5 Şubat 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 18

DÜNYADA OLUP BİTENLER A.B.D. Castro sanık sandalyasında Kübanın OAmerika kıtası memleket- leri için teşkil ettiği tehlikeyi İn- celemek üzere, Kolombiyanın isteği nazarı itibara alınarak, Uruguayda, Punta del Estede 22 Ocakta toplanan Amerikalılar arası konferans, geri- de a, hafta Çarşamba gü- nü 9 karar ve beyanat kabul ii çalışmalarına son verdi. Konferansın resmi adı "Amerika Devletleri Teşkilâtı Dışişleri Bakan- ları 8 nci istişari toplantısı" dır. Gün- dem ise Küba, daha doğrusu Kübada kurulan komünist rejim (karşısında takınılacak tavır ve alınacak tedbir- lerdir. Bidayette Kübaya Amerikalılar bik etmek düşünülüyordu. En azdan meseleyi Teşkilâta getiren ve Onu destekleyenlerin niyeti bu idi. 8 nci maddedeki müeyyideler ise askeri, e- konomik ve diplomatik olarak üç da- la ayrılmıştı ve tam bir alâka kesme- ye, hatta bir müdahale fikrine dahi yer veriyordu. Fakat daha ilk günlerde bunun ta- hakkuk edemiyeceği, âti 21 Amerika devletinin 2 hatta 3 gru- ba ayrıldığı görüldü. Evvela 7 ler ve 12 ler karşılıklı cephe aldılar. Birle- terkederek aracı ve uzlaştırıcı rolünü almakta gecikmedi. İhraç kararı Kübanın Amerikalılar arası teşki- lâtın çeşitli organizmalarından- çı- karılması ikinci çözüm şekli olarak ortaya atılmıştı. Fakat buna bir mes- net bulmak gerekiyordu. "Bağdaş- mazlık" formülü bulundu. Buna göre Marxist - Leninist rejim Amerikalı- lar arası sistemle bağdaşamazdı. Kü- bada bu rejim benimsendiğine göre, Amerikalılar arası teşkilâttan kovul- ması vacip olmuştu. kat bu kovma kararının tatbi- kinde de anlaşmazlık çıktı. gıçta Kübaya karşı her hangi sert bir tedbirin tatbikine şiddetle ' mu- halefet eden Brezilya, Arjantin, Mek- 18 sika -yani Latin Amerikanın en bü- yük memleketleri- Şili Ekvator ve Bolivyayı da om alarak 6 lı bir grup teşkil etti Kon teransın * son dört günü yanda bu altılı grup, bir fikir ve tutum değiştirmeye meyyal görünen diğer delegasyonlar arasın da çetin pazarlıklarla geçti. Bu ara- da konferansa baş delege olarak Cumhurbaşkanı Osvaldo o Dorticos'u göndermiş olan Küba durumunu ka- rış karış müdafaa ediyor, Dorticos her fırsatta söz alarak bahsi derin- lere indiriyor, "Birleşik Amerika em- peryalizmi" diye bahsettiği (ocereya- nın bütün konferansı ( sindirdiğini, Kübanın teşkilâttan (çıkarılmasının, ihtilâlini yapmış olan Castro rejimi için hiç bir şey ifade etmeyeceğini, John Kennedy Küba küçük ama... buna mukabil Birleşik (Amerikanın artık bütün Latin Amerika memle- ketlerini boyunduruk altına almak i- in meydanı boş bulacağını bağıra- çağıra söylüyordu. Dorticos'un o bir aralık, Birleşik Amerikanın desteği ile değilse bile. her halde tasvibi ile Kübaya yapılan ve akim kalan çıkar- ma hareketinden de bahsetmesi, öte yandan bütün dertlerin istismardan farklı muameleden, farklı hayat şart- larından ileri geldiğini söyleyen Bre zilya delegesi ile Küba Cumhurbaşka nının adeta kucaklaşarak el sıkma- ları, müzakereleri takip eden gazete cilerin (o belirttiklerine göre, konfe- rans salonunda gayet ince ve sinirli titreşimler yaratmış ve bunun tesiri en çok Dean- Rusk'ın terli yüzünde görülmüştür. Oy birliği yok Neticede Punta del Este konferan- sı 9 karar ve beyanat kabul etmiş- tir. Bunları su suretle özetlemek ye- rinde olaca ak tır: 1 ist - Leninist doktrinin Amerikalılar arası sistem ile bağdaş- mazlığı -oy iz ile- (Küba hariç)- — edilm — Buna "dayanılarak Kübanın meni devletleri organizmaların- dan çıkarılması ancak 14 oy ile, yani gerekli üçte iki çoğunluğun asgarisi ile kabul edilmiştir.- Küba aleyhte 6 müstenkif-. 3 — Kübanın Amerikalılar arası savunma komitesinden derhal çıkarıl- ması - oy birliği ile- 4 — Kübaya silâh satışının dur- durulması ve gerekirse bunun diğer stratejik maddelere de teşmili -16 oy ile- Küba aleyhte, Brezilya, Ekvator, Meksika, Şili müstenkif-. Castro rejimi hakkında Amerika Birleşik Devletleri teşkilâtının. oy gerlendirilmesi de bir zaruret olabi- lir. Fakat Kübayı ceffelkalem teşki- lâttan çıkartmaktansa, teşkilât kon- seyine bu işin tetkiki vazifesi veri- lebilirdi, verilmeliydi. Altık grup bu ifade ile bir bakı- ma meselenin Amerika memleketleri- ni ilgilendiren çok önemli ve ayrın- tılı bir dava olduğunu, Kübanın teş- kilâttan çıkarılmasının beklenen ne- ticeleri vermemesi, tersine, olmadık olaylar yaratması ihtimali bulundu- gunu ifade etmektedir. Fakat bunun ardında diğer bazı tasaların da giz- lendiği şüphesizdir. Ümitler ve gaflar Konferansta (oOoy birliğini (oçelmeler yenlerin ileri gelenleri bilmekte- dir ki, kabul ettiği komünist rejimle ve Sovyet Rusyadan sağladığı -plato- nik de olsa- müzaheret ile Küba, Lâ- tin Amerikalılara Birleşik Amerika- ya karşı tesirli şekilde kullanabile- cekleri bir "Müşteri kızıştırma" ko- nusu, en azdan bir denge unsuru sağ- lamaktadır. Bu konu Amerikalılar safından defedilince, şiddetli yardı- ma ihtiyacı olan adı geçen mem- leketlerin zebun olmaları ihtimali vardır, öte yandan yine bu mem- leketler enlemi in tehlikeli depremlerini de hesaba (o kat- mak zorundadırlar. Bir toplumun, ko- münist olmadan da sosyal adalet is- AKİS, 5 ŞUBAT 1962