29 Ekim 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 27

Atom sergisi geziliyor İnsan Herler, ilerler... Atom Ankara'da Atom Sergisi eçen hafta Perşembe günü Ankara Fen Fakültesinde seçkin bir davetli kitlesi huzurunda <«Barış İçin Atom» ser- gisi açıldı. Bu münasebetle büyük bir tören tertip edilmişti. Aralarında bazı bakanlar, yabancı elçiler, yüksek memur- lar ve fakülte öğretim üyeleri bulunan 500 kadar davetli önünde bizzat Cum- hurbaşkanı bir hitabe ile sergiyi açtı. Bu seçkin kalabalığı Fen — Fakültesine toplayan sebeplerden birisi, çağımızın iyeni ve büyük kudreti atom enerjisine gosterılen ilgi ise, öteki de şüphesiz dost müttefik Birleşik Amerika'nın insan- lık hızmetındekı gayretlerıne karşı yulan takdir hissiydi. Çünkü bu sergi Başkan Eisenhower'in 1963 aralık ayın- da ortaya attığı «barış için atom» fikri- nin propagandasının yapmak ve atom e- nerjisinin insanlığa yaptığı ve yapabile- ceği hizmetleri bütün memleketlerde halka tanıtmak gayesiyle Amerika'da ha-, zırlanmış ve vrupa'ya — gönderilmişti- Bazı Avrupa memleketlerine uğradıktan sonra da bize gelmişti. Başkan Eisenho- wer'in bizzat gerçekleştırmeye bir plânın, yani milletler arasında ato- mun barış tatbikatında iş birliği plânı- nın, müdafaasını yaptığı için de her git- tiği yerde devlet başkanlarının yardımı- nı sağlamıştı. Böylece memleketimizde de, Amerikan Haberler Servisi ile Fen Fakültesinin müştereken tertip ettikleri sergi Cumhurbaşkanımızla Eisenhower'in himayelerinde açılıyordu. AKİS, 29 Ekim 1955 ve ölür Bayar, hitabesinde Birleşik Amerika hükümetine, memleketimize karşı bir ke- re daha gösterdikleri yakın ilgiden dolayı teşekkür ettikten sonra, atomun barışçı tatbikatından insanlığın tam mânasiyle istifade edebilmesi için milletler arasın- da sıkı bir iş birliği yapılması lüzumu- na inandığını ifade etti. Bu anlayışla 1955 mayısında Amerika ile ilk defa Hükümetimizin bir atom andlaşması im- zalamış olduğunu ve şimdi bu andlaş- manın sağladığı imkânlardan faydalana- rak mümkün olduğu kadar kısa bir za- manda atom g enerjisini — meleketimizin kalkınmasında kullanabilmek için gerek- li tesisleri kurmak yolunda» olduğumu- zu söyledi. Cumhurbaşkanı, <«atom ve tekniği uzerınde memleketimizde yapılan bir hız verecek olan bu karşıladığını» — be- lirterek konuşmasını bitirdi. Cumhurbaşkanından sonra Amerika Büyükelçisi A. Warren, atom sahasında milletlerarası — iş birliğinin — faydalarını elirten kısa bir konuşma yaptı ve so- nunda Başkan Eisenlhower'in serginin a- çılışında hazır Ankaralılara gönderdiği ayıtı mealdeki bir mesajı oku- Eisenhower de mesajında, memleket- arasında imzalanmış olan atom andlaşmasının verimli çalışmalara yol aç- mış bulunduğunu söylüyor ve daha bü- yük işlerin yapılması için Türk halkının ve ilim adamlarının yardımlarına güven- e atom enerjisinin ser- gide gösterilen tatbikatı hakkında kısa teknik açıklamalar yaptı. Memleketımızdekı çalışmalar ük kısmı Amerıka ile Turkıye a- rastında betlerinin erjisin- den umumi olarak beklenilen faydaların belirtilmesine hasredilen bu açış konuş- malarında dinleyenler için en çok ilgi u- yandırıcı parçalar şüphesiz memleketi- mizdeki atom çalışmalarına temas eden sözlerdi. Ne 'yazık ki bu sözlerde arzu e- dilecek açıklık yoktu. Gerek Celal Bayar başkanlarının hitbelerinde daha fazla teferruata girme- leri de zaten beklenemezdi. Fakat sonda konuşan Prof. Tanye'in bizde yapılan ve yapılacak olan bu çalışmaların prog- ram ve gayeleri hakkında izahat vermesi çalışmalara hız vereceğini söylemişti O halde bu çalışmalar nelerdi ve nerelerde yapılıyordu; bunlara hız ver- mek içini mevcut teşkilâtta ne gibi deği- şıklıkler yapılması düşünülüyordu? Me selâ yakın zamanda bir atom enerjisi ko- misyonu kurulacak mıydı? Gene Cum- hurbaşkanı kalkınmamızda kullanabile- ceğimiz atom tesislerini kurma yolunda olduğumuzu söylemişti. Acaba bu tesis- ler hangileriydi, araştırma reaktorlerı Müi, yoksa,sanayie elektrik lerin zıhnınden geçen bir takım tabii so- rular 'ki Prof. Tanyel'in konuşmasında hiç olmazsa ana hatlarıyla cevaplarını bulmak istendik. Hem bu çeşit açıklama- lar atom enerjisi çalışmalarına memleke- timizin ne zaman tam müânasiyle iştirak edebileceğini ortaya koyacağı içi — sergi nün ve yapılan töreni de gayelerine da ha uygun düşerdi. —Fakat anlaşılıyordu ki Türk. - Amerikan atom andlaşmasının üzerinden beş ay geçmiş olmasına rağ- men henüz atom enerjısı ça]ışmalarına muzu göste programın ana hat- larını olsun kararlaştıramamıştık. Şimdi- ive kadar gazetelere akseden tek müspet iş, reaktör teknolojisini öğrenmek öÖzere dört ilim adamımızın, Ankara Fen Fa- kültesinden iki fizikçi ile İstanbul Tek- nik Üniversitesinden bir fiziko - kimyacı ve bir makine mühendisinin, geçen tem- nerjisi dar ilim adamına ihtiyaç olduğu döşünü- Türse bu başlangıcın henüz pek yeter- siz olduğu -meydana çıkar. Sergide neler var? Sergi, atom enerjisinin mahiyetini ve sanayide, tıpta, ziraatta, ulaştırmada tatbikatını açıklayan bazı resim, şema ve maketlerden ibarettir. Meselâ uranyum- dan' atom enerjisi elde etmenin esas vası- şekilde gösteriliyor. Tabii uranyum