2 Temmuz 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

IKTISADI VE MALI SAHADA Piyasa Şeker buhranı Memleketimizde şeker darlıgının şiddetle hüküm sürdüğü şu lerde kıtlığın sebebine dair bırbırını tutmaz, ikna kuvveti zayıf ve haki- katlere uygun — düşmiyen bir sürü mütalâalar ileri sürülmektedir. Bun- lardan başhcası, artık tavşanların bi- le güldüğü "refah seviyesinin yüksel- miş olduğu" iddiasıdır. Bu iddiada bulunanların buna kendilerinin de i- nanmadıkları muhakkak; ama ne yaparsınız ki bütün yıkıcı tesirlerini artık ayan beyan icraya enflasyonun "iktisadi mucize u- nu yaratan muharrikin "iktisâdi de- ha" diye tebcil olunduğu; ilim, akıl ve mantık icaplarının eskimiş ve gü- nü geçmiş fîkırler sayıldığı; on gün sonrasını görememenin basıretlılık O- larak vasıflandırıldığı bir "demokra- si" devrinde yaşıyoruz. Şeker kıtlı- ğının artan refah seviyesinin bir de- lili olduğuna oturmuşuz da itiraza yelteniyoruz. Köylü çok şeker yiyor. ünkü geliri arttı, hayat seviyesi yükseldi... iddia bu. Köylünün geliri- nin arttığını bir an için ve ne su- retle olduğuna bakmaksızın, kabul edelim; bu, şeker kıtlığına uğrama- yı haklı ve makul gösterecek bir se- bep midir? Şeker politikasını eldeki mevcut imkânlara göre ayarlı bir surette yürütmek icap etmez miydi? Bu ve buna- benzer nice sorular şim- diye kadar size daima başka şeyler söyliyen, hakikatten uzak beyanlar- la cevapsız kalmışlardır. Şeker kıtlığının sebepleri neler- dir? Bunlar geçici midir, uzun vade- li midir? Bu meselede ne gibi ted- birler alınmalıdır? — Bunlar üzerinde düşündüklerimizi söyliyeceğiz. Görü- lecektir ki hakiki durum resmi, gayrı resmi, mesul, gayri mesul bazı şahıs- ların göstermek istediklerinden çok farklıdır. İzahlarımızın büyük kısmı resmi bir tabloya dayanacaktır. Pancar Ekim Alanı Ürün taşıyan alan Elde edilen ürün Hektar başına ürün Şeker istihsali Şeker satışları Tablodan görüldüğü gibi pancar ekilen saha ile ürün taşıyan sahala- rın büyüklüklerinde — 1950-53 yuları arasında esaslı bir fark yoktur. Ekim alam ile ürün taşıyan sahaların orta- lama mesahası 50 bin hektar civarın- dadır. Ancak 1954 yılında adı geçen sahalar 26 20 bir artış göstermekte- dir. Elde edilen ürün ekim sahalarına nisbetle bir kararlılık göstermemek- tedir. Ayni miktar arazi ekildiğinde farklı mahsuller alındığı görülmek- AKİS, 2 TEMMUZ 1955 Şeker alan müreffehler Mesulü : tedir. 1954 yılında ekilen sahada 9 20 bir artma olmasına rağmen, hasılat bir evvelkı seneye ve bilhassa 1951 yılına nazaran, ehemmiyetli bir azalış bile gösterir. Bunda muhak- kak ki hava şartları müessir olmak- tadır. Ancak pancar ekimine verilen primin azlığının da ekimin ve sahanın yeteri kadar artmayışında tesirleri o- İabileceği düşünülebilir. Ürün ıhik- tarmdaki kararsızlık hektar başına düşen miktar itibariyle de kendini göstermektedir. 1950 ve 1954 yılların- da bir hektara düşen pancar mahsu- lü payı aynidir, hattâ sonuncuda bir evvelkine nazaran ufak bir azalma bile vardır. 1951 senesi gerek pancar Kasım Gülek! lardır. Sekiz fabrikanın istihsal mik- tarı, dört fabrikanın istihsalde bu- lunduğu 1951 istihsalinin 6-7 bin ton aşağısındadır. Bunun sebebi fabrika- arın noksan kapasite ile çalışmala- rından başka bir şey olamaz. Buna sebep pancar istihsalindeki kifa- yetsızlıktır O halde şeker kıtlığını idermek maksadiyle fabrikaları da- ha yüksek kapasitelerle çalıştırabil- mek için ilk yapılacak iş pancar e- kim sahalarını, verim imkânlarını ve istihsal miktarım arttırmak olmalı- dır Himayeli buğday ekimi karşı- ında pancar ekıcılerın durumlarını artık esaslı bir gözden geçirmek ilk yapılacak 1ş1e1'1n başında bulunmak- 1950 1951 1952 1953 1954 52.1 51.6 49.8 534 712 50.9 50.7 48.0 52.6 70.3 855.0 1363.0 1068.9 1170.8 1164.0 16.7 26.8 222 22:2 16.5 137.4 186.0 163.2 174.2 178.7 128.0 148.3 179.0 203.6 206.0 istihsali, gerekse şeker istihsali ba- tadır. kımından verimi en bol sene olmuş- tur. Daha sonraki senelerde > verim 1951 den evvelkilere nazaran artmış olmakla beraber, 1951 seviyesine ula- şamamıştır. Şu noktaya ehemmiyet- le işaret etmek icap eder ki 1953 ün sonlarına kadar ancak dört fabrika- mız istihsalde bulunmuştur Yeniden açılan Adapazarı 1953, ya, Amas- ya ve Kütahya fabrıkalarımız 1954 yılında istihsal faaliyetine katılmış- İstihsal ve istihlak İsti hsal ve satışlaı'a (istihlâke) ge- lince: 1950-54 yılları arasında şe- ker 1st1hsal ve 1st1h1akınde önemli artışlar vukua gelmiştir. 1952 yılına kadar istihsalimiz, oldukça ehemmi- yetli bir stok ayırabilecek şekilde, istihlâkten fazla olmuştur. Bu yıldan itibaren ise fark istihsalin aleyhine dönmüş ve kıtlığın ası) sebebini teş-