3 Aralık 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

ler üyeliğine kabulü Güvenlik Mec- lisinin tavsiyesi üzerine, Genel Ku- rul kararıyla olur. Deme ki, bir Devletin Birleşmiş Milletler üyesi o- labilmesi için, önce Güvenlik Mecli- sinin bu devleti Genel Kurula tavsi- ye etmesi, sonra da Genel karar vermesi gerekiyordu. . Kuruluşunda, Beş Büyüklerin kar- şılıklı anlayış ve işbirliğiyle bir saat intizamı içinde çalışacağı zannedilen Güvenlik Meclisinin, veto hakkının Sovyet Rusya tarafından suistimali sonunda işlemez hale gelişi, Teşkilâ- tın, hemen her meselede olduğu gıbı yeni üye kabulü meselesinde de aciz duruma düşmesine sebeb olmakta ge- cikmemiştir. Doğu il ı ayı- ran geniş görüş ayrılıkları Güvenlik Meclisinden her türlü kararın çık- masını imkân dışında bırakırken A- merika veya Sovyet Rusya'nın mu- kabil bloklara mensup Devletlerin Birleşmiş Milletler teşkilâtına girme lerine müsaade etmeleri elbette bek- lenemezdi. Nitekim, muhtelif vesile- lerle, Sovyetler Birliği Birleşik Ame- rika'nın, Birleşik Amerika ise Sov- yetler Birliğinin desteklediği adayla- rın Birleşmiş Mılletlere girmelerine mani olmuşları Bu husustaki en meşhbir meselenin - biraz değişik bu lunmakla beraber - ıl Çin'in Bir- leşmış Milletlere kabulü meselesi ol- a okuyucularımızın malümi dur. Gerçekten hangi Devletlerin ba- Tişsever ve di hükümlerini yerine getirmeye muktedir olduğuna karar verecek organ Güvenlik Kon- seyi oldukça, bu Konseyde veto hak- kı cari bulundukça ve Konsey üyele- ri arasında da görüş ayrılıkları de- vam ettikçe Teşkilâta yeni üye ka- bulü pratik olarak imkânsızlaşıyor- du. Sovyet Rusya için hangi Devlet- lerin barışsever olduklarını lüzum bıle yoktu. Ancak, Birleşik A- et Rusya gibi düşünmesi İstenemezdi. Nasıl ki Rus ya da Amerika gibi düşünmeye ya- naşmıyordu. Son gelişmeler Güvenlik — Konseyinin yeni üye ka- bulu hususunda tavsiyelerde bulu- namıyacağını anlıyan Genel Kurul, u- zun zamandanberi, bu meseleye bir hal tarzı aramaktaydı. Kurula hakim olan bir fikre göre, bir devlet, barış- sever ve Andlaşm. a hükümlerini ye- rine getirmeye muktedır ve istekli o- lup olmadığına bakılmaksızın, eğer sınırları içinde hakimiyetini icra ede bılıyorsa Teşkilâta alınmalıydı. E- r bu hakimiyet parçalanmış veya ıkıye bölünmüş ise böyle bir Devle- tin Birleşmiş Milletler — Teşkilâtına kabulü esasen bahis konusu olamaz- dı: Bu takdirde, zaten bir Devletin var olduğu bile söylenemezdi. Senelerdir Kurul'da mevcut olan bu fikir, ilk defa olarak, Kanada Dış işleri Bakını Lester Pearson tarafın- dan bir formüle bağlanmıştır. Pear- son formülüne göre, ıkıye bölünmüş olanlar hariç, geri kalan diğer dev- ler de Birleşmiş Milletlere kabul e- 3 ARALIK AKİS, 1955 DÜNYADA OLUP BİTENLER Birleşmiş Milletlerde müzakereler Bir sizden, dilmelidir. İşin şaşırtıcı — tarafı şu- r: Kızıl Çin'i de bir kalemde saf harici bırakan bu formül, Sovyet Rus- ya'nın tasvibine mazhar — olmuştur. Herhalde Sovyet Rusya, Batı Alman ya'yı da Birleşmiş Mılletler dışında bırakan bu teklifi Birleşik Amer' nın kabul etmeyecegını zannedıyor- du. Esasen Amerika tarafından red- dedilecek bir formülü benimsemekle usya muhtemelen, umumi efkâr karşısında Amerika'yı suçlu göster- mek istemekteydi. Birleşik Amerika oyuna gelmemiş, geçen nlerde Lester Pearson un teklı i kabule hazır ol- duğunu bıld kler arasında bu konu da yapılan goruşmeler sonunda, ge- çen ay içinde, ilk kalemde, on yedi devletin yeni üyeliğe kabul edilmesi üzerinde bir anlaşmaya — varılmıştı. Bunlar bir yandan Arnavutluk, Bul- garistan, Müacaristan ve Romanya, diğer yandan Avusturya, Finlandiya, İrlanda, İspanya, İtalya, — Japonya, Kamboçya, Laos, Libya, Nepal, Por- tekiz, Seylan ve Ürdün'dü.. Ancak son dakikada Ruslar tarafından tek- lif edilen yeni bir Devlet, kendi üze- rinde bir anlaşma yaratamadıgı gi- bi, diğerleri Üzerinde arılan fikir bırlıgmı de semeresiz bırakmıştır Bu devlet, Dış Mogolistan'dır. Dış Moğolist Dört Buyukleı'ın, Birleşmiş Millet- lerle kabul edilecek yeni üyeleri, tesbit etmek üzere yaptıkları New York toplantısına kadar — ismi bile duyulmamış olan Dış Moğolistan, bu toplantıdan sonra birden günün mem- leketi olmuştur. Halen Sovyet Rus- ya ile Komünist Çin arasına sıkışıp kalmış bulunan bu — memleket, bir zamanlar sadece isminin anılması bi- le dunyayı titretmeye kâfi gelen Mo- den sonra tarihe karışmakta gecik- meyen bu Hanlıktan geriye, sadece bugün bir Sovyet peyki olan Dış Mo- golistan kalmıştır. 1921 yularına doğru, Sovyet ihti- lâlinin tesirleri Gobi çöllerinde de his bir bizden... sedilmeye başlandığı zaman Çin n zu altında bulunan Moğolistan za— yıf bir Devlet olmaktan öteye gide- miyordu. Bu zayıf Devletın bır "Halk cumhuriyeti" ismini' alarak Rus hi- mayesine girmesi 1924 — yılında ol- muştur. Kendi nüfuzu altında bulu- nan bir Devletin, bir anda Rus haki- miyeti altına geçmesini hazmedeme- yen Çin, başlangıçta, Moğolistan Halk cumhuriyeti'ni tanımaya ya- naşmamıştı. Rusya, İkinci Cihan Sa- vaşının bitimin! in'le arasında bu lunan bu pürüzlü ir h tarzına baglamak 5 yılında Milliyetçi Çin ile imzaladığı bir anlaşmayla, Çunkin; ümeti- ni, Moğol halkının arzusu bu yolda tecelli ettiği takdirde, Moğolistan'ın bağımsızlığını tanımaya razı etmiş- ti. Çunking hükümeti — verdiği sözü tutmuş ve 1945 Ekiminde — yapılan plebısıtte Moğol halkı bağımsızlığı tercih edince, Moğolistan Halk Cum- huriyeti'ni tanıyarak — onunla diplo- matik munasebetlere gırışmıştır Ba- tıklar safında dığer devlet- lerden hiçbiri. 1Ş Moğolistan'ı bağımsız bir devlet ola- rak tanımaya razı olmamıştır. Diğer yandan, zamanla, Milliyet- çi Çinin de Moğolistan karşısında- ki durumu değışmıştır Kızıl Çin rafından Asya kıt'asından atılan Mıl— lıyetçıler, şimdi, Sovyet 1946 a askeri ve 1952 da ıktısadı bır anlaşma yapan Mo- ğolistan'ın malar sonunda bağımsızlığım kaybettiğini ileri sür- mektedirler. Üstelik, Moğolistan'ın toprak bütünlüğü, 1950 yılında bir fından garanti edil- ğunu kabul etmeye imkân yoktur. Gerek Batılıların Moğolistan'ı ö- tedenberi bağımsız bir Devlet olarak tanımamaları, gerek Milliyetçi Çin'- in son iddiaları New-York'ta patlak veren fikir ayrılığının esasını teşkil etmekteydı Üç Batılı Devlet Moğo- listan'ın Teşkilâta kabul edilmemesi- 15