24 Nisan 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28

MUSİKİ Plâklar Mimaroğlu plâk üstünde A nkaranın 1958 yılı müsiki festiva- linde bir eserinin çahnanasından bu yana İlhan Mimaroğlunun besteleri pekseyrekicraedilmiştir. 1 96 1 yılında İstanbulda bir Şarkısının ve bir oda musikisi eserinin konser, sahnesine ası, aynı yıl Amerikada tiyatro için yazdığı bir süitin icra edilmesi dı- şında Mimaroğlunun musikisi kâğıt ü- zerinde kalmaktan öteye gitmemiştir. İlhan Mimaroğlu bu bakıma herneka- dar öbür türk bestecileriyle aynı du- rumdaysa da, musiki tenkidcisi olarak tanınmış bir kişinin kendini hem de musiki yaratıcısı olarak kabul ettirme- sindeki güçlüğün bu icra kıtlığının a- sıl sebebi olduğu düşünülebilir. Fakat şimdi, Amerikada ve Avru- pada özellikle klâsik musiki katalogu- nun zenginliğiyle şöhret yapmış bir firmanın, Vox'un, İlhan Mimaroğlunun musikisini plâk üzerinde yayınlama- sıyla, icra kıtlığı (o kaygısı geçici bir dengeye kavuşmuş olmaktadır. Mimar - oğlunun "Yakın Doğu Piyano Musiki- bu plâk üzerinde si" adını taşıyan yeralaneseri, I 9 5 7 yılında bestelediği "Pieces sentimentales" - Duygulu Par- çalar - dır. Hernekadar "Duygulu Par- çalar", Mimaroğlunun Ankara Festi- valinde çalman "Gereksiz Parçalar"'ın- dan daha önce yazılmışsa da, daha ol- gun bir musiki olarak kendini göster- mektedir. Bundan başka "Duygulu Parçalar"'ın anlatını bakımından taşı- dığı özellikler, “dünyaya umutsuzluk, kötümserlik yaymak işitiyorum" diyen bir düşüncenin ,varoluş sebebiyle, "G e - reksiz Parçalar"daki alaycı davranışa kıyasla daha iyi uyuşmaktadır. Temsil edici değil, teşhir edici plâğın zarfındaki izah yazısında Mi- maroğlunun musikisinde "avant garde" -ilerici- eğilimlere raslandığı, nitekim bestecinin son sıralarda ileri musikinin en saygın temsilcisi Edgar Varese'in özel oöğrenciliğini o yastığı, sonra da Columbia Üniversitesinde Vladimir Ussachevski'nin sınıfında e- lektronik musiki oOkompozisyonu üze- rinde çalıştığı belirtilmektedir. İlhan Mimaroğlunun tenkidci olarak da çağ- daş musiki, illeri musiki dâvası yolun- da ne türlü bir yorulmaz savaşçı oldu- gu bilinmektedir. £ Bununla birlikte, AKİS 28 1891) — 906 Basın: A plak üzerindeki piyano parçalarında Mimaroğlunun yeni musiki Üzerindeki çalışmalarını aksettiren Çizgiler pek be- lirsizdir. Bütünüyle "Pieces sentimen- tales" adı altında toplanmış dört par- ça, XIX. yüzyıl sonu romantik piyano musikisinden edinilmiş bir intiba ola- rak dinleyiciyi etkilemektedir ve üs- lâp özelliği bakımından bir Çaykovski- Debussy karışımı sayılabilir. Bu bakım- dan, bu parçalar bestecisini temsil edi- yor sayılamaz. Bundan başka türk mu- sikisi olarak da -şayet türk musikisi dendiğinde, folklora yahut eski türk musikisine dayanan bir musiki anla- şılıyorsa- "Pieces sentimentales'ın bir temsil edici yanı yoktur. Böylece Mi- maroğlunun parçaları ancak taşıdık- ları bedbin ve bir bakıma "mütevekkil" anlatımla, türk karakterini aksettiriyor sayılabilirler. Nitekim New York Ti- mes'ın musiki tenkidcisi, gazetenin musiki sayfasında bu plâk hakkında yardığı bir yazıda Mimaroğlunun par- çalarından "temsil edici değil, fakat teshir edici" diye bahsetmiştir. "Pie- ces sentimentales" -besteci, bir dış dünya, hem de bir eski dünya sembo- lü olarak parçalarına bu fransızca adı uygun görmektedir-, gerçekten, kesif bir ifade gücü taşıyan (melodileriyle tesirini yaratmaktadır. Başarılı icra İlhan Mimaroğlu piyanist değildir. Bu- nun sonucu olarak piyano musikisi, yer yer aşırı ve gereksiz güçlükler ta- şımaktadır. Bununla birlikte, ünlü is- railli piyanist Amiram Rigai bu güç- lükleri, gelişmiş tekniğinden ve ro- mantik musikiye olan mizaç yakınlı- ğından faydalanarak, piyanoya uygun bir musikinin tabiiliği içinde çalmak- tadır. Piyanist Rigai, Mimaroğlu ya- de, Manolis Kalomiri'nin kısa Prelu- de'ünü, Ben-Haim'in "Sonatin"ini, Andre Hossen'in Prelüd ve Pers Ef- sanesini, Anis Fuleihan'ın "Ege Suiti"- ni, ve kendi "İsrail Rapsodisi"'ni gös- terişli, parlak etkileyici bir çalışla sun- maktadır Geçen Haziran ayında New York'ta Judson Hall'da yapılmış olan plak kaydı, plâğa piyano sesi kaydetme tek- niğinde son. sözü temsil ediyor sayıla- mıyacağı gibi, Vox plâklarının teknik bakımdan en başarılıları arasında yer alamaz. Bununla birlikte, tabii ve yu- muşak bir piyano sesinin (sağlanmış olması bakımından, 1 9 63 yılının plâk- çılıktaki teknik ilerlemelerine ayak uy- durmaktan geri kalmış değildir. Plâ- ğın stereofonik baskısı, sesin daha net edilmelidir. Herhalde bu plâk, özellik- le bir türk bestecisinin musikisini ta- şıması bakımından bütün musikisever- lerin plâk rafında yer almalıdır