyasasını yakından tanıyanlar, bu sorunun cevabını gayet iyi verebilir- lerdi. Kral Bhumibol cazın milletlera- rası bir dil olduğunu söylüyordu ama bu görüş henüz bir temenni safha- sında değil miydi? Dünyanın her ye- rinde, her ülkesinde birçok caz me- raklın vardı. Ama bunlar azınlıkta kalmıyorlar mıydı? Meselâ Thailand halkı arasında caz musikisi yayılmış- mıydı? Thailand'da caz musikişinas- ları var mıydı? Kral Bhumibol hü- kümdarlara bas bir güvenle bu çuale kaçamak bir cevab verdi: "Tabi! dedi, İşte ben... Ben Thailand'lı biz caz musikişinasıyım." Nitekim, Kral Bhumibol'un, ken- di yakın çevresine bile caz sevgisini aşılamakta pek İleri gidememiş oldu- ğu anlaşılıyordu. Meselâ karısı -şüp- hesiz ki dünyanın en güzel kadınla- rından biri olan Thailand Kraliçesi Sirikit- bu bahiste zevk bağımsızlığı- nı muhafaza ediyor, "ben hafif musi- kiden, dans musikisinden, o popüler musikiden hoşlanıyorum" diyordu. Bir taç ve iki klarinet Thailand Kralının cazcılığı bu ziya- rette Amerikalıları en fazla ilgi- lendiren mevzu oldu. Waldorf Asto- ria'nın devlet reislerine ve hüküm- darlara ayrılan XVI Louis dairesinde yapılan basın konferasında Thailand- da kadın hürriyetine -Kraliçe Sirikit bu suale, Thailand'da kadınların A- merikadaki kadar hür olduğu ceva- bını verdi-, komünist propagandasına -Kral Bhumibol bu propagandanın, A- merikan "comics book" tarzındaki risalelerle yapıldığını anlattı- ve Kra- lin müşavirleri olup olmadığını bu- na da Kral, Kraliçe Sirikit'i göste- rerek cevap verdi- dair sualler, Thai- land Kralının cazcılığıyla ilgili sual- lerin yanında azınlıkta kalıyordu. Basın konferasından sonra Thai- land'ın meşru kralı, cazın gayrımeş- ru krallarından Benny oGoodman'ın 66 ıncı Sokaktaki, apartman dairesi- ne gitti ve orada Goodman; piyanist Teddy Wilson ve davulcu Gene Kru- pa ile birlikte caz çaldı. Sonra sak- sofonunu ve klarinetini alıp Vali Roc- kefeller tarafından verilen ziyafete gitti. Orada da caz icracılığı kaabili- yetini göstermekten geri kalmadı. Amerika'da doğan ilk kral Thailand Kralı Bhumibol, 5 Aralık 1927 de Amerikanın Massachus- setts eyaletinin Cambridge şehrinde doğmuştur. Bu bakımdan dünyada Amerika doğumlu tek kral olarak ta- nınır. Bhumibol Adulyadej, babası Cambridge'de tıp tahsili yaptığı sı- rada dünyâya gelmiştir. Thai Kral ve Kraliçesi 10 günlük bir ziyaret için geçen hafta sonunda Amerikaya gelmişler, önce Washing- ton'a gidip Başkan Fisenhovver tara- fından karşılanmışlar ve onun misa- New York'taki firi olmuşlardır. dört "Amerikan donanma ve günlük misarırlikleri için Amerikan Dışişleri (oOBakanlığınca o hazırlanan yüklü programa, birçok resmi ziya- ret yanında, caz lokallerini gezmek, cazcılarla tanışmak, bu arada Ame- rikanın ünlü opereti "My Fair Lady"- yi görmek de dahil edilmiştir. Kral Bhumibol, Broadwaydaki operet sahnesinin de yabancısı değil- dir. On yıl kadar önce yazdığı bir me- lodi, Broadway operetlerinden birine dahil edilmişti. Festivalde hengâme A merik ada Rhode Island'ın Ne w- port kasabasında yedi yıldır her yapılan caz festivali, bundan sonra yapılmıyacak. Kasaba Beledi- ye Meclisinin aldığı bir kararla, bu yılki festival, ikinci konserden sonra durduruldu. Aynı kararda festivalin gelecek yıl yapılması da yasak edil- diği kayıtlıydı. Belediye Meclisinin böyle bir karar almasına, geçen haf- ta Cumartesi akşamı verilen festival konserine, bütün biletler satıldığı için, giremiyen 12.000 Öğrencinin yaptığı nümayiş sebeb olmuştu. Konser sahasına kabul İn öğrenciler, önce kapınm önünde ğırıp çağırmışlar, sonra polislere il cum etmişlerdi. Polis 12.000 öğren- ciyle başa çıkamıyacağını anlayınca deniz piyade- si kuvvetlerini, sahil (muhafızlarını, itfaiyeyi de yardıma çağırmıştı. Bu- nun üzerine polis ve askeri kuvvet- lerle öğrenciler arasında bir meydan muhaberesi başlamıştı, öğrenciler ea viski şişeleri ve bira tenekele- “düşman hatlarına" taarruz ediyorlardı. Karsı taraf gözyaşı bom- bası kullanarak vaziyete hakim ola- bilmişti. Bu ara otuzyedi öğrenci yakalan- mış, para cezasına çarptırılmıştı, Po- lis ve askerler Newport'un civar şehir ve kasabalarla geçici olarak irtibatı- nı kesmek zorunda kalmışlardı. Bu hadiseden sonra Newport Belediye Meclisi festival konserlerini odurdu- ran ve gelecek yıl da festival teptip- lenmesini yasak eder kararı almıştı. Festival idaresi hu karara karşı Be- lediye aleyhine 4 milyon dolarlık za- rar ziyan dâvası açtı. Öte yandan Be- lediye de, nümayiş yapan öğrencilerin şehre büyük zarar verdiklerini iddia etmektedir. Fakat festival idaresi, öğrencilerin hareketinden sorumlu olmadığını belirtmektedir. Belediye kararında ısrar ederse, Newport festivalinden ancak birçok plâkla geçen yılki festivalde hazır- lanan ve milletlerarası sinema festi- vallerinde derece almıya namzet sa- yılan "Jazz On a Summer's Day" (Bir Tan Gününde Caz) adlı film kalmış olacaktır. AKİS, 13 TEMMUZ 1960