21 Eylül 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 4

YURTTA İşbirliği Çıkmazın başında B u haftanın ortasında Çarşamba günü, vakit öğleye yaklaşmasına ve yemek saatinin gelip çatmasına rağmen, siyasi hayatımızda birden- bire çok ehemmiyetli bir mevki ka- zanan emektar Alemdar sinemasının salonları iğne atılsa yere düşmiye- cek kadar kalabalıktı. Meşhur sine- mada o gün Fevkalâde Kongresi yapılıyor ve kürsüde kır saçlı ve tok sözlü bir adam bulunu- yordu. Kürsüdeki adam, hitabet sa- natının mutad alkışlatma usullerin- den his birine baş vurmadığı halde sık sık alkışlanıyordu Alkışlar de- vam ettiği müddetçe kır saçlı azim- kar başım dikleştiriyor, kendisini alkışlayan C. M. P. li delegeleri dik- katle süzüyor ve sözüne devam e- debilmek için alkışların aralanması- nı sabırla bekliyordu. Kürsüdeki a- damın sesi son derece ciddiydi — ve her halinden son ayların en mühim siyasi konuşmasının o anda yapıldı- ğını anlamamak imkânsızdı. — Zira kürsüdeki adam, Muhalefet Cephe- sinin tabii lideri haline gelen İsmet İnönü idi ve kendisini ciddiyetle dinleyen C. M. P. delegelerine İşbir- liğinin şimdiye kadar geçirdiği saf- halardan bahsediyordu. Şimdiye ka- dar dört duvar ve kapalı — kapılar arkasında — geçen Işbırlıgı temas- larının bütün nirengi noktaları- nın bir siyasi partinin kongre- sinde ortaya çıkarılması herkes için bir sürpriz olmuştu. Hele İşbirliği fikrinin en hararetli taraftarı olan Genel Başkanının bir diğer partinin kongresinde İşbirliğinin a- meli cephesinin tahakkukunda karşı- laşılan güçlükleri olanca açıklığı ile ortaya dökmesi sürprizlerin en bü- olmuştu. nönü, — konuş- sırasında cümlelerini tatlılaş- tırmak için en ufak bir gayret sar- fetmiyordu. Hazırlıksız ve geldıgı gibi konuşuyordu. du. izde yüz inandığı rini kabul ettirememenin teessürü i- çinde olduğu muhakkaktı. İnönünün konuşmasından anlaşıl- dığına göre Ağustos sıcaklarında Heybeli ve Taşlıkta birçok toplan- tılar yapan Muhalefet liderleri, İşbir- liğini gerçekleştırebılmek için elle- rinden gelen her şeyi apmışlardı. Her parti kendı hissesine dusen feda- kârlığı kabullenmiş, İşbirliği mevzu- unda tam bir fikir beraberliğine va- sıl olunm ştu Am r bu safhaya girip Iş birliği bır hakıkat haline gelince İk- tidar telâşa kapılmış ve Seçim Ka- nunundaki malüm tadilata — zaruret hâsıl olmuştu. Muhalefet partileri muvacehesinde, İşbirliği yeniden gözden geçirmişlerdi. bu kadar mesafe aşıldıktan 4 yeni durum meselesini i. Şimdi sonra, OLUP BİTENLER İnönü, C. M. P.li delegelerin önün- de mevcut şartlar altında Işbırlıgı—— nin gerçekleşmesinin şüpheli görün- düğünü söylüyordu. C. H. P. lideri bu haftanın sonun- da Pazartesi günü akşamı Halk Par- tisinin Bayındır Sokağındaki merke- zinde yapılan Muhalefet Cephesi li- derleri toplantısından bu — kanaatla ayrılmıştı. emekten sonra böyle bir neticeyle karşılaşılması şüphesiz e- lem vericiydi. Dar kapı ; on tadiller hakikaten İşbirliğini bir hayli zorlaştırmıştı. İstanbul toplantılarında fedakârlıklara giriş- mekten çekinmeyen Muhalefet lider- lerini yeni yeni fedakârlıklara boyun eğmeğe mecbur edecek birçok unsur, son tadillerle kanunun bir zarureti — İşbirliği toplantılarından bir gorunuş ki, her üç partinin de en iyi yol diye seçtikeri hal tarzları arasında dol- durulmaz farklar, büyük ayrılıklar mevcuttu C. H. P. nin görüşü S eçim Kanunundaki son değişik- liklerin işbirliği meselesinin Ö- nüne diktiği maniyi en iyi gören C. H. P. liderleri Pazartesi toplantısına şöyle bir görüşle iştirak ediyorlardı: Yeni tadillerin getirdiği muvazaa iddiası ile seçim neticelerinin iptal edilebilmesi tehtidi karşısında tek çı- kar yol seçimlere sadece bir muhale- fet partisinin katılması, — Muhalefet Cephesine mensup diğer iki partinin seçimlere girecek partiyi destekle- mekte devam etmek şartıyla seçimle- re katılmamasıydı. Kısacası Muhale- fet Cephesı onumuzdekı seçimlerde Bunca emek boşa mı ? haline gelmişti. Kanunları — dilediği gibi anlamaktaki mahareti, muhtelif vesilelerle sabit olan D. P. iktidarı- nın muvazaa silâhına sarılarak İşbir- liğini önlemeye çalışacağı muhakkak- Son tadillerin bu maksatla getiril- dıgı herkes tarafından bilinen bir ha- kikatti. Ama gene de İşbirliğini ame- l1i sahada kabili tatbık hale getirebi- lecek bazı yolların mevcut olacağı unutulmamalıydı sasen Pazartesi günü akşam üs- tü, Bayındır Sokağındaki C. H. P. Merkezınde toplanan Muhalefet par- tileri ileri gelenleri, bu yolların en i- yisini seçmek için masa başına geç- mişlerdi. O gün, Seçim Kanunundaki son değişiklikler karşısında takip e- dilecek hareket tarzının tesbitine ça- lışıldı. Görüşmeler uzun sürdü ve 1li- derlerin ilk cümlelerinden anlaşıldı bır parti tarafından temsil edilmeliy- u hal tarzının makül olduğu şüp- hesızd Ama neticesinin koltuktan feragat olması diğer liderlerin — hiç hoşuna gitmiyordu. Tek partinin ye- niden işbaşına gelmesine asla mü- saade etmemek sloganı ile beslenen bu mukavemet, kendisini C teklifi ortaya atılır atılmaz goster— mekte gecikmedi. Hür. liderleri İnönünün samimiyetine bütün kalple- ri ile inandıklarını belirtmekle be- raber, teklif edilen hal tarzına yana- şamayacaklarını açıkça ifade ettiler. Bu hale göre,'İktidarı degıştırmek muhtemelen mümkün ola, cak, faka tek parti gidip yerine bir başka tek parti getirtilmiş olacaktı. C liler bu görüşle karşılaşmaları ıhtı— malini önceden düşünmüşlerdi. Zira seçimlerde Muhalefet Cephesinin sa- AKİS, 21 EYLÜL 1957