17 Eylül 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 13

tatbikatta bir çok zorlukların ve an- laşmazlıkların doğmasına sebep ol- maktadır. Bu eksiğin veya boşluğun giderilmesi lüzumuna burada dikka- ti çekmek isteriz. Kollektif iş muka- velesini gayet umumi ve kaba bir su- rette, kanunun tesbıt ettiği çerçeve dahilinde işveren teşekkülleri ile iş- çı teşekküllerinin araları da işe da- ir aktedeceklerı mukaveledır dıye ta- rif etmek m ündür. Boyle bir mu- kavele ile karşılıklı olarak işçi ve iş- verenin hak ve mükellefiyetleri tes- bit olunur. İşçinin yükleneceği mü- kellefiyetler Hizmet, sadakat ve taz- minat; işverenin borçları Ücret ö- deme ye ihtimam göstermedir. Bu beş husus içinde işe dair her şey ek- siksiz dahildir. Ve bir mukavele işe ve Milletlerarası Para 1940 tarihinden bu tarafa üyesi o- n 58 memleketten 32 sine ikra- zatta bulunmuştur. Yapılan ikra- zatın adedi 124 etap, ceman 2.324 milyon dolara baliğ — olmaktadır. Bankanın yapmakta olduğu bu ikrazların iki kaynağı vardır: Uye devletlerın banka sermayesine iş- tirak payları ve bankanın çıkardı- ğı tahvıllerle dünyâ sermaye piya- salarından temin ettiği paralar. Banka faaliyetlerinde daha ziyade bu ikincilerden faydalanır. Bir fa- la karşılıgında temin olunan para- ar üye devletlere yine faiz karşı- lığında ödünç verilir. İki faiz nis- betleri arasındaki farkla Bankanın hizmetlerinden dolayı aldığı ko- misyon ücretleri yıllık kârın teşek- külünü temin ederler. Banka bi- rinci faaliyet yılını bir milyon do- lar açıkla kapamışken, son faali- yet yılı bılançosu nda milyon dolar kâr yer almış bulunmakta- dır. Geçen müddet zarfında Türki- ye Bankadan 02 milyon dolarlık kredi almıştır. Bunun 18 milyonu Sınai Kalkınma Bankasının tavas- sutuyla özel teşebbüse, 23 milyon doları Beyhan barajına ve geri kalan meblâğ da çeşitti Uman, silo v.s. inşaatına tahsis olunmuştur Görüldüğü gibi, Banka âmme - ö- zel farkı gözetmeksizin lâyık ve kredi talebinde haklı olan her te- şebbüse kredi vermektedir ve bu krediler kâfi miktarda uzun vade- lidirler. Dunya Bankası uyelerının ayni zamanda kendi üyesi oldukları Mılletlerarası Para Fonunun ga- yesi faaliyetleri ile Bankanın faa- liyetlerini tamamlamaya çalışmak- tır, diye gösterüebilir. Miletelra- rası ticareti makül ve mümkün 0- lan her vasıta ve tedbire müraca- at ederek geliştirmeye çalışmak. Kambiyo tahdidatını kaldırmak ve- ya azaltmak. Milli paraların birbi- rine karşı sahip oldukları durum- larda istikrarı temine gayret et- AKİS, 17 EYLÜL 1955 ait mühim meselelerin dıkkate alın- ması nisbetinde mükem ik kaza- nır Kollektif mukavele ıısulu buna mkân verecek bir müessese ve vası- ta olabilir. Maliye 100 milyonluk alacak meselesi Memleketimizde anlayış — sahibi imse, on yıldır devam eden de- mokrasi oyununun iki serbest seçim- den başka bir şey olmadığını iddia edeme*. Ve yine kimse demokrasinin serbest seçimden ibaret olduğunu id- dia edemez. Demokrasi halkın kendi- ni kendisinin ıdare ettiği re]ım ola- rak tarif olun Ama -bugün bunu dogrudan dogruya yapmaya imkân mek. Üye devletlere ihracat ve it- halâtları arasındaki geçıcı açıkla- rı kapatmak ve tediye müvazene- lerinde istikrarı teınıne çalışmak için vadeleri uzun olmayan kredi- ler vermek. Devletlerin milli para- lan üzerinde girişecekleri operas- yonlardan evvel fikir ve karar be- yan etmek ve böylece bu türlü o0- perasyonları belli kaidelere bağlı ve mu yy n hudutlar içinde tut- mak... kısaca bunlar fonun başlıca faalıyet mevzularıdır. Bu- rada şuna işaret edebilirin ki fon bazı gayelerin tahakkukunda, bel- ki de elde olmayan sebepler yü- zünden istenildiği kadar müessir olamamıştır. Bu seneki toplantıya devletler Malıye veya Hazi nları- nı göndermek suretıyle katılmak- tadırlar. Şimdiye kadar Ameri- kan, Ingılız, Fransız, İtalyan, A- vusturya, İsveç, Mısır, Irak, Ja- ponya, Milliyetçi Çin delegelerinin İstanbula gelmiş olduklarım gaze- teler bildirmektedirler Yunan tan, son hadiseler dolayısıyle, bu senekı toplantıya iştirakten son günlerde vazgeçmiştir. Harekette doğru ve makül bir yön görmek mümkün değildir. Her yılki toplantıda olduğu gi- bi, bu yıl da konferansta evvelâ müesseselerin geçen yıl zarfındaki faaliyetleri ve banların neticeleri müzakere edilecektir. Bu meyanda önümüzdeki faaliyet — devresinde yapılması düşünülen veya arzu e- dilen işler de müzakerelerin keza mevzuu yapılacaklardır. Meselâ, Ekonomik kalkınma meselelerini etüd etmek üzere bir İktisadi Kal- kınma Enstitüsü ile hususi teşeb- büse yardım yapacak bir Milletler- arası Mali Şirket kurulmasına da- ir projeler banlara misal olarak gösterilebilir. Son zamanlarda ba- zı Avrupa memleketlerinde görü- len enflasyon emarelerinin konfe- rans sırasında müzakere mevzuu yapılacağı tahmin olunabilir. Çün- İKTİSADI YE MALİ SAHADA olmadığı için, halk idare yetkisini, i- dare işini kendi adına yürütecek temsilcilere bırakmıştır. Bunları ken- di seçer, kendi azleder. İdare işinin yürütülmesi sırasında, muntazam ve daimi olarak işlerin gidişi hakkında işlerin sahibine, yani müvekkil olan millete, bilgi vermek — demokrasinin ilk şartı olduğu gibi, en basit bi mantık ve hukuk icabıdır. Hakikaten demokrat olan memleketlerde bunun başka türlü olduğu katiyyen görül- mez, görülemez. Bizde üstelik adıyla da demokrat olan iktidar, iktidara geldiği gunden beri bu kaideyi işletmeye hiç lüz görmemiştir. Ama bu kaide fonksı- yonunu ifa etmedikçe rejimin de- mokrasi olmadığını iddia etmek çok Fonunun 10. cu toplantısı kü bu hadise istikrarı bozmak, ni- hai gaye olan konvertibiliteye var- mak için başlıca manilerden Muini teşkil etmek istidadım gösterebi- lir. Konferansa İngiltere adına ge- len Mr. Butler toplantıdan hemen sonra İstanbula para fonu toplan- tısı için gelmiş elan diğer İngiliz Milletler Camiası memleketleri maliye bakanları ile Ur toplantı yapacaktır. Bu toplantı 1947 den beri mutad hale gelen toplantıla- rın 9 uncusu olacaktır. Bu toplan- tıda camiayı ilgilendiren mali - ik- tisadi meseleler müzakere edile- cektir. Bilhassa tediye muvazene- si açıkları, bunların önlenmesine matuf alınmış veya alınacak ted- birler üzerinde durulacağı zanne- dilmektedir. Bu arada yılın hâlâ en aktüel meselesi olan konvertibilite probleminin de müzakere konuları arasında olduğu muhakkaktır. Lâ- kin bu konuda sadre şifa olacak bir karara varılması beklenme- mektedir. Fara Fonu konferansından son- Tra» toplantıya katılan İtalyan, A- vusturya ve erikan del egele- riyle, bu fırsattan faydalanarak, Türkiye ile bu memleketler ara- ındakı ticari - iktisadi münase- betlere dair müzakereler yapılaca- ğı dolaşan şayialar arasındadır. Bunlar içinde Amerikan temsilci- leriyle yapılacagı haber verilen müzakereler, eğer hakikaten ta- hakkuk ederlerse, belki de en ö- nemlileri olacaklardır Zira müza- kerelerin — mevzuunu — reddedilen 300 milyon dolarlık kredi talebinin teşkil edeceği söylenmektedir. Türkiye, toplantıya, genç Ma- liye Bakanının başkanlığında, Ma- liye Bakanlığı Genel Müdürleriyle müşavir durumunda olan üniver- site profesörlerinden — müteşekkil bir heyetle katılmakta ve ev sa- hipliği ödevini ifaya çalışmakta- dır. 13