2 Kasım 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 6

YURTTA OLUP BİTENLER etmek kadarı İktidar tarafından za- ten alınmıştı. İnönünün müracaatı Ü- zerine karardan vaz geçilecek miy- dı" Başbak İlân edin" demişti. Hakıkaten o gün, radyolar, hal- ikı fena halde sinirlendiren ilk hatayı yapmışlar ve saat 'dan itibaren, ekserisinde bir tek muhalif rey da- i çıkmayan bazı sandıkların netice- lerini yaymaya başlamışlardı. Fakat C.H.P. derhal Seçim Kuruluna mü- racaat etmiş ve Seçim Kurulu hare- ketin suç teşkil ettiğine dair karar almıştı. Böylece seçimler ilk maluli- yet damgasını, ilâmla yemiş oluyor- lardı. Başbakan, fena halde kızmıştı. Sabaha kadar devam eden, işte bu asabiyetti. Menderesin mizacı aten Adnan Menderes asabi bir mizaca sahipti. Başbakan seçıldı— ğinden bari insan takatinin çok ü tünde bir mesai yaptığından, zaman zaman sinir buhranlarına kapıldığı oluyordu. Durup dururken gözlerin- den yaşlar boşanıyor veya ortada pek bir şey yokken kahkahalarla gülmeye başlıyordu. O zaman, sesini kısmak için mendilini ağzına tıkardı. Son derece hassastı. Uzüntüleri de, neşelenmeleri de aniden geli her iki halde de kolaylıkla aşırı had alıyordu. Kendisini tanıyan herkes bir hususu teslim ederdi.; Yüreği çok iyiydi. Ama bu iyi yureklı adam, va- Kit vakit kırıcı olmaktan kurtulamı- yordu. Bütün tabiatı tezatlarla do- luydu. Adeta anormal şekilde mah- cup olduğu, bir salona, bir topluluğa girerken ne yapacağını şaşırdığı, bir ise talebesi hali takındığı halde aşı- rı mütecaviz hal alabiliyor, sonra pişman olup üzülüyor, ama bir nok- tada yeniden, sinirlerine kapılmak - tan kendini alakoyamıyordu. Bir an geliyor her şeyi pembe, toz pembe görüyor; müteakiben gözüne her şey siyah, simsiyah görünüyordu. Muaz- zam inişleri ve çıkışları vardı. Bu iniş ve çıkışları en iyi bilen, onları en mükemmel şekilde kullanan ise, Adnan Menderesi henüz genç bir a- damken, bundan — çeyrek asır evvel tanıyan Celâl Bayardı. Bir hayat hikâyesi Memleketin mukadderatında yedi seneden beri 1 numaralı söz sa- -bi olan Adnan Menderes kimdi? Nereden gelmişti, kimin — nesiydi? Pek çok insan bunu merak ediyordu. Zira Başbakan sıfatını aldığı günün tarifesinde dahi n Menderes bü- yük kitleler tarafından ismi bilinen bir şahsiyet değildi. D. P. liderleri içinde Celâl Bayar tanınıyordu, Prof. uad Köprülü meşhurdu. Hayat hi- kâyeleri hakkında bilgi mevcuttu, Ama Adnan Menderes? İşin garıbı şudur ki bugün, ismi o kadar bilindi- ği halde Başbakanın — hüviyeti göl- gede kalmıştır, Esaslı bir biyografi - sihiç bir yerde çıkmamıştır. Hattâ kendi partisinin organı dahi ne 1950 de ne 1954'de nede 1957'de Adnan Menderesin kini olduğu noktasında durmamıştır. Eğer mübalâğa sayıl- mazsa, Adnan — Menderes hakkında en fazla malümat B. mün- deki resminin altında verılmıştıı'. oO da, topu topu üç satırla... dnan Menderes 1899'da Aydında doğmuştur. Babası Aydında ve civar sancaklarda tahrirat kâtipliği yap- mış olan Ethem Beydir. Ethem Be- yin Rumeli Turklennden olduğu ve Egeye Moranın Yenişehir . kazasın- dan muhacir geldiği soylenır Ethem Bey muhitin zenginlerinden Tireli Hacı Ali Paşanın torunu ile evlenmiş ve oraya yerleşmiştir. Adnan Men- deres, ailenin tek çocuğudur. Dünya- ya geldiğinde, her hali vakti yerin- de eşraf çocuğu gibi bir parça fazla nazlı niyazlı büyütülmüş, — refakatine arkadaşlar verilmiş, ilk tahsilini Me- nemende yaptıktan sonra o zaman merıkalılann idaresinde olan Izmır Berin ve Adnan Menderes Bir arada görünmeleri enderdir Kolejine devam etmiştir. Bir müd- det sonra bu kolejden ayrılmış, İzmir İttihad ve Terakki idadisine kayde- dılmıştır İzmir İttihad ve Terakki idadisin- den çıkıp genç bir toprak ağası ola- rak Aydındaki çıftliğinin başına geç- tıgınde Birinci Düny: ermiş ve Yunanlılar İzmırı işgal et- mişlerdir. Emekli Generallerden Ali İhsan Sabisin hatıralarına göre Ad- n Menderese Ali İhsan Sabis 27 Eylul 1921'de Koçarlıda genç ve a- teşli bir yedek subay olarak rastla- mıştır. Adnan Menderes orada asker- lik şubesi reis vekilliği yapıyormuş. Bir ara 6. Tümen Komutanlığı ya- verlıgınde de bulunmuş. Müteakiben Ali abis, Adnan Menderesi muhıtm bır evladı olarak Çakırbey- li çiftliğini ve civarım korusun diye çıftlıkte bırakarak daha içerlere git- miş. Emekli Generalin harp hatıra- larından da anlaşılacağı üzere Adnan Menderes o yıllarda genç ve ateşli bir münevver olarak Kuvayı Milliye- cilere katılarak — Yunanlılara karşı vaziyet almıştır. Sıyası hayata giriş enderes uzun yıllar çiftli- gınde kalmış ve hemen bütün çift- lik sahiplerinin surdugu hayatı sür- müştür. Arada sırada İzmıre, daha nadiren İstanbula inmiş, büyük şe- hirlerle ülfet peyda etmeye çalış- mıştır. Mahcubiyeti o devirden gelir. İşte bu sıralarda, Fethi Okyar Ser- best Fırkayı kurmuştur. Adnan Men- deres kişizade bir insan olduğu halde kıymetinin bilinmemesinden münfail bulunduğundan yeni fırkanın safları- na katılmış ve Aydında başkan ol- muştur. Fakat Serbest Fırka tecrü- besi uzun sürmemiştir. Buna rağ- men D. P. Genel Başkanı, sonradan, hayatının o safhasında edindiği inti- halardan çok faydalanmıştır. Serbest Fırkanı lağvını mütea- kip C. P. müfettişi olarak Aydı- na gelen Celal Bayar, Adnan Mende- resi beğenmiş ve bu ateşli politikacı- yı kendi partisi saflarına almıştır. Böylece Serbest Fırkanın eski Aydın başkanı, süratle Halk Fırkasının Ay- dın başkam olmuştur. dnan Men- deres yeni partisinin hizmetinde fe- ragat ve imanla tam on beş yıl gay- ret göstermiş, 1945'e kadar kehdısı- ne verilen işleri muvaffakiyetle gör- müştür Genç politikacının C. H. P. safla- rında parlaması akrabalarının, bil- hassa zevcesinin akrabalarının yardı- mıyla olmuştur. Cumhuriyet Hükü- metinin kuruluşundan sonra uzun yıllar Dışişleri Bakanlığı yapan Dr. Tevfik Rüştü asın zevcesi Mak- bule hanım, Adnan Menderesın ka- yınvaldesi Naciye hanımın kardeşi- dir. Dolayısıyla Dr. Aras, Menderes ailesi içinde bir nevi baba rolü oyna- mıştır. Zaten Menderesin kayınpederi İzzet Bey bir sinir hastalığı netice- sinde vefat edince aile Dışişleri Ba- kanına büsbütün bağlanmıştır. Dr, Tevfik Rüştü Aras Aydının genç ve zengin bir evlâdı olan Adnan Mende- resi milletvekili olarak Meclise sok- ması ıçın Ataturku ikna etmiş ve bugünki Genel Başkanı 1931 seçımlerınde Aydın milletvekili sıfa- tıyla teşrif hayata girmiştir. Adna Menderes o zamandan bu yana daı- ma Büyük Meclisin bir mensubu o0- larak kalmıştır. Bugünkü Başbakan 1931 yılında Ankaraya milletvekili diye geldiğin- de siyasi hayatta hayli toy ve tecrü- besiz bulunduğu halde Meclisin hava- sına ve kulıslerıne çok çabuk ıntıbak etmiş, kısa H. P. meşhur "demırbaş mebuslar" uste- sine girmiştir. Parti — müfettişliği yapmış, idare heyetine seçilmiştir. Bu arada, yeni açılmış olan ve üç yılda diploma veren Ankara Hukukuna da AKİS, 2 KASIM 1957