1 Haziran 1987 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 26

doktorların kendi bakış açılarını be- nimsersek böyle bir gelişmeyi niye iç- lerine sindiremediklerini anlayabili- riz: Kendi hayatlarını daha az heye- canlı daha az elzem hale getirecek, sa- dece bir arabulucu rolüne düşmeye başlayacaklar: Kendi doğrudan göz- lemlerini makinanın okuyabileceği semptomatolojiyle pekiştiren ve sis- temin teşhis emirlerini uygulayan Ai hasta ve sistem arasındaki canlı araç- lar... Sosyal rollerin soyunun tükenme- si tarihte çok tanıdık bir süreçtir. Ar- tistler, hattatlar, çömlekçiler ve ter- ziler eskiden kendi toplumları için bu- günküne göre çok daha vazgeçilmez- diler. Hâlâ artistler için böyle bir rol kaldıysa bu artık lüks bir roldür; ba- zı insanlar bu özel kişisel artistik hü- ner için fark ödemek istiyorlar ama el yapmanın makina malına üstün ol- duğu alan, eski statüsüne göre sade- ce temsili ve hatta mistik bir kalıntı- ya dönüştü. Çömlekçilerin şansı, hâlâ el yapı- mı çanak-çömleği sahiplenen yeterin- ce insan olduğu için, mesleklerini sür- dürebilmeleridir ama çömlekçilerin sosyal konumu kaçınılmaz bir biçim- de yara almıştır. Artık eskiden oldu- ğu gibi vazgeçilmez değillerdir. Bu- gün çömlekçi olmak hâlâ birçok mes- leğe göre iyi bir hayat sürmek anla- mına gelebilir çünkü işin kendisi faz- lasıyle tatmin ve zevk sağlamaktadır. Ama artık eskisi gibi kifâyet verici değildir. Biraz kafa yoran çömlekçi fark etmelidir ki toplumun gittikçe azalan bir kesimini hoşnut ederek ya- şamaktadırlar. Doktorların bu kadar şansı bile olmayacak çünkü aklı ba- şındayken kim tıpkı anneannesinin- ki gibi el yapımı ve şirin bir tıbbi ba- kım isteyebilir? Muhakkak ki zenginler ve züppe- ler alâmeti fârika gibi maiyetlerinde şahsa mahsus ve yakışıklı bir doktor bulundurmak isteyeceklerdir. Gelece- ğin doktoru apartman kapıcısıyla karşılaştırılabilir. Eskiden nisbeten il- ginç ve değişik bir işte hayatını kaza- nan concierge'in soyundan gelen ka- pıcıların bugün artık neredeyse sade- ce temsili bir görevleri var. Kapıcını- zı çağırttıracağınıza, telefonla bir tak- siye çok daha kolay ulaşibilirsiniz ve kapıcınızın sağladığı güvenlik de, 24 saat gözetim ve alarm sistemleri he- saba katıldığında hemen hemen ge- reksizdir. Ama işte, insanın kapıcısı- nın olması hoş bir şeydir. Kişisel ha- va verir bir tür. Bir kapıcının hayatı üzerinde dü- şünmek hoş olmaz; karşılığı ne kadar iyi verilirse verilsin bir insan faaliye- ti karikatürize edilmiştir. Her doktorun yavaş yavaş, gidişi- nin bir sağlık kapıcılığına doğru ol- duğunu farkedip dertlenmeye başla- ması gerekir. Belki de gelecek bir ku- şak için bugünkü doktordan geriye sadece asgari bir. “bilgisayar okur yazarlığı” ve babacanlık kalacak. Tıpta uzman sistemleri savunanlar burda müdahale etmek isteyebilir ve uzman sistemlerin doktorların hayat- larını daraltmak yerine genişleteceği- ni söyleyebilir. Doktorun hastalarla ilgilenecek daha çok zamanı olacak ve çok daha fazla insana etkili ola- rak bakabilecek duruma gelecekler. Çünkü yarın, hatırlanan hikmet par- çacıkları için kitapları ve dergileri ka- rıştırma yükü ve sevimsizliği ortadan kalkacak. Gerçekten bu gününün apartman kapıcısı, eski zaman conc- ierge'ne göre 10 misli fazla sakine “kişisel ilgi”” gösterebilir, çünkü ha- yatındaki bütün ağır işler ortadan kalkmıştır. Kapıcı el emeğinden kur- tulmuştur ama sorumluluktan işinin ilginçliğinden ve özerklikten de “kur- tulmuştur”'. Cheshire kedisi gibi ge- riye sadece bir gülümseme kalmıştır. Teşhis ve tedavi sorumluluğu farke- dilmez biçimde doktordan uzaklaşıp uzman sisteme kaydıkça, doktorlar da, daha az şiddetli de olsa benzer bir kayba uğrayacaklar. Bir an için bile, bugünün köy dok- torlarının kahramanlar olduğunu ve kötü kaderlerinin de onları soylu ha- yatlarından eden kötü ve haris bürok- ratların bir oyunu olduğunu düşün- müyorum. Hırs ve kötü niyetler ha- yatta bol miktarda bulunsalar da bu denkleme girmezler. Doktorlar yapa- bilecekleri en iyi tıbbi icra etmek is- tedikleri için bu tercihleri yapmayı kaçınılmaz bulacaklar, çünkü tekno- lojiden yararlanarak sahiden de in- sanların hayatlarını daha güvenilir ve etkin bir biçimde kurtarabilecekleri- ni farkedecekler. Sürdükleri ilginç ve riskli hayat artık ahlâken savunula- maz hale gelecek. Sorumlu olmak ve iyilik etmek isterlerse daha az heye- can verici bir servis rolüne razı olma- ları gerekecek. Teknolojiyi tasarla- yan, geliştiren ve sunanlar için de ay- nı derecede saf ve fedakâr motifler düşünebiliriz. Niyetleri meslek fırsat- larını bozmak değildir bu sadece tek- noloji sayesinde hayat kurtarmaya çalışırken yaptıkları işin öngörülebi- lir yan etkilerinden biridir. Sözünü ettiğim gelişme, sonunda kınayabileceğimiz münasip bir kötü adamın bulunduğu ucuz bir melod- ram değildir, daha çok trajediye ben- ziyor. D1 26 Commodore