5 Mayıs 1937 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 4

e kadar çalışılmamış yeni bir mevzu üzerindeyiz. Herkes kendi kendine Türkler arasında şarabın da bir tarihi varmıdır? diyecektir. vet vardır. Çünkü şarabın mucidi olan Türkler, bunu icat ile iktifa etme- mişler, tekâmül ettirterek, en mükem- mel bir dereceye yükseltmişlerdir. Paris Katolik enstitüsü profesör. lerinden Louis Delaporte 1936 senesin- de neşrettiği (Les Hittites) namındaki eserinin 23 üncü sayfasında, bize hu- lâsaten şu küçük malümatı verir: “Öküzlerle çekilen sapanlarla sürülen toprağa arpa ve nişasta ekerlerdi ki, bununla ekmek yapmak için un vücuda getirirler; ve bir de mayalı bir içki -yani bira- çıkarırlardı. Ekmek ve bira âyin- lerdeki takdimlerde, nezirlerde büyük bir rol oynardı. “Üstüvane şeklindeki sandıklar üze. rindeki resimlere göre, bira saman ka- muşı ile içilmekte idi. Bu âdet küçük Asyada büsbütün kaybolmamıştır. “Diğer ehemmiyeti haiz sanatlardan birisi de, bağcılık idi. Bağ ve Vin denen şarab isimlerinin Küçük Asyadan çıkdığı zannedilmektedir. İptidai bir halde bu kelimelerin Asyaik lisanın en eski esa- sında bulunduğu tahmin olunmaktadır. u husus, uzun zamanlardanberi birçok lingüistler tarafındanda kabul edilmiş- tir. Etililere sit tekstler, bu hususda yeni bir burhandır. Sümercede şarabı sene evelki vakitlerde Kıral Ouronka- gina zamanında kullanılıyordu. Bu ide- oğramme Eti lisanında silâbik bir şekil alarak “Wi,, olmuş- tur ki, bu ismin ilk hecesi Akadların imal ettiklerini ta- yine imkân yoktur. Milâttan evvelki &- ri coğrafyacı (St- on) ki Amasyada lik etmiştir-Mo. narite namında bir Malatya şarabından abet ee Tl (1) tay, liv. KİN, z ESKİ TÜRKLERDE SARAP ve TARİHİ Md Yazan: Rıza Çavdarlı * Delaporte, Milâttan üç bin sene ev- vel Eti Türkleri arasında şarabın bu- lunduğunu ve bunlar tarafından icat edildiğini göstermekte isede, yine tam manasile doğru ve müsbet değildir. Filhakika şarabın mucidi Türklerdir. Fakat buna rağmen, bağcılık ve şarap- cılık Anadoluda doğmamış, bilâkis ana- vatanda, Ural ve Altay havalisinde -bu- günkü Türkistanda- çıkmış; buradan hie- ret eden Türkler, buu mütekâmil bir şekilde gittikleri yerlere götürmüşler- dir. Bunu isbat edecek elimizde pek büyük vesikalar vardır. En eski Çin menbalarını karıştırma- dan evvel, tarihin babası tesmiye etti- ğimiz Heredot ta, bize bu husus hak- kında, tek bir cümle ile, fakat pek büyük bir hakikati öğretir. Heredote göre Babile inen Türkler, buralara gel- dikleri zaman karşılarında kuraklık ve çoraklıktan başka birşey bulmamışlardı. E bunların buralarda tutumundan son- keler eyy lilerle; incirliklerle, leri du.j2) en ie şarabın icadı tarihi, Delaporte'in zannettiği gibi, Milâttan üç bin sene evvelki zamana ait değil dir. Bu o kadar a ki bunun tari- Izi Höredete; lll hini tayin ve tesbit etmeğe bile imkân yoktur. Dini tetkikat, eski Türk dinin. de şarabın tuttuğu mevki, âyinlere şi rabı takdis ile başlanması, ve ilâh... gibi birçok şeyler, bize şarabın Türkler rasında nekadar eski, nekadar karan. lık devirlerde mevcud olduğunu göste. rir. Bahusus isim üzerinde yapılacak tetkikde bizi bu kanaate vardıracaktır, Türkler arasında şarap isminin bir. çok değişmiş şekillerine tesadüf ederiz, Fakat buna rağmen bazı Türk kabile lerinde, elân eski ismin bırakmış oldu: ğu izlere de tesadüf etmek mümkün ur. Delaporte, Eti Türkleri arasında şe raba ilk defa (Wi) dendiğini yazıyor, Şu halde bundan sonra (Win), (Winoj kelimelerinin de bundan müştak oldu: ğuna zerrece şüphe etmemelidir. Lâtin lisanında birçok kelimeler mevcuttur ki, bunların arı bir şekilde! etimolojisini bulmak imkânma malik olamıyoruz. Bunlar ancak Türk menşei ile izah edilebiliyor. İşte bu kelimerden birisi de (Wino) kelimesi olup, bu lk. B sana Etrüsklerden geçmiştir. Biz ayni (Wi) kelimesine, küçük bir tebeddül ile, şark Türklerinin lisanle- rında da tesadüf etmekteyiz. Ve bu lisanda o ii) suretinde içkiyi, bilhassa i der şarabı, mukaddes şarabı ifade eder. Şu hâlde, bu kelime- yani şarap ke limesi- (Wij-Anavatanda doğmuş bir ke. lime olup, e İtalya ve havi lisine; Akatlar ve Sümerlerle Babil ci varına, Etililerle küçük syaya inm Seddiçinin şimaline geçen şark Türkleri rasında da ayni şeğ kilde, ayni aslı Tile virlerde elmadan yapılan şe raplar tefrik edil ordu. Sonra (Wi kelimesi ile başlrj yan daha eski şarap Çiftçi bayramları her sene beş gün devam eder, ve beş gün şarap içmekle tes'it edilirdi. *