12 Ekim 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

DÜNYADA OLUP BİTENLER Gomulka Bardağı — taşırdı lenen Ekim ihtilâlinin hazırlanmasın- da büyük birrol oynamıştı. Halbuki bütün diktatörler gibi iş başına geç— tikten kısa bir müddet sonra, Gomul ka da, "Açık konuşmak"prensıbınden ayrılmıyan bu mecmuanın baş düşma- nı olmuştu. Gergi mecmuanın başya- zarı Lasota, Ekim ihtilâlinden sonra Gomulka'nın üstesinde yer alarak mil- letvekili seçilmişti ama Polonya dik- tatörünün, hür fikirli degıl köle ka- lemli insanlar aradığı için, genç aydını bu kadar yukselttıgıne çok geçmeden pişman olduğu söyleni- yordu.. Varşova'da, kulaktan kula- ğa sansürün — kaldırılmasını isteyen Lasota'nın gözden düştüğüne ve a- çık konuşmakta israr ederse sonu- nun hiç de iyi olmayacağına dair fısıltılar dolaşmaktaydı Bu söylenti- lerin doğruluğuna d ilk — işaret, bundan bir ay kadar önce, mecmua- nın 1957-1958 ders yılı — için çıkardı- ğı özel sayının toplattırılması olmuş- tu. Sansür idaresince ifade edildi- ğine göre, bu sayı "sosyalizme ay- kırı faaliyetler"e hizmet etmekteydi ve onun için toplattırılmıştı. Bun- dan birkaç hafta, sonra, da, bizzat Gomulka, yaptığı bir konuşmada Lasota'ya saldırarak — dergisinin sos- yalizme küfretmekten başka bir işe yaramadığını ileri sürüyordu. Niha- yet geçen hafta Polonya Komünist Partisi Merkez Komitesi de "Po Prosto" dramının son perdesini oy- uyor ve mecmuanın kapatıldığını ilân ediyordu. Gençliğin tepkisi kim ihtilâlinde iş başına getiril- mesi için kanlarım dökmekten bile kaçınmadıkları bir adamın söz ve basın — hürriyetine karşı — hergün biraz daha fazla cephe aldığını gö- ren Polonya gençleri için, "Po Pros- o0" mecmuasının kapanması bardağı taşıran son damla olmalı ki, geçen hafta Varşova'da gençlerle silâh- l1 milis kuvvetleri arasında müessif bazı hâdiseler cereyan etmiş bulunu- . Hâdiseler, ilk olarak, geçen hafta Perşembe günü saat 19 sıra- larında mecmualarının kapanması- nı protesto etmek için Varşova'nın meşhur Narutowicza meydanında toplanan iki bin kadar üniversiteli- nin milis kuvvetleri tarafından dağı- tılmak istenmesi üzerine patlak ver- mişti. Bu kuvvetleri meydana, baş- langıçta gençlik topluluğunu kor- kutmak üzere sevkedilmişler, fakat kuvvetten yılmayan gençlerın "Fa- şistler", "Gestapocular" nidalarıyla karşılaşınca coplar Ve göz yaşartıcı bombalar kullanmaktan başka çare görememişlerdi. -Milis -kuvvetlerinin giriştikleri bu hareket ise, çok geç- meden, basit bir talebe numayişini gerçek bir sokak muharebesine çe- irmiş ve sonra sivil halk da ta- lebelere 11tıhak etmişti. Bu sokak muharebeleri üç günde zor bastırıl- mış ve Varşova'da nizam, tam ola- rak, ancak bu haftanın başlarında yeniden teessüs edebilmişti. — Ancak, ayaklanmalarının bastırılmış olma- sına rağmen, Polonya gençliği istek- lerinden vazgeçmiş değildi. İçlerin- de bu yüzden ölen, yaralanan ve yüzlerce de tevkif edilen bulunması- na rağmen, Gomulka'ya yolladıkları bir açık mektupta, hâlâ söz ve ba- sın hürriyetinin iadesini istemektey- diler. Ayrıca, gene bu mektupta be- lirtildiğine göre, talebelerin nüma- yişlerini dağıtmak için hükümet si- lâhlı milis kuvvetleri kullanmaktan da vazgeçmeliydi. Zira böyle bir ha- reket, bir korku rejimi yaratmaktan başka hiç bir işe yaramadığı gibi gençlıgı 1nandıgı yoldan da çevire- miyec AKİS, 12 EKİM 1957