20 Mayıs 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 29

AKİS "My Fair Lady" ve çevreni Çiçek pazarının gülleri XVLI. yüzyılda, birçok ressam ve heykeltıraşa ilham veren bu te- ma edebiyatta, özellikle şiirde, çok kullanılmıştır. Bernard Shaw'a ge- lince, bu temadan yalnız ana fikri almış, konuyu amacına uygun ola- rak, tamamiyle serbest bir şekilde işlemiştir. Erkek kahramanı, fone- tik profesörü Higgins, bütün "Coc- kney"ler gibi acaip ve berbat bir in- gilizce konuşan çiçekçi kız Eliza ile ilgilenir, kendisi gibi fonetik uzma- nı olan arkadaşı Albay Pickcring'k- bahse tutuşunca da kızı evine götü rür, ona iyi konuşmayı, iyi giyinme- yi, bir kelimeyle kibarlığı öğreti- Altı ay sonra, bir baloda, kızı Lon- dra sosyetesine düşes olarak tanıt tığı zaman herkes buna inanır ve arkadaşıyla giriştiği bahsi kazanır a Higgins, bir hiçten yarattığı lady'sine aşık değildir. Tersine. Shaw'un oyununda Pygmalion'a a- şık olan Galathea'dır. Ama Shaw'- un Eliza'sı gerçekleri görmesini bi- len, sağduyu sahibi bir kızdır. O nunla evlenirse, üstün kişiliğinin altında ezileceğini bilir. Shaw'a gö re de eski günlerdeki arkadaşı Freddy onun için daha uygun bir kocadır. Evlenecekse onunla ev- lenmelidir. "Pygmalion"un sonunda durum belli değildir, Eliza'nın ki minle evleneceği açıklanmaz, ama Bernard Shaw, son baskılarından birine yazdığı önsözde, onun Freddy 20 Mayıs 1967 ile ei bir çiçekçi dükkânı açtı- ğını söyle Oyundan müzikale 1912'de oynanıp yayınlanan "Pyg- malion"un kısa zamanda bütün dünyada kazandığı başarı, gördüğü ilgi, birçok kimsede onu filme çekmek, müziklendirmek, bir müzi- kal komedi haline getirmek fikrini uyandırmıştır. Bernard Shaw, 1938 de Gabriel Pasçal'e film müsaade- sini verdiği halde, müzikal konu- sunda kendisine yapılan bütün tek- lifleri -hatta en caziplerini-, olumlu karşılamamış, meşhur inatçılığıyla hepsini reddetmiştir. Kendisine ka- bul ettirilebilen tek şey oyuna şar- kılar eklenmesi olmuştur. Eseri müzikal haline getirmeyi çok isteyen yazar Alan Jay Lerner ile Frederick Loewe, bu konuda en çok sebat gösterenler ve sabretme- sini bilenler olmuşlardır. Bernard Shaw'yu tanıyan bir dostlarından üstada tekliflerini kabul ettirmeğe çalışmasını rica etmişler. Bu dost- larına Shaw'un verdiği cevap şı olm uş: — Pygmalion'un kendi müziği kendine im Benim diyalogumu yeteri kadar müzikal bulmadıkları na göre, bu dostlarınız birer dâhi galiba!.." 195u'de Bernard Shaw öldükten TİYATRO sonra, vaktiyle eseri filme çekmiş olan Gabriel Pascal; mirasçıların- dan kısa süreli bir müzikal yapma izni koparmayı başarmıştır. Ama Broadway prodüktörlerinden hiçbi- ri böyle bir teşebbüse para yatırım- ya yanaşmamıştır. Daha sonra; 1952- de, Alan Jay Lerner'le Frederick. Loe- -e bu işe girişmişler, ama onlara 1- zin verilmemiştir. 1954'de Gabriel Pascal ölünce, "Pygmalion"un müzi- kal haline getirilmesi projesi suya düşer gibi olmuştur. Werner'le Loe- -e yeniden işe girişmişlerdir. Elle- rinde müsaadeleri olmadığı halde, aynı yılın sonlarına doğru, müzikal adaptasyonlarını tamamlamışlardır. "My Fair Lady"nln doğuşu Böylece, çağımızın en başarılı mü- zikali sayılan "My Fair Lady" i- ki sanatçının ortaklaşa gayretleri ve çalışmaları sonunda, nihayet meydana gelmiş oluyordu. Alan Jay Lerner, bu çalışmalar sırasında düş- tükleri tereddütleri şöyle anlatıyor: "Pygmalion'u müzikal haline ge- tirmeğe karar verdiğimiz zaman, o- yundaki olayları, vakayı (o değiştir- meden, tam manasıyla bir müzikal çıkarmayı nasıl başarabileceğimizi bilmiyorduk. Ama oyunu tekrar tekrar, dikkatle okuyunca anladık ki konuyu değiştirmeğe hiç lüzum yoktur. Bernard Shaw'un oyununda sahne dışında geçen olayları metne katmakla bu iş pekâlâ olabilecekti." Gerçekten de öyle (olmuştur. Lerner ile Loewe metne ufak tefek parçalar eklemek zorunluğunu duy- muşlardır. Ama Shaw'un üslübuna, vakanın akışına o kadar bağlı kalmışlardır ki, bu parçalar hiçbir zaman ekleme olduklarını duyulma- mışlardır. Hatta Shaw'a ait metnin nerede bittiğini, Lerner'e ait metnin nerede o başladığını söyleyebilmek çok zordur. Araya müzikal komedi- nin gerekli kıldığı beşeri ve duygu- lu birkaç replik konulmuşsa, bu da Shaw'un iğneleyici, hatta ısırgan ta- rafını hafifletmek için okonulmuş- tur. Esere Bernard Shaw'da olmı- yan samimi, romantik bir ifade ka- zandırılması (o müzikale parlaklık vermiştir. Sonu hariç, vakada hiç- bir değişiklik yapılmamıştır. o Sınıf farklarının yanlış anlaşılması, .yük- sek sosyetenin hicvi (obakımından kahkahalar yaratan sahneler müzi- kalde de korunmuştur. Eliza'nın Higgins'le birleşmesi şeklinde değiş- 29