1 Ağustos 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Sadrıazam Merhum TALÂT PAŞA'yı NASIL ÖLDURDULER? Bugün çikan «H A F T A „ da okuyunuz. 16 büyük sahife 7,5 kuruş «. U« OC7"> ISTANBUL CAĞALOĞLU n . . M l t l L . • »î;llofn0. HO. 0 0 I I Telgraf re mektup adreal: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: Istanbul, No. 846 y a r ş a m D a I MgUSlOS Telefon: Basmubarrlr ve evl: 24290. Tahrir heyeti: 24298, tdare ve matbaa tasmUe Matbaacılık ve Neşrlyat Şirketi, 24299 umhuriy%t ınoyı I İJO*r Vakın tuıhtcn bîr sahıl j Cemal Paçanı^l • H Şımdiye kadar ç Kmamış hankulâde fotoğraf ve vesıkalar 7 Günde okuyunuz B U G UN Bizde asgarî Hayat seviyesi! m Asgari ücretlerî v* asgarî günd*lıkl*ri faılalaştırarak «kseriyetin istihlâk s«viy*sini yiiks*Hm«k, bu suretl* istihsali v« v*rgi m«mbalarım artırmak lâ» nmdır. Bu ayni lamanda, içtimai adal«t muktezasıdır da • • aridatlanndan fazla sarfeden adamlar gibi milletlerin de Umumî Harpte alabildigine sarfiyat yapmalan yüzünden bozulan oraumi muvazene afetleri hâlâ devam etmektedir. Dünyanın her tarafmda milletme göre türlü türlü şekillerde iktuadî buhranlar doguran bu umumî muvazene bozuklugunun kua btr za manda biteceğine dair de ortada hiçbir alâmet yoktur. Bilâkis, Uroumî Harp zamanmdan uzaklashkça daha normala doğru gidilmesine ragmen muvazene • nin ancak uzun bir müddet sonunda elde edilebilecegi anlasılıyor. Bu meselede fapkı borcu çok olan bîr adamm az varidalla borcunu ode • ınesi için uzun bir mühlete öıtiyacı olman gibi bir vaziyet vardrr. Buna, bir taraftan da mflleder arasmdaki etnni • yetsizlikten dolayı berkesin barutunu kuru bulundurman ihtiyacı da flave edîlmce emperyalist siyasetlerin Bzer • Ierine aldıklan bu mes'uliyetten dolayî da ikhsadî vaziyetin daha uzun bir müddet düzelecegine inanmamak icap eder. tste; biz bu dünya şartlan içmde bir taraftan memleketmizi nnar, bir taraf tan memleketimizi müdafaa va^ıtalarile teçhiz etmeğe mecbur bir nvllet olarak cok çalumak ıztıranndayız. Çok çahşmak için de mutlaka ça lı*manın, miikâfatlandınlması «öyle dursun, herhalde bvaz karsılıgmı elde etmek lâzımdır. Çalısmastndan bir fayda görmiyen krmsenin çalışmada de vam edemiyeceği mubakkakttr. Onun içindir ki dünya iktuat ahvalini düzeltroek çarelerini arayanlar evvelâ çift çilerin, sonra ameknin ve ecirle rhı kazançlaruu yükseltmeği düsün • müşlerdir. Bu düsümiş gayet doğrudur. Çünkü; mliletin ekseriyetinı çiftçi, amele ve ecirler teskil eder. Vergiyi temin eden onlardır. Onlann vaziyetini dii zeltmek devletin yasaması içm lâzım olan vergi membalarının vaziyetini düzeltmek demektir. Nazariyatta söylenmesi kolay, fakat tatbikatta hakikî çarelerini bulmak çok güç olduğunu itiraf ettiğimiz bu meselelerden, elde tam tetkik vasıtalan olmaksızın, akU kolayca gelen birkaçını burada hatırlatmagı faydalı görüyorum. İkhsadî kalkınmada ençok mühim olan çiftçi bahsini bir tarafa bırakarak çıftçilerin biiyük müsterisi ve sehirle rin rahatsu sakinleri olan amele ve küçük ecirlerin vaziyetine temas et mek istiyorum. Bunun için de gözümüzün öniinde hergün cereyan eden vak'alardan ilham aîarak bir çare aranmasma salâhiyet tar kimselerin dikkat nazannı çekmeliyim. M. Dolfusun katili ile asilerin şekilde kapandı arasında reisi dün akşam idam edildiler Hariciye vekilimizle İtalyan sefirineşredilencereyan eden samimî mükâleme ve teblig Son asiler de Yugoslavyaya sığmdılar, yeniden 100 Nazi tevkif olundu, Yugoslavya Italyaya cevap addedilen bir teblig neşretti, Avusturyanın Von Papeni kabul etmiyeceği söyleniyor Cerniyeti Akvam da işe karışacak mı? Viyana 31 (Hu. Mu.) Divanıharp dün saat beş buçukta toplandı ve M. Dolfusu katletmekten suçlu Otto Planeterle Basvekâlete karşı hücumu idare eden Holzmeherin muhakemelerine basladu Mahkeme reisi jeneral Obenveger, bu celseye riyaset için miralay Kabini memur etmisti. Sorguya çekilen suçlulann Vîyanalı olduklan anlaşildı. Planeter 35, Holzmeher 30 yasmdadırlar. tkisi de evlidir ve şahsî geçinme vasıtalan yoktur. Planeter, Dolfusu nasıl öldürdüğii hakkındaki suale cevaben birisinin kendi istikametine hücum edip ötıüne geçtiğini, o zatnan, korkarak tabancanm tetigini çekmis olması rhtimali olduğunu ve s<1âhın patladıgmı söyledi. Yapılan hbbî mua yenede BasvekiHn ancak 20 santimetre uzaktan vurulduğu tahakkuk etmif bulunuyordu. Viyana divanıharbi faaliyette Hâdise dostane bir Ankara 31 (A. A.) Hariciye Vekiletinden teb liğ edilmistir: Zeytinburnu önünde vukuu ya» zılan müessif hâ diseye dair Türkiye Hariciye Ve kili doktor T e v fik Rüstü Beyefendi ile Italya büyük dçisi Lo jacono Hz. ara Harlctye VekÜimü sında cereyan e Tevfik Ruftü Bey den samimî mükâlemede iki taraf aît makamlannca kendi memleketlerinde bu hususta yapılan tahkikat • lann verdıgi neticeler hakkmda mü Fethiye civarındaki miiessif kaza r tekabtl beyanattan hâdisede gerek yelkenlilerin kara sularımıza dahil olmasmda ve gerek sahil muhafız • lanmızın harekettnde suiniyet ol • madığı anlasılmıstır. Bir kaza eseri vefat ettigi anlaşılan müteveffanın râkip oldugu geminin mensup bulunduğu Bari şehrinde müteveffanın istlrahati ruhu için yapılacak âyine ailesinde ve mu» hitinde bu kazadan dolayı hiçbir meraret eseri bırakmamak arzusile oradaki Türkiye konsolosunun vaki olacak dostane daveti üzerine işti • raki tekarrür etmis ve bu suretle hâdise dostane münasebette bulunan memleketler arasında cari olan usule uygun bir zihniyetle kapan • mıştır. Bulgarya Türkleri ana vatana iltica ediyörlar! M. DoUfauA StdSrm Planeter Müddefamomf, bu tam garip bul • duğuna soyledi ve ua maznunun da !• damlarmı istedi. Celse, suçlulann avukatlarüe konu • sabilmeleri için yanm saat tatil edildi. Avukatlar iki saat mühlet istemisler, Jafvekâlete yapılan hücumu idare eden Holzmeher fakat kabul olunmamifhr. tkmd celsede mGdafaalar yapıldı ve nihayet divanıharp hükınânü teblig etti: Planeterle Holzmeher idama mahkum Ekalliyetimiz tazyik altındadır ve bu yüzden Türkler panik halinde Türkiyeye kaçıyorlar (Mabadi altmct tahîfede) Avatn Kamarasında mühim bir müzakere "Hududumuz Doverde değil, Rhinde başlıyor!,, Mecliste Almanyanın hazırlıklarından duyulan endişeler anlatıldı ve yeni hava silâhları prosramı kabul edildi Lcndra 31 (/ A.) Avamj Kamarası, kabi nenin hava si lâhlannin arttı rılrnası hakkm • daki programını kabul etmirtir. M. Baldvin, muhalif işçi fır • kasi taraf ından verilen takrire cevap vermiş, beynelmilel is 4vam Kamarasında lerle silâhları bı •muhım beyanatta rakma işlerinin bulunan Mr. Baldvin son 12 ay içinde hiçbir zaman bu kadaı büyük müşkülâtla karşılas madığmı söylemiştir. Almanyamn Cenevrede bulun Gazi Hz. dün dil isleri ile meşgul oldular Başvekilimiz Salih Paşa ile Abdülhalik Beyi ziyaret etti serait altında Filibeden bir Edirne (Hususî) Bulgaristanda Bulgarların Türkler üzerindeki tazyiki gün geçtikçe siddetini arttrmaktadır. Bunu Bulgaristandan gelen yolcularla her gün hudutlan • mız dahiline perisan ve on parasız bir vaziyette iltica etmekte olan Türk gençlerinin ifadelerinden anlıyoruz. Bir taraftan hükumet, diğer taraftan gayrimes'ul bazı teşekküller ve bilhassa Trakya ve Dobrice komitalan, Bulgaristan Türklerini tehcir etmek için ellerinden gelen her türlü fenalıklan ve zulümleri yapmaktan geri durmuyorlar. Bilhassa Bulgaristan Türklerinin kültür cemiyeti olan <Turan> eemiyeti aza Türklerin elim hicrete mecbur bırakıtdıklan manzara ları silâh aramak bahan«si1e polis müdiriyetlerine celbedilerek fena halde dövülmektedirler. tki üç gün evvel Filibeden, gençlerden mürekkep 30 klsilik bir kafile daha Edirneye iltica etti. Bo gençler Bulgar hükumet kuvvetleri tarafmdan tazyik ve tehdit edll • mislerdir. Onu kadın, on sekizi erkek olmaif üzere 28 kisilik bir kafile daba Kırklareline iltica etmistir. Bu son kafile köylüdür. KöyleTİnde bulu nan Trakyaldar tarafmdan dovü • lerek köylerinden kovulmus, peri • şan ve on parasız bir vaziyette mem leketimiz« siğmmıslardır. (Mabadi dördüncu »ahifede ) mayifi ve tekrar avdeti ihtîmalînin istanbul 31 (A.A.) Reiricampek az olması, Avrupanın muhtelif hur Hz. Dolmabahçede Dil Işleri yerlerinde ve Avusturyada vuku bu ve Dil Kurultaymm hazrrlıklarile lan hâdiseler, umumî bir rahatsızmesgul olmuşlardır. lık ve endişe haleti fikı*iyesine delâBaçvekil Paşa Hz., Salih Paşa ile let eder. Abdülhalik Beyi yatttklart hatta • 1932 de hazrrlanan program, nelerde ziyaret etmişler ve Reisi • «artık müsaade edilmiyecek bir ek camhttr Hz. nin yaktn alâkalanm, sikligin tamirine doğıru» ilk adım o muhabbetle temennilerini teblig etlarak gösterilmiştir. mislerdir. M. Baldvin, muhtelif devletlerin KENDİ KEND1MİZİ TENKIT hava kuvvetîerinden bahsederken bilhassa Almanya üzfrinde tevak • kuf ederek demiştir I ı: « Hitler eejimi, hava mesele Buyukadadan bıze gondeıılen bir sîne büyük bir alâka gösteriyor. Emektupta bırkaç gun evvel Şehtr tiyatğer sulh, müşterek emniyet esası ürosu artıstlennden Muammer Beyın zerine tesis edilecek olursa, tngil • tere, yeni taahhütlere girmeden mev Radyoda yaptığı şaklabanlıktan ha berimız olup olmadığı soruluyor. Ma (Mabadi dördüncu aahitede ) ıııııııiHmıiîiimmmHHHiıııııııııııııiHiııımıınıııımıııııııııııımııımM' IIIIIIIIIIIIM ı ııımıımııııııııııııııııı mııiııııııııııın atteessuf var. Fılhakıka Muamroer Bey Radyoda yaptığı tekerleme bir skeç ile uluorta bir hayli çam devirmıati. Yat kuliıbunde kendılenne yedirilen yeAyn ayn misal gösterebileceğimfc mekten çok garazkâr bir ortaoyuncusu mevzuumuzun umumî olarak tarifini; saklabanlığıle şıkâyet eden bu aıtisti asgarî hayat seviyesi kelimelerile hulâaa edebiliriz. ıruz o gun Kulupte yemek yiyen mem leket halkına hakaret etmekte de beis Bugün bizde asgarî hayat seviyesi görmemıs, sağa sola tekme atıp dur nedir?!... Asgarî kaç lira ile bir aile muştur. Tuhafı oradadır ki o gün Kuyaşıyabilir?!... Buna mukabil, haki lüpte yemek yiyenler arasında lstan katte bizde asgarî kazanma nvktan nekadardır?!... bul Belediyesi Reisi, Şehir tiyatıosu Haber veril nun âmiri Vali Bey de varmış. Bfldigimize göre; vergiden muafi dığıne nazaran yet derecesi olan 15 lira asgarî hayat Yugoslavyada ö San'atin kıl kadar ileri gi<Jebilmesi seviyesi olması lâzım gelir. Hakikati tedenberi kadın ihtimalile operet unvanı altında bazan balde ben 15 lira alan çöpçü tanıdığım bütün kepazeliğile sahneye çıkanlan memurları devtet gibi günde yalnız 4050 kurus kazanan ortaoyıınlanna birşey demiyoruz. Bunhlzmetinden çı yapı amelesi de tamyorum. dan azıtarak şaklabanlığı Radyoya kakarmak cereyanı dar çıkarmak terbiyesizlik olmaz mı? Yapı müteahhitlerinin tayin ettikleri vardı. Dtvlet, tnabu 50 kurus vasatî para ile değil bir ahyesıni ıslah irin Bizim Radyomuz da bir âlem. Za ile yapı isleri gibi kuvvet sarfını icap et ahiren parlâmenman zaman şunun bunun reklâm aleti tiren islerde çalısan bir bekânn bile haline getirilen bu medenî vasıtanın nitodan aldığı salâmakul bir surette yasamasına imkân hayet küfiir ve hakaret kürsüsü vazi hiyet çerçevesi var nndır?.. yetîne konulduğunu da gördük. Bu dahilinde memu Hakikatte bizde hayat ve maiset pamemlekette kılı kırk yaran adabı u rin kanununa bir liesmi dairelerde çaltşan kadın me murlardan... bahlıgı bundan çok yüksektir. Hatta, mumiye sansürünün eli Radyoya d*protesto tezahürah tertibini ve hüku zeyl ilâve ^tmistir. Bu* zeyle gö nzak vilâyetlerde de biraz refahla ya • miyor mu acaba? mete bu tezahürat toplantılanna if re, kocalan devlet memuriyetinde bu aamak istiyenler için bile bu 15 lira asDogrusu bu kadarı cidden fazla otirak edenlerin cümlesi tarafmdan im lunan evli kadın memurlar devlet hizgarî seviye gene azdır. Memleketimizluyor. Bir sabır, iki sabır . Sonra biz de zalı muhbralar takdimini kararlasbr • metinden çıkanlabileceklerdir. Bu yekameti kaldrrma&a mecbur olacaŞız. Istanbul mesb'usu ni karar mlaum olunca, Yugoslavya ka mıslardır. Fakat bu içtünalarda kadm Iste o zaman kızılcakıyametin kop*"^u memurlarm kendi aralannda anlaşa dın teskilâtı Belgratta Sarajewoda ve ALÂETTİN CEMlL gün olur. ** (Mabadi dördüncu aahitede ) diğer büyük şehirlerde büyük mikyasta (Mahaâı ikinei sahifede) Radyonun suiistimali Yugoslavya evli kadın memur istemiyor Cellâtlar Şirketi Yeni tefrikamiza bugün başladık «Dişi Iblis» terfikamız dün bitti. Or^un yerine bugünden itibaren yeni bir zabıta romanını tefrika etmeğe başhyoruz. Yeni tefrikamızı «Dişi tblis» in ka rilerimiz tarafmdan büyük bir merak ve lezzetle okunduğunu görerek gen« „ maruf lngiliz muharriri Edgar Vallasm eserleri arasın dan intihap et tik. Bu roma • nın adı Ü Cellâtlar Şirketi» dir «Cellâtlar Şirketi » de Edgar Valîas ; «D «i îtlis» pibi hareketîi, me Kadmlar bu kanun üzerine vazifelerinden değilj kocalarmdan ayrılmayı tercih ettiler! raklı ve heyecanlıdır. Hatta mevzuu itbarile belki ondan da gü zeldir. Edgar Vallasm en güzel eserlerinden biri olan ve bütün dünya lisanlarına tercüme edilen «Cellâtlar Şirketi» nin ilk parçasını bugün 6 noh sahifemiz de bulacsksınız. Okuyunuz!