1 Ocak 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

DÜNYADA OLUP BİTENLER Orta Doğu Bir fesih kararı 28 Eylül - 25 Aralık... Bu, üç aydan biraz daha az süre, Kahireli dikta- tör Abdünnasırın kurduğu şatoların iskambil kâğıdı gibi darmadağın ol- masına kafi gelmiştir. 28 Eylülde Suriye bir darbe ile Mısırdan nil, 25 Aralıkta ise Abdünnasır, Yemen ile federasyon bağını kopardı. Buna sebep olarak, federasyonun, Arap birliğinin tahakkukuna hiç bir yar- dımda bulunmadığı ve geri bir mem- leketin -Yemenin- iç durumunu örtü- lemekten başka bir işe yaramadığı, nihayet Abdünnasınn Mısırda tatbik ettiği sosyalizmin bu feodal monarşi ile bağdaşamıyacağı ileri sürülmek- tedir. Mısır ile Yemen arasında federas- yon anlaşması Şubat 1958'de imza- lanmıştı. Yâni, Suriye - Mısır birli- ği ile "Birleşik Arap Cumhuriyeti" adının ortaya çıktığı tarihten hemen birkaç gün sonra... Ancak Suriye * Mısır birliği tam bir birleşme olarak tasavvur o edildiği halde, Yemen ile kurulan o federasyon diğer memleketlerin da İltihakına açık bı- rakılıyor ve bu federasyon içinde kar memleketin kendi siyasi varlığını ve milli müesseselerini muhafaza edece- ği kaydolunuyordu Federasyonun başlıca iki organı vardı: Devlet Başkanlarının meyda- na getirdikleri Yüksek Konsey ve yansı Mısırlı, yarısı Yemenli olmak üzere 14 üyeli bir federal Konsey... Suriye Birleşik Arap Cumhuriyeti- nin bir Eyaleti olarak federasyona dahil bulunuyordu. Çürük yapı Hakikatte federasyonun bu iki or- anından hiç biri doğru dürüst çalışamamış ve göze görünür karar- lar almamıştır. Buna rağmen fede- rasyon kâğıt üzerinde devanı ediyor- du. Fakat ilk ve mühim sızlanmalar Yemenden gelmiş, Arabistan yarım- adasının güneyindeki İngiliz himaye idareleri üzerinde Yemenin hak id- dialarının Kahire tarafından gereği gibi 0 şikâyet e- dilm bu taraftan Suriye 28 Eylül darbesiyle (Mısırdan ayrılınca, Ye men İmamı Ahmetin geçici Suriye hükümeti Başkanı Kuzberiye bir teb- rik mesajı göndermesi, dolayısile Su- riyeyi ilk tarayanlar arasına katıl- ması Kahirede bomba tesiri yapmış- tır. Böyle bir mesajın mevcut olma- dığı hakkında yalanlamalara başvu- rulmuşsa da, Şamın, mesajı tam AKİS. 1 OCAK 1962 metnile yayınlaması üzerine Taiz İle Kahire arasında gayet acaip bir du- rum ortaya çıkmıştır. Bu karışık durumu hale yola koy- mak içindir ki geçen Kasım ayının ortalarında, babası İmam Ahmetin talebi üzerine Cenevreden memleke- tine dönen Yemen Veliahdı o Seyfülis- lam - el - Bedr, Kahireye uğrayarak Başkan Nasır ile görüşmüş ve fede- rasyon anlaşması 3 yıl süre ile uza- tılmıştır. O zamanlar gayet hasta ve bitap olan İmam Ahmetin en kısa zamanda idareyi oğlu El Bedre bıra- kacağı sanılıyordu. Nitekim, Yemen veliahdı Kahirede devlet başkanları- na yapılan törenle karşılanmışta*. Şair İmam Veliahd El Bedrin Suriyeye mesaj meselesini tatlıya ( bağlıyabildiği zannedilmiştir. Fakat Mısır - Suriye ayrılığından hemen sonra Abdünna- sırın sert tedbirlerle bir nevi sosya- lizm dâvasına girmesi, diğer Arap monarşi ve emaretleri gibi Yemeni de telâşa düşürmüştür. Fakat Ye- menin ihtiyar İmamı bu telâşım ol- dukça orijinal bir şekilde ifade etmiş bulunuyor. Gerçekten, Adende çıkan bir dergi, İmam Ahmetin imzasını taşıyan bir manzume yayınlamıştır. Edip İmam bu manzumesinde sosya- lizmin islâmiyete aykırı ve Araplar için de gayet tehlikeli olduğunu ifa- de etmekte idi. Başkan Nasır 23 A- ralıkta Portsaitte söylediği nutukta şair İmam ile istihza etmiş, fakat aynı zamanda ona "Arap dâvasına İmam Ahmet Şiirli protesto ihanet eden hükümdarlar" kategori- sine dahil etmekten de geri kalma- mıştır. İki gün sonra da Yemen - Mısır federasyonunun son bulduğu bildirilmiştir. Bu suretle Nasırın he- gemonya kurma o teşebbüsü 1958'de başladığı noktaya dönmüş olmakta- dır Lakin, müşahedeyi burada kes- mek ne kâfi, ne de doğrudur. Bun- dan sonra neler olabilir? Abdünna- sır nasıl bir tavır takınabilir? Federasyon anlaşmasının feshin- den sonra Mısırda İlk tepkiler klâsik husumet kampanyasına bu olayda da devam edileceği kanısını uyandırmış- tır. Bir yandan gazeteler, diğer yan- dan "Hür Yemenliler" ve "Kahirede- ki Yemen Birliği" adı altında beliren teşekküller, Yemen İmamına alabil- diğine hücum etmeye ve Nasırı yüz- deyüz İM ifadeye kat- lamışlardır. Bu mlarda sosya- lizmin AR en İmamın hususi hayatının galiz teşhirine kadar her şey vardır Resmi izah Yemen ile federasyon e a feshi üzerine oKahirede basın ve veni an ve Mısır başkentinde bu- lunan "İlerici" Yemenlilerin aşırı hareketleriyle iki gün sonra yayınla- nan resmi izah ve gerekçe listesi tam bir çelişme (göstermiştir. Hatta bu resmi izah, Başkan Nasırın Portsalt nutkundaki müstehzi ve kızgın eda- sına da uygun değildir. Hükümet izahatında federasyo- nun ilgasına sebep olarak, iki mem- leket sosyal rejimlerinin biribirine uymaması, Mısırda sosyalizmin tat- bik edilmesine mukabil (Yemende tam bir kapitalizmin hakim olması gösterilmektedir. o Bununla beraber, rejimleri farklı memleketlerin de iyi münasebetler kurabilecekleri o ilâve edilmektedir. Yâni Mısır Yemen ile bütün rabıtasını koparmak niyetinde değildir. Lâkin, Yemenin bu izahtan hoş- lanmadığı ve Mısır ile siyasi münase- bet tesisine gitmiyeceği anlaşılmak- Hal böyle olunca, muadelenin meçhulünü Yemende iç durum teşkil etmektedir. Birçok haberlerden an- laşıldığına göre İmam Ahmet çok astadır. Hattâ, âkibetin yakın ol- duğunu kendisi de hissetmiş olacak ki, şimdiden hemen bütün yetkileri- ni Veliaht Seyfülislam - el Bedre devretmiş ve bunu milletine de ihsas eylemiştir. Seyfülislam -el - Bedrin hem gerici unsurların, hem de ilerici elemanların tazyikine mâruz bulun- duğu şüphesizdir. Veliahtın, hiç ol- 23