19 Ekim 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 8

YURTTA OLUP BİTENLER nesi de oğlunun yanaklarından ö- per ve dua eder. İnönünün evinde beş vakit namaz kılınır. a İnönünün ağzından hiç kimse, dinin siyasete âlet edildiğini duymamıştır. Arka- daşları onu bu işe çok teşvık etmiş- lerdir. Nutuklarında dualar etmesını istemişlerdir. Böylece rey toplam nın kabil olacağım söylemişlerdir. İs- met İnönü hepsini reddetmıştır On- lara der ki: "— Ben bu işin âlâsını bilirim. Biz öyle bır devirden gelmi- sizdir ki bir âyet veya hadis okuma- dan iki kelime söylenmezdi. Ben o yolu tekrar açmam. Varsın âlem ne yaparsa yapsın. Zira ben bir defa ipin ucunu kagırdım mı, artık onu hiç kimse tutamaz İnönü inkılâplara en samimi su- rette inanmış politikacıdır. Kanaa- tince bu inkılâpların en mühim ikisi latin harfi ile medeni kanundur. Bu iki inkılâbın artık sarsılmayacagmı gördüğünden dolayı son derece me- suttur. İnönü, latin harflerinin kabu- ona pek vakit ayıramamaktadır. U- zun seneler ata binmiştir. Gençlığın- de futbol oynamış olduğunu da gü- lerek anlatır. İnatçıdır. İnatçılığı- nın iyi ve fena tarafları vardır. kadaş seçmekte büyük başarısı ol- duğu söylenemez. Fakat Muhalefete geçtiğinden beri insanları daha iyi tanımak imkânını ele geçırmiştir Bu tecrübelerden, yeniden iş başına ge- lirse istifade edecek midir ? İnşallah Ama, onu' zaman ve şartlar göste- recektir. Devlet adamlığı ve politikacılık smet İnönünün bir büyük eksiği vardır: Politikacı değildir. Parti ıçındekı meseleleri daima — gözünde büyütür, kesip atamaz. Kombinezon- larda muvaffak olduğu pek nadirdir. Devlet adamlığı vasfı, daima üstün gelir ve bu, elbette ki Demokrasının muhalefet yıllarında bir büyük han- dikaptır. Küçük çar elerden medet ummaya yanaşmaz. Taviz vermekte zını evlendirdiğinden beri ev fazla büyük gelmektedir. Bayan İnönü de bundan şikâyetçidir ama Paşa, hatı- ralarla dolu o binayı yıktırıp yerine daha derli toplu bir yenisini yaptır- maya yanaşmamaktadır. Yazın aile Heybeliadaya gider. İnönü deniz banyolarına çok meraklıdır. Çivile- me atlar ve yüzer. Her seferinde de- nizde kaç dakika kaldığını bir kü- çük deftere itinayla not eder. Oğ- lundan iki erkek, kızından bir kız toruna sahiptir. Bunları ne zaman kucağına alsa, üçü de hemen bıyık- larını çekiştirmeye başlar Eski Cumhurbaşkanı — ailesine ait en kü- çük meselelere saatlerce üzülür. Gi- den bir hizmetçi, bulunamayan bir garson çocuk, tamir edilmesi gereken bir musluk onu bedbaht etmeye kâfi- dir. Fakat bu işlerle alâkası hep platoniktir ve evi çekip çeviren Ba- yan Mevhibe İnönüdür. Paşa ace- lecidir, meraklıdır. Bir trene mi yeti- şilecek, mutlaka bir çeyrek saat ev- Cumhurbaşkanlığı köşkü ve pembe ev — Bayan İnönünün gönlü ikincidedir tünden bu yana eski harflerle bir ke- lime dahi yazmamıştır. — Yazanlara da fena- halde kızar. Refikasına bu harfleri daha ilk günden öğretmiş- tir. İsmet İnönü yemeklerini pek, a- ma pek nadiren dışarda yer. Zaman zaman bir kadeh içki ıçtıgı olur. E- vinin alt katındakı bir küçük okuma odası onun en sevdiği köşedir. De- vamlı olarak gelen İngilizce, Alman- ca mecmuaları, Fransızca gazeteleri . Manchester Guardian, Econ vardır. mist, Foreıgn Affaır, Die Zeıt Dıe Gegenwart, Le Monde, New-York Tımes bunların başlıcalarıdır. Her gu . P. nin hususi havadis bülte- nini dikkatle okur, dünya hâdiselerini takip eder. Yorulduğu zaman dinlen- me çaresi satrançtır. Yaman sat- rançcıdır. Briç ve bezik de oynar. İyi oynar ve yenilmekten hiç hoşlan- maz. Mutlaka en son elin kendısınde kalmasını ister. Evinde bir rd masası vardır, fakat son zamanlarda 8 eli pek sıkıdır. Hele inkılâplardan taviz vermenin lâfım bile ettirmez. Ne kendisini, ne eserlerini propagan- dada üstaddır. ir nutkunda dedi- ği gibi karınca gibi çalışıp, müsbet ve sağlam eserler yapmayı tercih e- der. Bunun elbette ki faydası kadar zararım da görmüştür. Zira böyle bir yol, takdiri başkalarının hinime- * tinden kadirbilirliğinden beklemeyi i- cap ettirir. Son senelerde bu takdir görülmemiş bir şekilde İnönüye tev- cih edilmişse bunda, milletin geçir- diği tecrübelerden ders alması büyük rolü oynar. Ama İnönüye de son senelerde büyük bir olgunluğun ve basiretin geldiğini inkâra — im- kân yoktur Ailesi arasında nönü kışın Çankayadaki eski, pembe evinde oturur. Evin geniş bir bahçesı vardır. Eski Cumhurbaş- kanı orada mekten, dolaşmak- tan hoşlanır Ikı oğlunu ve bir kı- vel ıstasyonda bulunmak ister ve bütün evi ayaklandırır. Akşa mlar: ekseriya geç yatar, sabahları, işi ol- rım birkaç saat içinde — hazırladığı vakidir. Bunları tabii yeni harflerle hazırlar Kafası ekseriya meşguldiir vzuda kararım verinceye ka- dar sıkıntı çeker, tartar biçer, uzun uzun düşünür. Fakat her şey kara- le onun gerçekleşmesi için Türkıyede dış meselelerden en iyi an- layan insan, zerrece şüphe yok, 0- dur. Kanaatince diplomaside en mü- him şey, hâdiselere teşhis koymak- tır. Teşhis doğru olursa tedbir doğru olur. Çok zaman siyasi hâdiseleri as- ker gözüyle mütalâa eder Taktik hatalara ehemmiyet verm Onca mühim hata, stratejik hatadır. "O- nun tesiri güç izale edilir" der. Böy- le hata yapmamaya çalışır. AKİS, 19 EKİM 1957