15 Mayıs 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 9

Makariosun bildiği ve bilmediği Kibris işinde Makariosa kuvvet veren inancın ne oldu- Şunu görmek zor değildir. İkinci Dünya oHarbinden itibaren siyasi münasebetler tarihine bakmak hâdiselere hangi prensibin istikâmet verdiğini anlamaya (o yetmek- tedir. Milletlerarası toplum hemen daima "fiili durum" hukukilik vermekle yetinmiş, meselelere öyle çözüm yolu bulmuştur. Uzun tartışmalar olmuştur, uzun mücadele- ler cereyan etmiştir, kan dökülmüştür Kr ıstırap çekmiştir. Sonda ekseriya, ilk "fili durum'' üze: tabakata varılmıştır. Almanya, Berlin, Kore, “Vietnam böyle bölünmüştür. İsrail böyle doğup yaşamıştır, Lao sun tarafsızlığı böyle tescil edilmiştir, alman - polonya hududu böyle çizilmiştir. Anlaşmaya varılamayan ihti- lâf noktalarında da hak ve hukuk, adalet ve doğruluk- tan çok fazla bu "filli durum" sürüp gitmektedir. Keş- mirde olduğu gibi... Bilhassa Birleşmiş Milletler teşkilâtı adeta bir "fili durum tasdikçisi mekanizma" halini al- mıştır. Makarios Adada fiilen Hükümet olduğu için hesap- lamıştır ki Kıbrıstaki türk cemaatin haklarını, kaba kuvvet kullanarak ortadan kaldırırsa milletlerarası top- lum bunu tasdik edecektir. Gerçekten de milletlerarası top- lumun öyle hak için, hukuk için, adalet için, doğruluk olduğu hususunda! Kıbrıstaki "fiili durum" Onun için Makariosun hesapları ved ileri fikirli bir adam Türkiyeye geldiğinde "Sizin bir Kıbrısınız var, biz amerikalıların bin tane var. Onun için başımıza bir de siz mesele çıkarmayın tertibi sözler etmiştir. Kıbrısımız Makariosun bu teşhisi doğrudur. Papaz bir noktada yanılmıştır. "Fiili durum"'un ne üniter dev- Anayasadır. dünya bir meselenin çıkmamasının "asıl fiili durum" muha- fazası olduğunu kısa bir tereddütten sonra - biz. dişleri mizi gösterince - anlamıştır. Yalnız İkinci Dünya Harbinden bu yana değil, he- men bütün tarih boyunca bir müzakerede 'fiili durum en büyük koz olmuştur ve az müzakere sonunda bir “füli durum" bozulmuştur. Giren girdiği yerde çıkan çıktığıyla olmuş, vaziyette hakimi kims miyetini devam ettirmiştir. e Makariosun Anayasa Mah- kemesinin alman başkanını kaçırmakla başlayıp Aralık Katliamına kadar götürdüğü hâdiseler zincirinin halka larını birbirine bağlayan düşünce budur. let değil, Londra, Zürih andlaşmaları ve Ama Papaz, "fiili durum" un Londra, Zürih antlaş- için kendini üzdüğü yoktur. Kütleler diğer kütleleri çok (| malarıyla Anayasa olduğunu anlamayı bir türlü O iste- az ilgilendirmektedir ve herkes bakımından asıl mesele (miyor. Selâmet ona bunu göstermek, bir müzakerede kendisini üzmemek, kendisini zahmete sokmamaktır. o bunun temel olacağını anlatmaktır. "Adam, mesele çıkarmaya ne var?" oo düşüncesi Madem ki Makarios bunu anlamak için Mehmetçiği bugün milletlerarası münasebetlerde asıl geçer akçedir. | Yeşil Hattın bu tarafında görmeğe muhtaç eh, ondan Düşünmek lazımdır ki Senatör Fulbright gibi akıllı ve (o bunu esirgeyecek değiliz ya... dada yeni bir genel saldırıya hazır. (o müdahale hakkı bir tarafa, hiç şüphe- nı merakla soruşturuyordu. o Bütün lanmaktadırlar. siz U Thant da bu talimatta köklü odünyanın, gözlerini üzerlerine (o çeken Bununla beraber, Girne geçidinde başlarına gelenlerden sonra rumların yeni bir saldırıya geçerken çok dik- katli davranacaklarını kestirmek için de falcı olmaya lüzum yoktur. Hi- larion kalesini türklerin elinden al- mak için haftalarca hazırlardlekan sonra uğradıkları bozgun, (rumlar zaten ötedenberi bilinen beceriksizlik. se, silâhlı türklere değil, silâhsız ka- dın ve çocuklara saldıracaklardır, bu- na hiç şüphe etmemek gerekir. Bununla beraber, Makariosun, çe- savunmasız kadın ve katli olması gerekir. Şimdiye kadar attığı her adım gibi, böyle düşünce- siz bir, hareket de kendi aleyhine so- nuç verecektir. Girne geçidine karşı giriştiği hareket, Kıbrıs rumlarının söyledikleri ile yaptıkları arasındaki uçurumu bütün dünya kamu oyuna a- çıkça göstermiştir. Gene aynı hareket yüzünden Birleşmiş Milletler kuvvet- leri biraz harekete gelebilmiş, U Thant mavi berelilere verdiği otalimat üze- muştur. başlarsa, (o Türkiyenin saklı (o tuttuğu değişiklikler yapmak durumunda ka- lacaktır. Arabulucu Tuomiaja'ya gelince, i- yimser yaradılışlı (o finli odiplomattan bugünlerde ne bir ses, ne de bir ne- fes duyulmaktadır. Buna karşılık Ge- nel Sekreter U Thant Kıbrıstaki eki- bini kuvvetlendirmeye oOkarar vermiş ve eski Ekvador başkanlarından Galo Plaza Lasso'yu General Giyani'ye si- yasi müşavir olarak Lefkoşeye yolla- mıştır. Galo Lasso, bir zamanlar, ül- kesini Washington'da temsil etmiş, ondan sonra da Lübnan ve Kongoda- ki Birleşmiş Milletler siyasi misyon- larına katılmıştı. General Gyani'nin yeni siyasi sekreteri, Kıbrısta, mavi berelilerin oOkumandanı adına siyasi temaslar yapacak, rum ve türk toplu- luklarının liderleriyle yapılacak gö- rüşmeleri yürütecektir. Nato Her kafadan ayrı ses B- haftanın başında, (Hollandanın ünlü başkenti Laheyde, herbirinin kafasında ayrı bir düşünce bulunan onbeş adam aynı masanın etrafına o- turdukları zaman, bütün dünya, bu toplantıdan nasıl bir sonuç alınacağı- bu onbeş adam, kolayca anlaşılacağı gibi, Kuzey Atlantik Paktı Teşkilatı- na üye onbeş devletin Dışişleri Ba- kanlarıydı. Bu teşkilât, bi zamanlar, kuvvetin birlikten doğduğunu doğru- layan en güzel örnekti. Fakat kaderin oyununa bakınız, bu haftanın başında görüş ayrılıklarından doğan çöküntü- ye örnek aransa, gene Kuzey Atlan- tik Paktı Teşkilâtından daha iyisi bu- lunamazdı. Acaba ne olmuştu da bundan on- beş yılı aşkın bir süre önce büyük ü- mitlerle, kurulan ve bugüne kadar da hür dünyanın savunması bakımından büyük başarılar gösteren bu teşkilât, son birkaç yıl içinde büyük buhran- ların içine düşmüştü? İşte bu hafta- nın başında oLaheyde toplanan on beş Dışişleri Bakanının kafalarını en çok uğraştıran düşünce buydu. Gerçi fında birleşiyordu. kurulduğu zaman Batı Avrapada bü- tün ağırlığıyla duyulan Sovyet tehli- kesi, bu bölgede, eskisine kıyasla yok denecek kadar azalmıştı. Dünya ger- çeklerine göre (o taktik değiştirmede son derecede başarılı olan komünist- AKİS/9