1 Ağustos 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 3

KADRO Osmanlının, hafasının içi de bir açıkpazar idi. Mületin öz var- lığına dayanmıyan idaresinde, uzun zamanlar, islâüm teokrasisi ile islâm skolastistiğinin arap - acem kırması dili, enderun leh- çesi hâkim oldu. Daha sanraları, garbın maliye ve iktisadı ile beraber #ikri heşemonyası da hâkim olunca, garp softası Öz- manlı ile şark softası Osmanlı arasında, bir mücadeledir başgös- tardi Devletin idaresinde ve milletin mukadderatının tayinin- de olduğu gibi, dil meselesinde de, tavizler, bu ibi yabancı s0f- talık arasında yapıldı, Dil meselesinde de, Devletin garba teslim olması nisbetinde kuvvet bulan garp hayranları, ötekileri sürüp geriye tıktılar. Bütün «Edebiyatı cedide» mektebi ile Meşrutiyet devri osmanlıcası, bu çarpışmanın hem hikâyesi ham de netice- sidir. Bir dil, mekân ve zaman içindeki içitmai bir halin ifade ve an- laşma vasıtalarından biridir. Bu içtimai hal, eshi lâtince ve yt nancada olduğu gibi, ölmüs olabilir. O zaman, o halin ifade va- sıtalarından olan dil de ölmüştür. Fakat bu içtimai hal tamamile ölmüş ve tarihe karışmış olmaz da sadece bir soysuzlaşmanın a- razını ihtiva eder. O zaman, büyle bir halin ifade vasıtası olan dil de soysuzlaşmış demektir, Bötün mal ve fikir mamulâtına açıkpazar vazifesi gören Osman- lt cemiyetinde, inkür edilemez ki, dil, içtimat hale fıpatıp uygun- du. Osmanlı cemiyeti kendi muasırı olan medeniyatin şartların- dan nekadar mahrum idi ise, Osmanlıca da, bu şartları tade ede- bilmek imkânlarından onisbette mahrum idi. Nasıl islâm taokra- sisine intibak edebilmek için, evvelki asırlarda, bir yığın arapca kelime ile beraber bunların kaidelerini de almağa mecbur kalmış ve buna bir de acemce kanat ilâve ederek Türh dilini arapca ve acemcenin müşterek bir nüfuz mıntakası kılmış ise, Osmanlı, Av- rupa medeniyetine intibak zarureti ile karşılaşınca, ayni şahsi- yetsizliği pöstermiştir. Yani, birçok frenkçe kelimeler ile beraber 3