9 Ekim 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 6

YURTTA OLUP BİTENLER vermek zorundadır. Baskı altında bırakılan ikinci bir sınıf, iş adamlarıdır. Bir memleket- te her işin tam bir açıklık içinde ce- reyanını istemeyecek kimse yoktur. Ama eğer "bir delinin attığı taş'"ın bin akıllı tarafından oçıkarılamaması hadisesi iş âleminde (prensip yerini tutarsa, sadece dedikoduya bakılıp bir takım işler durdurulursa, musluklar kesilip Oomüesseseler (o öldürülürse hiç kimse kendisinde bir işe atılmak ce- saretini bulamaz. Böyle hallerde ya pılması gereken işlem gerçek ışık me- selenin üzerine (o dökülünceye kadar de, sıfıra sıfır, sıfır olur. Son aylar zarfında bu çe- şitten de bir misal çok iş adamının gözünü korkutmuştur, “11 lokomotifçi"nin beraatı me- murlar üzerinde mutlaka hayırlı tep- gözler önüne serecektir. Lokomotiflere gelince,, "Kuvvetli A. dam'"ın kendi firmasına ihale ettir- meye muvaffak olduğu o çekicilerin serencamı umumi efkâr tarafından il- giyle, yakından takip edilecektir. Bu. olmadığını lemiş oldukları yenilecek olursa, ona sebep olanların Adaletten değişik hüküm yiyecekleri şüphesizdir. iktisat Güneş de doğar.. “1964 ilk 8 ayı zarfında istihsalin tarımda, hububat hariç arttığı gö- rülmektedir. Elimizdeki veriler, grev- lere rağmen sınai istihsalin çoğaldı- ğına delâlet etmektedir, Ekspansiyonist mali siyaset seme- relerini vermeğe başlamış ve sonba- harın gelmesi ile piyasalardaki dur- gunlukta, yaz aylarının. tesiri Zail ol. maya yüz tutmuştur... Bu satırlar, Türkiyedeki oekono- mik gelişmeyi yakından izlemek ama- cıyla yayınlanan o bir aylık raporun, en son sayısından aynen alınmıştır ve bir suredir koparılmakta olan "Enf lasyona gidiyoruz", ya da "Ekonomik kriz içindeyiz" yaygaralarına yerinde bir cevap teşkil etmesi bakımından son derece önemlidir rçi türlü vesilelerle Hükümet tarafından, iktisadi bir krizin söz ko- nusu olamıyacağı bütün nedenleri ile anlatılmış, enflâsyonist bir politika- 6 Ferit Melen Kadifeden kesesi.. nın ise, asla düşünülmediği kesin o- larak ifade edilmiştir ama, zihinlerde kümelenen kara bulutlar hiç bir za. man tam olarak dağılmamıştır. Zira bunları söyliyenler de politikacılardır ve basından o sokaktaki adama, her çevrede-politikacının sözlerinin bir mik tar toleransla dinlenilmesi artık ge- lenek halini almıştır. Oysa bu rapor, Türkiyenin en cid- di müesseselerinden biri olarak tanı- nan, özel bir banka tarafından ha- zırlanmaktadır. . Devletle en küçük bir ilişiği olmıyan bir özel teşebbüsün bugünkü Hükümetin propagandasını yapmak gibi bir amaca hizmet ettiği düşünülemez.. Ancak rapordaki bu satırlara rağ- men ekonominin içinde bulunduğu durgunluk devresinden tamamen çık- mış olduğunu da rahatça ileri sür. mek mümkün değildir. Zira, piyasa henüz eski canlılığına kavuşamamış- tır Para normal süratte el değiştire- memektedir, depolarda hâlâ stoklar alıcı beklemektedir. Ama gerek mev- sim icabı ve gerek Hükümetin aldığı son tedbirler sebebiyle, ekonomik ha- yata bir kıpırdanış, bir canlanış gel- miş olduğu da inkâr edilemez. Zaten al a, istenen de budur. Panor Maliye Bakanı Ferit Melene göre bu kıpırdanışın ilk sinyali tekstil endüstrisinden gelmiştir. e Gerçekten depolarda toz içinde bekliyen dağ gi- bi kumaş stokları (o birkaç haftadan beri tedricen de olsa erimeye başla- mıştır. Tekstilde görülen bu canlan- ma piyasa ile yakından ilgilenen her- kesin yüzünü güldürmeye (o kâfi gel- miştir. Zira endüstrinin bu dalı, türk ekonomisinde öteden beri bir kriter olarak kabul edilmekte ve bu alan da unlukla karşılanan bir baş- ka husus da, ihracatın birdenbire art- masıdır. Buna en çok sevinen, her ge- ce dış tediye açığı ile ilgili kâbuslar gören Melen olmuştur, ithalât aylık periyotlar (Oarasında (büyük farklar görülmeksizin muntazaman yürümek- tedir. Ancak limit geçen yıla cinli biraz daha düşüktür ki, bunun sebe- bi talep azlığı değil döviz yetersizliği- dir Bankalardaki mevduatın ise kısa bir süre sonra kabaracağı ileri sürül- mektedir. Gerek Melen ve gerek Dev- let Plânlama o Teşkilâtı (o Müsteşarı Memduh Aytür, mevsim sebebiyle çiftçinin eline henüz para geçmemiş olduğunu, kısa bir süre sonra mahsül satışlarından oelde olunan paranın bankalarda toplanacağını söylemekte- dirler. Ancak bu yıl tarım, hububat- tan endüstriyel mahsullere; fındık ve pamuğa doğru Bunun için likiditenin müstahsilden, bankalara intikalinin geçen yıllara nispetle daha geç olacağı sanılmakta- dır. Bundan sonra, çiftçinin elindeki parayı tüketim maddelerine yatırma- sı ve para kredi hacminin genişleme, siyle, piyasa tekrar oeski canlılığına kavuşacaktır. Gerçi durgunluğun asıl sebebi, Kıbrıs buhranı gibi ekonomi dışı bir etkendir. Ama bundan kısa bir süre önce Hükümet tarafından bu psikolojik etkenin tesirlerini izale etmek üzere kredi kolaylığı, emisyon gibi gerekil tedbirler alınmış bulun- maktadır. Şimdilik beklenen, bu ted- birlerin yavaş da olsa tesirini göster- mesi, ekonominin yeniden normal plâtformuna oturmasıdır. Ancak piyasa, ekonominin bir çe- ki-düzen verilmesi gereken yönlerin, den sadece birisidir. Madalyonun di- ger yüzünü teşkil eden devlet bütçe- si ise deliklerle doludur. Bu deliklerin en kısa zamanda usta bir el tarafından onarılması gerekmektedir. Yeni bir yama e vurulacak yama geçen haf- a Maliye Bakanı Ferit Melen ta. raindan şa ütçe açığım kapatmak üze- re iç istikraz yoluna gidilecektir." İç istikraz, devlet bütçelerindeki a- çıkların kapatılması yolunda başvuru lacak en son çaredir. Bu bakımdan si- hirli değneği ile bir dokunuşta piya- sayı yeniden canlandıran Melen, açıklama ile, kazanmış olduğu müspet puvanlardan birini yitirmiştir. Ancak meselelerin derinliğine inil- AKİS, 9 EKİM 1964