5 Nisan 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 12

lardı. Nitekim, 302 binlik dev tiraj- dan bir gün sonra Hürriyette siyah çerçeve içinde şöyle bir yazı neşre- dildi. "Hürriyetin baskısı tahdit e- dildi. Hükümetin kararı ile bugün- den itibaren gazetemız 75 biri adet eksik basılac Bir sizden, bır bizden slında tirajın tahdit edilmesi ha- beri, yalnız Hürriyete değil, bü- tün gazetelere şamil bir hükümdü ve İktidar "Basım yola getirme" kampan yasında kozlarından birini daha oy- namıştı. Martın son günlerinde ya- yınlanan bir karaname, bütün gaze- telerin tirajlarım tesbit için hükü- mete geniş selâhiyetler tanıyordu. Gerçi şimdiye kadar da İktidar adına işleri tedvir eden Devlet Bakanlığı is- tediği kadar kâğıt veriyor ve dola.: yısı ile gazetelerin yaşama şansını elinde bulunduruyordu ama, yeni çı- karılan kararname bu işi daha da sı- kı kayıtlar altına alıyordu Artık luğu Mili Korunma Mahkemelerinde alacaklardı. Haber bilhassa Babiıâlide bir tepki yarattı. Bundan memnun olanlar da vardı, ziyan edenler de. Kâğıt kontenjanları tesbit edilirken Gazete sahipleri Sendikası müşaviri Naşit Hakkı Uluğ, Devlet Bakanlığı ilgililerine cidden büyük yardımlarda ulunmuş ve gazete sahibi olmadığı halde müşavirliğini yaptığı Gazete Sa hipleri Sendikası adına, pek cok ga- zete ve mecmuanın tirajını tâyinde rol oynamıştı. Vatanın 35 tonluk eski kontenjanı aynen muhafaza edilmiş, dolayısı ile de bu gazetenin 26-27 binden yukarı- da baskı yapması onlenmıştı Cum- huriyetin kontenjanı ise 106 tondan 120 tona çıkarılmıştı. Bir gazetenin ortalama ağırlığının 40-45 gram ol- duğu göz önüne alınırsa, - buradan geniş Cumhuriyetin tirajının ne olduğu da çıkarılabilirdi Cumhuriyet İstan- YURTTA OLUP BİTENLEB etmekte olan bir gazete hemen ay- nı kâğıdı almakta devam ederse, elbette ki sevinecekti. Fazla kâğıt fazla para demekti. Varsın gazete lerde hattâ vitrinlerde daha az gö- m! Kâğıt kontenjan, 1lan konten_ıanı açığı kapıyorduk Ka- pamadığı açık, başkaydı ve işte oa- çık, o açık yok mu. gene de fena hal- de acıtıyordu. ncak, bu tirajları tesbit ameliye- sinin üzerinden daha bir hafta bile geçmeden, ikinci bir İcra Vekillari Kararnamesi gazete sütunlarını bir kere daha kararttı. Tirajlardan son ra, evvelce tesbit edilmiş olan iade miktarları -her ihtimale karşı- hatır- latılıyordu: Baskısı 20 bine kadar olan gazete ve mecmualar için iade miktarı 26 25. 20 bin ile 40 bin ara- sındakiler için B 20, kırk binden yu karı tirajlı gazete ve mecmualar i- çinse B 15 di. Bu kararnamenin tek yeni tarafı, gazetelerin girdisi çıktısı bundan sonra hiç bir gazete ve mec- mua, kendisine tahsis edilen kâğıdın haricinde, başka bir yerden kâğıt a- larak bask yapamıyacaktı. Meselâ Vatan, şimdiye kadar kendisine tanı- nan 35 tonluk aylık kâğıt konten- janına rağmen, başka kaynaklardan elde ettiği, bobinlerle, okuyucuları- nın taleplerini nısbeten olsun karşı- layabilmek için 40 bin civarında bas- kı yapıyordu. Yeni kararname bunu Onleyecektı Vatana 35 ton kâğıt ve- rildiğine göre, Vatan bundan sonra 26-27 binlik bir baskıdan yukarı çı- kamıyacâktı. Diğer gazete ve mecmu- alar için de durum ayniydi. Tiraj İktidar ne kadar' münasip görülse o kadar'olacaktı. Nitekim Martın son günlerinde İzmit Kâğıt Fabrika- ları Umum Müdürlüğünden gönderi- leh çiftçi imzalılı yazlarda, yeni baş- tan tesbit edilmiş olan kağıt kon- tenjanjarı gösteriliyordu. Bu kon- tenjan haricinde gazete basanlar, so- AKİS, 5 NİSAN 1958 Hürriyet Gazetesi Tirajı traş edilen lider bul gazeteleri 1çınde, yalnız mahiyeti itibariyle değil, gram olarak da en agırlarındandı ve 45 gram geliyordu. Buna göre yapılacak bir hesap bun- dan böyle Cumhuriyetin azami 86 bin 500 tiraj yapabileceğini ortaya ko- yuyordu. Akşamın kontenjanı 20 ton olarak muhafaza edilmişti. Halbu- ki Akşam kâğıt yokluğundan en çok şikâyet eden gazetelerden biri idi ve dışardan kâğıt temin ederek 20 bin civarında baskı yapıyordu. A- ma bundan böyle o da Devlet Ba- arzusu geregınce 12 bin civarında — bir baskı ile iktifa edecekti. Hurrıyetın ise 240-250 binlik baskıdan 75 bin adedini feda etme- nun da tırajının uğradığı aziz- lık hakkında bir fikir verebilirdi. Mıllıyet için değişen bir şey olmamış- ski kontenjanı -120 ton- aynen muhafaza edilmişti. Fakat ayarlamalardan olanlar da yok değildi. memnun Tirajı sukut hakkında, dilediği zaman, — dilediği şekilde kontrollar yapabilmesi — için: Devlet Bakanlığına geniş selâhiyetler tanınmasıydı. Gazeteler ve mecmualar "yola gel- me"leri yolunda "ilân fiatlarını in- dirme" tehdidi haricindeki son ihtar| larını da almışlardı. Üstelik kon- tenjanlar aylıktı. Yani mükafat ve mücazat bu zaman için kabildi. A- yaklar ona %)re denk atılmalıydı. E H r gün at" B u haftanın sonunda Cumartesi gü- nü İzmirde yayınlanan Demokrat Izmır Gazetesini ellerine alanla! "Her gün 24 saat" başlıklı bir fık- ra bulacaklardı. Bu fıkranın yazar bundan bir yıl öncesine kadar De| mokrat İzmir okuyucuları ve İzmu çevresinde maruf, ama bir yıldan bel ri bütün Türkiyede tanınan Ziya Han han olac Ha nhan geçen yıl yayınla "Insaf be paşam" başlıklı fık- 13 Ziy dığı