1 Ağustos 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 17

Garpte sermaye terakümünde Müstemlekelerin rolü * İsmail Husrev. Kapitalizmin ilk ve yüksek çağında garpta sermaye terakümün- de harici ye dahili olmak üzere başlıca iki manba gösterebiliriz. Harici kaynaklar ayrıca üç kısma ayrilabilir: 1 - Avrupa hirici memleketlerle Avrupa, memleketleri arasındaki ticari muamele- lerde ahm fiatlerile satım filtları arasmdaki farklar, 2 - Avrupa harici memleketlerin yağması ve talanı, 3 - Esir emeğinin istis- marı. Dahili kaynaklar ise, Avrupa köylüsü ile şehir esnafının istismarı ve köylü ile şehir müstahsilinin mülkiyetinden tecri- didir. 1 - Avrupalı tüccar, muhtelif memleketlerin mahsullerimi alçak fiatlarla alarak yüksek fiatlarla satmış bu suretle hem satıcıları hem alıcıları istismar etmişti. Meselâ XVI mcı asırda Halep ta- rikile Şarki Hindistandan satın alınan emtianın İngilterede ne kadar fahiş fiatlarla satılmakta olduğunu ozamanlar kayıtlar- dan görebiliriz. İngilterede biberin fiatı Halepteki (fiatından sekiz misli, karanfil tohumunun üç misli, ham ipeğin sekiz mis- li, yüksekti. Fransız Şarki Hindistan kumpanyasının 1691 de alıp sattığı emtiâanın alım fiatları ile satış fiatları söyle idi: NMahallinte eli firti Sahıs fi li Uvu Beyaz pamuklu kumaşlar, muslin 327,000 1,267,000 İpekliler 32,000 97,000 Biber (100,000 fonley) 27,000 101,000 Ham ipek 58,U00 111,000 Güherçile 3,000 45,000 Pamuk ipliği 9,000 28,000 Şirkete ait diğer ufak tefek eşya ile beraber umumi yekün 487,000 1,700,000 (*) Bu yazı, bu ay başımda intişar etmiş olan “Türkiye Köy İktisadiyatı, adlı kitabamızdarı bir bahsın küçük hülüsasıdır, 2 17