15 Eylül 1929 Tarihli Hayat Dergisi Sayfa 15

Trablus tarihi HAYAT,I5. Tarihi ibni galbun Trabluslularla yapılan muahedede İspanya Turgut paşanın Trablusgarp valiliği (1) etrafında tarihlerih- lerimizde bir hayli eksiklikler Meşhur korsanın karlı eli (preveze ve civarı) sancak beyliğini müteakip Rüstem Paşa ile, biraderi Sinan Paşa ve Kaptanı deryalık meselesinden dolayı ihtilâfı, Venedik gemisi hadisesi Torgut'un fi- rarı affolunuşu, Mal- tayı ilk muhassra, ve Trablusun sureti fethi, beylerbeyli ğine Murat Ağanın tayini, Torgut'- un donanma ile avdeti, Padişaha İstanbul'da mı yoksa Edirne yo- lunda mı mülâki olirak Trablus o Beylerbeyli- ğini talep edişi tarih- lerimiz tarafından ta- mamen ve sihhatle ay- dınlatılıp tespit edilemiyen nok talardır. i Torgut reis Trablusa /&a- rakol namiyle ecnası muhteli- feden birçok Yeniçeri taife- vardır. (1) Hammer-'Trablus fethine tah- sisettiği sahifalarda kıtanın ( İsmanlılar tarafından fethine kadar vaziyetini Şu hulâsa ediyor. Romalıların, , Afrikanın şimal sahiline vzerine tesisolunan şehre de vermiş- lerdir Beni Ağlep hanedan reisi tebeasının bazı müsaedeleri vardı. Bu kapitü- lasyona nazaran İspayalılar, her yere kundura- ları ile gire bileceklerdi! sini/ asakiri hassa olarak ge- tirmişti. vefatından sonra bun- lar daima isyana müheyya bir halde kaldılar.Trablus, Beyler- beyleri ellerinde baziçe olup dahili isyanlar, karışıklıklar Trabins sahilinde tevali etti. İstanbula mesafenin uzaklığı İstanbul saraylarında aynı mahiyette fakat başka şekillerde teşebbüslerin mev- cudiyeti Trablusgarp isyanları- (İbrahim beni ağlep) Harun Reşit tarafından oEirikiye valisi naspolun- duktan sonra İlân istiklâl edip de hanedanını tesis ettiği zaman Trablus Beni ağlep hükümdarlarının merkezi 0 muştu. Sonra Ziri hanedanının ve müteaki- ben Mısır Hülefayı Fatımıyesinin ika- metgâhı oldu. Normandiyalılar İtalya sahillerinden arapları çıkardıkları zaman ni temamen unutturuyordu . Kitabın yirmidördüncü sayfasıuda 1043 te beylerbeyine hitaben sadır olmuş isimsiz bir ferman vardır ki merkezin kimin bey- lerbeyi olduğunu kestiremedi- ğini isbat eder. Ocak- tan yetişmiş İlk valiler arasında (o Süleyman dayı Ramazan dayı Bilahara paşa lakabi- ni alan Sakızlı Meh- met dayılar meşhur- dur. ehmet Paşa ilk defa şehre oktu- ruva nevinden vergi- ler koymuştur. Trab- us bu zatten sonra hemen hemen kırk elli sene içinde, halkı çok üzen karışıklıklar ge- çirmiş dahili münazaat yüzünden kalenin mu- dafaa vasıtaları hara- biye yüztutmuş, yerli; ecnebi her fert asayişsizlikten bunalmıştır. bu sırada fursattan ilk istifade eden İspanyollar kapitülasyan alıyo lar, (541-1145) Trablus'tan Tunusa kadar bütün OAfrika kıyılarını da aldılar. Yalnız uzunca muhafaza edemediler, Trablus ve Mehdiye birinci Gilyom zamanında Muvahhidinin ellerine düş- tü. Muvahhidinden sonra Trablus, TTunusun Beni hafasa hanedanı hüküm- darları idaresine geçti; ve (Ebubekir ebu Yahya ammar) bu şehirde Beni