16 Temmuz 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

Avrupa Çimento istihsali Harpten beri Avrupada çimento en- düstrisi çeşitli sebepler yüzünden pek fazla gelişmişti. Sebeplerin en mühimleri olarak, harpte yıkılan yerlerin tamiri ihtiyacı ile çok yay- gin hale gelen hidro-elektrik tesis- lerinin inşası gösterilebilir". Bu gün bu gelişmenin bazı tehlikeler yarat- tığı görülmektedir. —Avrupa İktisadi işbirliği tarafından geçen ay yayın- lanan bir raporda, çimentoya karsı o- lan talepte er geç bir düşüklük ola- cağı belirtilmektedir. iktisadi Işbırhgı Teşkilâtının ra- poruna göre, çımento istihsal kapa- sitesini genişletmek üzere bir çok proje ve plânlar icra safhasındadır. Bu sebeple çimento müstahsilleri çi- mento için yeni pazarlar ve yeni is- tihlâk sahaları bulmak — mecburiye- tindedirler Derdin kaynağı Çimento Endüst- risinin diğer endüstrilere nisbetle çok hızlı olarak gelişmesidir. Bu geliş- me hızı Amerika Birleşik Devletlerin- deki çimento endüstrisinin gelişme hızından da daha fazladır. 1953 te 59 000.000 tona çıkan istihsal 1954 e dünya istihsalinin üçte biri demek olan 62.000.000 tonu bulmuştur. Fa- kat mutlak rakamlardaki artış insa- nı şaşırtabilir. Nisbi olarak 1952-53 arasındaki artışın 26 10 olmasına mu- 1953-54 arasında Y 5 tir. İstih- sal kapasitesindeki artış ve kapasi- tenin kullanılışı miktardaki artış ile paralel olarak vuku bulmuştur Raporun belirttiğine göre, nisbe- en az iş gücüne ihtiyaç gösteren bu endüstrideki kapasite ve istihsal mik- tarları artışları istihdam seviyesinde bir yükseliş temin etmemiştir. Bu hususiyet bir başka bakımdan da te- sir etmiştir. Gerek ham madde, ge- rekse iş gücü bakımından hiç bir kar- şı koyucu unsurla karşılaşmıyan en- düstri alabildiğine genişlemek imkâ- nını bulmuştur; Raporun dikkati çektiği diğer, bir nokta da şudur: Bir çimento ihracat- çısı olan Avrupada henüz batı mem- leketleri diğerlerinden çimento ithal etmektedirler. Fakat hemen hemen hepsinde yeni çimento fabrikaları ku- rulmakta olan bu memleketler,"" mahal- li tesisleri mahalli ihtiyaçlarım kar- şılamaya başlayınca ithalâtı kesecek- lerdir. | ; Avrupa İktisadi İşbirliği mütehas- sıslarının üzerinde durdukları diğer bir nokta çimento endüstrisi için ta- lepteki en ufak değişikliklerin — bile hayati ehemmiyeti olmasıdır. Çimento endüstrisinin kâr temin edebilmesi için devamlı olarak ve mümkün ol- duğu kadar tam kapasiteye yakın bir şekilde çalışması lâzımdır. Çimento istihlâki, umumi iktisadi faaliyet trendlerını çok yakından takip eder. Ve İktisadi İşbirliğine dahil memle- ketlerde istihlâk, inşaat, tamir, teçhi- zatlanma ve savunma faalıyetlerı ile devamlı surette artmıştır. 1954 te a- AKİS, 16 TEMMUZ 1955 dam başına düşen istihlâk mıktarı rekor sayılan 208 kilograma yüksı miştir. Bu miktar 1953 te 194, 1952 de ise 173 kilogramdı. İhracatta da 1950-53 arasında bir artış mevcuttur. Fakat ihracat mik- tarı istihsalin pek küçük bir cüzünü teşkil etmektedir - 1953 te © 13 - Bilindiği gibi çimento, taşıt masraf- larının fiyatına nisbetle çokluğu se- bebiyle ihraca elverişli değildir. Çi- mento sanayii mümkün olduğu kadar istihlâk piyasasına yakın — yerlerde kurulur ve civar mıntakalarda istih- lâk edilir. İthalâtçı memleketlerin kendi taleplerini kendi memleketle- rinde karşılamak şeklindeki arzula- rının neticesi olarak, 1954 senesi ih- racat rakamlarında diğer senelere nisbetle bir düşüklük müşahede edil- mektedir. Avrupa İktisadi İşbirliğine dahil olmıyan memleketlerin rekabe- ti de diğer bir meseledir. Son yıllar- da Iktısadı İşbirliğine dahil olmayan İKTİSADİ VE MALİ SAHADA memleketlerin ihracatlarında da hatı- TI sayılır yukselmeler müşahede e- dilme ne kadar 1952 ve 1953 sene- sınde fıyatlar 1950 senesine nisbetle oldukça yükselmiş ise de şimdi istik- rar bulmuştur. Bazı memleketlerde fiyat yükselmeleri 1952 — senesinden sonra da devam etmiştir. Fakat 1954 de fiyatlar umumi olarak 1953 senesi seviyesini muhafaza ettiler. İktisadi işbirliğine dahil memleketlerin ço- ğunda fiyatlar serbestçe arz ve tale- be göre taayyün etmekte ancak bir kaçında kontrol edilmektedir. Fakat yukarıda bütün sayılanlara rağmen, eğer mevcut inşaat program- ları devam edecek ve genişliyecek o0- lursa, İktisadi İşbirliği raporunda i- şaret edilen tehlikelerin, - dış piyasa ımkanlarının behrsızlıgı ve ihracat- üşme - büyük bir şey ifade et- miyeceğini iddıa edenler de mevcut- tü.