8 Mayıs 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

AKİSİN YAZI SERİSİ : 10 Sosyalistler Arasında Yunanlılar 1919-20 yıllarında, hatta daha sonraları, ki- mi bulmuşlarsa onları türkler aleyhine çevirmek için adlı eserinin beşinci cil- dinde açıkladığı bir hâdise o devreye faydalı ışık tut- maktadır. Hâdise 1922 ilkbaharında cereyan etmiştir. Hadisenin önemli bir tarafı yunanlıların her taşı bir kere kaldırıp altına bakmaları ise bir başka önemli tarafı da rusların, bir yandan bize dostluk eli uzatırken bir yandan arkamızdan dalavereler (o çevirmeleridir. Rus lar o günlerden bahsederken sık sık, bizim Milli Müca- delemize ne kadar yardım etmiş olduklarını söylerler. Bununla övünürler ve Atatürk ile Leninin dostluğunu bahis konusu ederler. Hâdise, rusların dostluğuna, ta o zamandan beri ne kadar güvenilebileceğini ortaya koy- maktadır. 1922 İlkbaharında Sovyet hükümetinin ve Üçüncü Enternasyonalin bir temsilcisi gizilce ve bir isveç pasa- portuyla Atinaya geliyor. O sırada kitabın yazarı Yani Kordatos komünist Yunan Sosyalist İşçi Partisinin Sek- reteridir. Adam Kordatosu görüyor ve itimat mektupla- rını veriyor. Bu mektuplar Zinoviyef, Troçki ye Çiçeri- nin imzalarını taşımaktadır. (o Temsilcinin oKordatosa söylediği şudur : " — Sovyet hükümeti, Anadolu macerasından oYu- nanistanı kurtarmak için yardım etmeye hazırdır. oEv- velâ Mustafa Kemale maddi ve manevi o yardımlarını kesecektir, sonra da çok sayıda hristiyanın oturduğu bir Anadolu kıyısının müstakil hale getirilmesi oiçin bütün nüfusunu kullanacaktır. Bu istiklâli temin etmek için isviçreliler, isveçliler ve norveçlilerden müteşekkil bir milletlerarası silâhlı kuvvet (Anadoluya gönderilecektir. Buna karşılık sovyet hükümeti yunan hükümeti tara- fından, hatta istenilirse de facto tanınmasını talep et- mektedir. Yani Kordatos kitabında bu tekliften dolayı hayrete düşmüş olduğunu belirtmektedir. Zira 16 Mart 1921'de Moskovada türk-rus dostluk ve kardeşlik andlaşması im- zalanmıştır. Böylece Lenin hükümetiyle Mustafa Kemâl hükümeti dost ve kardeş olmuşlardır! Kordatos sovyet temsilcisine bu dönüşün sebebini soruyor. Aldığı cevap şudur : "Kemal'in hareketi bir kurtuluş mücadelesidir ve o itibarla bunu bütün gücümüzle destekledik. Fakat bir defa Kemal zaferi kazandıktan sonra Türkiyenin eski, reaksiyoner kuvvetlerinin, beylerin ve paşaların tekrar hakimiyeti ellerine e. hususunda hi bir teminatımız yoktur. Önümüzde 1908 Jöntürk ihtilâli misali vardır. Kemal bugün prestij sahibidir. Fakat ken- disini tutan generaller ve politikacılar, az istisnasıyla reaksiyonerdirler. Şimdi elimizde işaretler değil, deliller vardır ki bunların fransız kapitalist ve .emperyalistleriy- le temasları mevcuttur. Yarın öbür yunanlıları yener ve onları hem Anadoludan, hem Trakyadan atar- larsa Türkiye, Kemalle veya Kemalsiz, yüzünü o batıya dönecektir. Türkiyede burjuvazi (o memleketin yeniden kurulmasını tek başına becerecek kudrette değildir. Ba- zı reformlar yapacaktır ama Fransa ve İngiltereden borç para almaksızın ayakta durmasına imkân yoktur. Hal- buki bilirsiniz, ki borç para, borcu alan devletin elini, ayağını bağlar. Bundan ea ki çiz yunanlıların Anadoluda kalmalarını istiyoruz. Ama, boş bir hissi davranış neticesi değil.. İstikbali kam ettiğimizden do- layı.. Türkiyedeki ekalliyetler bir yandan o Balkanların ve Anadolunun tamamile omüslümanlaştırılmasına karşı fren görevi yapmışlardır, diğer taraftan 1770'den düne kadar Balkan halklarının milli hareketlerinin okaynağı- nı teşkil etmişlerdir." Yani Kordatosun anlattığına göre bu konuşmadan sonra kendisi Sosyal İşler Bakanı —daha sonra Dışişleri Bakanı da olmuştur— Antuvan Kartalisi görmeye gitmiş ve durumu ona a Şi Kartalis Kordatosa kızmış ve şöyle haykırmıştır — Bu ada larını kendileri aç. Yiyecek bir şey bula- mıyorlar. Saatleri gelmiştir ve dn altı seneye (okadar rus halkı onları linç edecektir Kordatos muhalefet lideri Nikola in da gör- meye gitmiştir. Stratos şu cevabı vermiştir utabıkım. m bizde bir hükümet de- Gişikliği olacaktır . Nitekim bu hükümet değişikliği olmuştur. Hükümeti Protopapadakisin başkanlığında Stratos-Gunaris koalis- yonu kurmuştur. Ama Stratos hükümetin teşkilinden üç gün sonra Kordatosu çağırmış ve şöyle demiştir : — Sovyetlerin temsilcisine söyle, pılısını pırtısını toplayıp hemen buradan gitsin. Teklifleri Bakanlar Ku- rulunda müthiş bir gürültü kopardı." d rusların bizim sırtımızdan Yunanistana yaptıkları pazarlığın bir fili neticesi çıkmamıştır. Rus askerleri Erzurumda AKİS 17/49