30 Mart 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 13

mesi ve Pakt üyeleri arasında teleko- münikasyonun gelişmesi nazarı iti- bara alınan prOJelerdı Fakat kabul etmek lâzımdı ki, bu rojeler iktisa- di oldukları kad aynı zamanda keri gayelere de matuf bulunuyorlar- dı. Yardımlar Yeni görüşler Washıngton da haftalardan beri günün mevzuunu Bütçe zake- releri teşkil ediyordu. Butun gozler, kârşılıklı yardım programına çev- rikti, Dış yardım programını incele- mekle vazifeli Senato komitesi -kuruluşu: 1956- şimdiye kadar 21 ra- por hazırlatmıştı Beyaz Ev, bu rapor- lardan biri olan Fairless heyetinin gö- ruşlerınden sonra, Milletlerarası Ge- lişme Müşavirler Kurulunun raporunu neşretti. Kurul, 1950 de Cumhurbaş- kanına iktisadî gelişme ve teknik yardım bahsinde fikir vermek için ku- rulmuştu ve başkanı Eric Johnston idi. Fairless gibi Johnston da dış yar- dımın, istenilen neticeleri verdiğin- den şuphe edıyordu Bilhassa ıktısadı teknik ihmal edilmesi tenkıt edılıyordu 30 Hazıranda sona erecek olan mali yıl için ayrılan 3 milyar 766 mılyon doların 2 milyar 17 milyonu askeri yardımlara gidi- yordu. İktisadi yardıma ayrılan 1 mıly r 749 milyonun 1 milyar 162 milyonu Amerık nın askeri paktlarla bağlı bulunduğu — memleketlerin sa- vunma plân l rım — kolaylaştırmaya matuf, savunmayı destekleme prog- ramına ayrılmıştı. Diğer bir 100 mil- yon dolar Başkanın enirine verilmiş- Eric Johnston Cömertlik şampiyonu AKİS, 30 MART 1957 Kapaktaki Amerikalı James P. Eisenhower doktrini uzun mü- nakaşalardan sonra Amerikan parlamentosu tarafından kabul e- dilir edilmez, kırlaşmış saçlı, orta boylu, enerjik bakışlı bir adam Or- ta Doğu memleketlerine doğru yola Çıktı. 61 yaşındaki dinç Amerikalı- nın vazifesi bu memleketlerde Ame- rikan plânı üzerinde görüşmelerde bulunmaktı. İlk merhale olarak Lübnana uçmuş, oradan Libyaya geçmiş ve nihayet geçen haftanın ortasında Ankaraya varmıştı. Bu Amerikalının adı. Prioleau Rich- ards idi ve Büyük Elçi payesine sahipti. Fakat Buyuk Elçi Ric- hards, bildiğimiz elçilerin hıç birine benzemiyordu. Marshall plânı za- manında bile onun gibi bir elçi gö- rülmemişti. Cumhurbaşkanı Eisen- hower, âdeta Richards'ın cebıne 200 milyon dolar koymuş, .git mü- p gördüğün Orta Doğu mem- leketlerı arasında bu parayı pay- laştır demişti. Maamafih bu geniş selâhiyetlerine rağmen Richards, Ankarada yaptığı basın toplantı- sında sanki elinde hiç bir salahı- yet mevcut olmayan basit bir ' çi" gibi konuşmayı tercih etmıştı Richards, 18 Orta Doğu mem- leketinin başkentinde, resmi ma- kamların, eğer yardım görürlerse, dolarları hangi projelerin tahak- kuku için harcıyacaklarını ıncelı- yecek, bilahare Washin a ba- zı tavsıyelerde buluna caktı Dola kesesini elinde tutan Büyük Elçi, bu sebeble ziyaret ettiği başkent- lerde büyük bir ihtimamla karşıla- nıp ağırlanıyordu. FHisenhower tarafından, bu misli görülmemiş Büyük Elçilikle vazi- felendirilmeden — önce — Richards, Temsilciler Meclisinde Güney Ca- rolinayı temsil ediyordu ve 1932' den bu yana fasılasız bu vazifeyi görüyordu. 1951 'den beri de Dış iş- İktisad? gelişmeye tahsis edilen mıktar hakikaten çok a: İktisad? yardım, 250 mılyonluk ge- lişme programlarını destekleme ve 185 milyonluk teknik yardım prog- ramlarından ibaretti. Fairless gibi Johnston da milli geliri 400 milyar doları aşan Amerikanın kendini hiç sıkıntıya sokmadan iktisadi yardıma 1 milyar dolar tahsis edebılecegını söyliiyordu. Bu miktar milli gelirin ancak Z 0,25'ine tekabül edıyordu Maamafıh yılda 1 milyar dolar da ik- tisaden geri kalmış memleketlerin ihtiyaçlarını karşılamaya kâfi gelmi- yecekti. Massâchusetts Teknoloji Enstitüsünün ve Chicago Üniversite- sinin hazırladığı incelemeler bu nok- tayı gayet iyi bir şekilde ortaya ko- İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Richards leri komisyonunun başkanıydı. Dış yardıma müteallik her kanun tasa- rısı onun elinden geçiyordu. De- mokrat Partiye mensup olmasına rağmen, Komisyon başkanlığı va- zifesini tam bir tarafsızlıkla ifa e- diyor, parti menfaatlarının ve mülâhazalarının üstüne çıkmasını daima — biliyordu. — Eisenhower'in Formoza'vı komünistlere karşı ko- rumak için parlamentodan istediği selâhiyetleri çabucak elde etme- sinde Temellik Richards'ın büyük rolü olmuştu. Esasen Ike ile ara- sındaki kuvvetli dostluğun temel- leri o sıralarda atılmış bulunuyor- u. Richards Güney Carolina'nın Kershaw kasabasındakı bir çiftlik- te dünyaya gelmişti. 17 yaşına ka- dar çıftlık ışlerınde çalıştı mamlamaya muvaffak oldu. 36 yaşına geldiği zaman Temsilciler Meclisinde memleketini temsil e- dıyordu Richards'ın seyahat etmeyi çok seven bir Amerikalı olduğu mu- İkinci dünya Harbinden sonra dunyanın dört bucağını do- laşmış, birçok siyasi liderlerle ta- nışmıştı. Baha geçenlerde Asya v Orta Doğu memleketlerıne yaptıgı bir seyahattan dönmi Ameri kan Dış siyaseti hakkındakı go rüşleri, bu daimi seyahatlar esna- sında teşekkül etmişti. Ankaradan Tahrana uçan Bü- yuk Elçının Kahire ve Şamı da gö- rüp görmiyeceği bilinmiyordu. Zi- ra bu memleketlerden henuz bir davet vuku bulmamıştı Fakat di- Doğu memleketlerinin başkentlerınde elınde 200 milyon dolarlık bir kese tutan bu Ameri- kalının ziyareti sabırsızlıkla bekle- niyordu. yuyordu. Adam başına milli geliri % 3 4 nisbetinde arttırmak için, az gelişmiş memleketler, milli gelirin 9o 14-16'sını yatırımlara tahsis et- mek zorundaydılar. - Amerikanın bü- yük yardımına rağmen bu nisbetin Türkiyede,26 10-12'yi mediği sa- nılmaktadır -. Fakat totaliter metod- lara başvurmadıkça, bu memleketle- rin tasarruflarının, milli gelırın A 9-10'unu aşması imkânsızdır. hassıslar bu sebeblerle az gelişmiş memleketlerin yılda 4,5 milyar dola- ra «ihtiyacı olduğu neticesine varı- yorlardı. O halde diğer Batı memie-| ketleri, Milletlerarası teşekküller, hu* sus! sermaye Asya ve Afrikada yatı- rımlarını arttırmalıydılar. Böylece 2,5 - 3,5 milyar dolar temin etmek 13