5 Mayıs 1937 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 5

Bununla beraber ( Çobat) kelimesi deve sütünden yapılan bir nevi şaraba da izafe edilmekte idi. Buna (İspirtkeç) yani alkol konuluyordu İH e bile imkân En eski Türklerde darıdan yapılan Türk dinin. bir nevi içki daha mevcuttu ki, buna da âyinlere şi iz (Maksim) derlerdi. Bu (maksim) ini re ilâh... gibi bugün bildiğimiz rakı ve yahut a zet nevinden yine (İspirtkeç) ile Zabilini bir nevi içkiydi. Ekmekten imal edilen (kovase) ise -ki bugün Ruslar benimsemiştir- az mik- darda (ispirtkeç) katılmakla bir nevi li- kör vücude getirilirdi. Türkler arasında bunlar ne zaman icad edilmiş, ne zamandanberi kullanıl- mağa başlanılmıştı? u tayin çok güçtür. Dini tetki- kat bizi bu hususta en karanlık yollara kadar çıkartır. Faraza şark Türkleri arasında, Budizminin kabulünden çok önce Tangzede yapılan ibadetlerde, her- hangi bir ayine başlamak için Şaman önce kılıcı ve şarabı takdis ederdi. (1) At ayininde, ruhlara bu atları hima- ye için şarap takdim edilirdi. Ruhlara takdim edilen bu şarabı, iki kadeh için- de, mabedin batısındaki duvara karşı küçük mihrabın içine iki buhurdanlık ile beraber kapatırlardı. (2) Ayin bittikten sonra Şaman iki kur. banlık domuzun kulağına şarap akıtır- dı. (3) bın Türkler cadar karan ığunu göste. e yapılacak rardıracaktır,| isminin bi sadüf ederiz, (8 arasında şa- ini yazıyor. Vin), (Wino) nüştak oldu: Garp e ile Altay Türkleri arasındada ayni hal mevcuttu, Volga © boyu civarında IM Türkler, ii veyahut çiftçi bayramlarını, ağaç bay- rTamlarını, at için yaptıkları ayinleri, be- © hemehal şarap ile takdis ederlerdi. Bun- ların e bir ayininde şarap veya bira “bunu da mucidi Türklerdir - İhmal edilemezdi. Şarap, bütün ayinin esasını, langıcını teşkil ederdi. Ev duala Miki. sabahleyin ilk defa “evin hamisi Allah,,ın ağzına bu şarap sürülürdü. Çift- ci bayramları her sene beş gün devam dan başka bir” isya Türkce eder, ve beş gün şarap içmekle tes'it edilirdi. e şarap ismi Gar şark Türkleri la da ayni şeği ayni aslı mu etmiştir. uri arp Tukyuları sonbaharda o sene kr lü i “atlarının semizlediklerini gördükleri e n, Allahlara kurbanlar keserler. Fa- 1 en eski at bütün bu kurbanları şarap ile takdis e üzüm TME erdi, (A) an yapılan # Bizans imparatoru Just'niyenin garp tefrik edil > Türkleri Hakanı İstimaiye gönderdiği Sonra (ay fir Zömargue, Ektag'da Hakan tara- si ile başlı! fından ilk kabul edildiği zaman, iki bü- ha eski şarap k tekerlek üzerine konmuş altın bir (ij Harler: La religion nationale des Tar- İnres orientaux. p. İdi - 142. İ3) Harlez: op. cit. p. 143, 3) Hese -1- toktobuha mayi -sa-İwe- ib. ski zaman ç gere metere İn bithe IX K j 4| Dozon: Ke rl İeuses et cou- 'ada | yi ta Âsy “İumes des irmik. -37 | ediliyordu disine (kımız) ve (şarap) taktim etmişti. (1) Ne onun bu şarabına, ne onun altın fıçılarına, gümüş ve altın kadehlerine Bizansta tesadüf etmek mümkün değil- di. (2) Yani Barbar telâkki edilen Türk- ler, zannedildiği gibi kaba ve barbar değillerdi. (3) Bilhassa Hakanın çadı- rındaki altın ve gümüş şarap kadehleri pek dilruba idi. (4) Zinamenski, Volga boyu,Türklerinde şa- raba atfedilen kutsiyeti daha vazih bir surette izah eder. (5 | Bunun dediğine göre Şimal Türkleri, her sene ayin ile ormana giderler, orada en yüksek ağa- ca kurbanlar tekdim ederler. Ve burayı bira veyahutda şarap ile takdis ettik- ten sonra, şen ve Şatır ağaç bayram- larına ayder Bütün bunlar bize, Türkler arasında sözel ne olduğunu göstermektedirler. Bu sebepten şarabın Türkler arasına İranilerden.. veyahut ta Çinlilerden gel diğini söylemek en büyük bir hatadır. Çünkü tarihi derin bir surette tetkik ettiğimiz zaman, biz ilk ziraatin, ilk bahçeciliğin, ilk meyvacılığın Türkler- de, Türkler arasında başladığını görü- rüz. Bize bunu veren bilhassa Çin men- balarıdır. Şark Türkleri arasındaki bah- çeye, ağaca taabbüdü, yani mukaddes a- gaç mezhebi (mats) i, halis bir tabiatcı- lıkta aramak lâzımdırJ6|.Lâalettayin her- hangi bir ağaç, Türk ayinlerinde hususi mahiyette bir kudsiyeti haiz değildi. Takdise lâyık olabilmesi için onun mey- valı ve nafi olması lâzımdı. Babil Türk- leri arasındaki hayat ağacı ve bunun (Mazdeen) lerdeki Westa'nın Hupars'ı ile olan alâkası hakkında (Pars) (7) la- isterir.|8) Bu halklar Anavatanda, tarihin ka- ranlık devirlerinde daha muhaceretleri- ne başlamadan evvel, bahçe yetiştirmek ve ondan istifade etmek yollarını öğ- renmişlerd sahillerine geldikten sonra buraları bağlarla, ağaçlarla doldu.J9)| Çin müverrihi Ouei-Cheou ise yaz- dığı tarihte şöyle der; «İmparator (İ) Mönendre; fragm. hist, Grace; T. IV. . 228, (2) Op. Cit: IV, 228 - 229. d Chavannes; Documents sur Tes tou - kiue (turcs) de e 238. 14) Thöophylacte Simocatta; Il, 6. (51 NE Evropi, N. IV, P. &4. 16) Harlez La religion. . P. 34. (m (Parejlar Medi ile İran arasında otu- İştir. Okuyunuz « (Rawlinson; The sixth great orlental monar- ehy. p. 23). (8) Harlez; La Religion..; p. 36 (9) emri Histoire ancienne des peuples de orient. p. 130. Hoan-ti'nin (Kablelmilât 2704) yirmi beş çocuğu vardı. Bunlardan bazıları Çine gelip yerleştiler. Diğerleri de Tataris- tanda kaldılar. En genci (Çame-yi) şimal kırallığını ihdas etti. Bunlar medeni, fa- ziletli, akıllıca hareketlerile halkları teshir ediyorlardı. Bunlardan (Ya-o)nun (Kablelmilât 2357) sarayında Şi-Kin adındaki bir subay, Eri kurak- lıktan kurtulmanın usulünü, iskayı, yanl ret (17 » Şu itirafta bu işin Çinlilere Türk- lerden geçtiğini is Türk Hami ülkesi, tarih ve efsanenin doğmadığı bir zamanda, Türkler tarafından inşa edilmiş medeni bir şehirdi. Bunun inşa edildiği zamanda ne tarih, ne efsane yoktu (2). Buranın kuru üzümü ve bun- dan imâl edilen şarabı pek meşhurdu Bi Bunlar zannedildiğine göre Hiyong-Nu ların cedleri olup Çin halkları medeni- yetinden daha eski bir medeniyete sahiptiler (4). yi kardeşlik mi sakları bile şarabla katıştırılarak içilirdi 1 Türkün her yaşadığı yerde şarap vardı. Türk halkları arasında dolaşan bütün Çinliler, Türk şaraplarına dikkat etmişler, bunların lezzetini tarif ile bitirememişlerdi. Kablelmilât 123 senesinde Çinliler tarafından tanınmış olan Uykurlar ara- sında bir g i irva ve leri şaraplarla ins Türkün icadettiği şarap, bira, bağ- cılık ne oldu? Nereye gitti Bunun biz kayboluşuna Arap istilâ- sından sonra tesadüf ederiz. Bunda bir ok sebepleri aramak lâzımdır. Burada ahsimiz buna taallük etmediği için,uzun uzadıya söz söyliyecek değiliz. Yalnız Şunu diyeceğiz; Araplar bu işleri yap- mağa müsait bir halk değillerdi. İmar- dan ziyade tahribe, medeniyetleri yok ettirtmeğe vasıta oldular. (İbni Halüdun) bunu pek güzel gösterir ve derki; “A- iye öle zabt ve istilâ edilmiş her memleket, ir apn doğru sü- rüklenmiştir (81. B Biz burada sade şunu söylemekle iktifa edeceğiz: Tarih, şarap ve bağcılığı icat şerefinide Türklere veriyor. Türklük ne kadar iftahar etse sezadır, iN Bibliothegue örlentnle.., 5 p.28. iz pi Vocabulary of Chinese proper namea, d. (3) Ti Gibot; les ralsins secs de Hami, t. V, p. 481 (4) Klaprotk; Recherehes sur len migra- Hons des peuples. p. 232-287 (5) Löon Cahun; İntroductionn İ'histoire de VAnle; p. öl is) Biblisahegne orientale P. 137, r yı Sülülesi karanlığı tarihi bap 140, say» a 18 | Traduetion de Slane Proldgoömüneü a Vötnde de İ'histoire; &I, p. 310