24 Nisan 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

AKİSİN YAZI SERİSİ :8 YunanistankKiliselereElAtıyor unan hükümeti, 1919-20 yıllarında yaman bir propa- ganda mekanizmasını harekete geçirip te dünya umu- mi efkarını türkler aleyhinde tahrike giriştiğinde kendi- sine bir müttefik olarak da Kiliseleri seçti. Yunanlılar bu konuda en ziyade Protestanlar üzerinde çalıştılar. Protes- tanlarla Ortodokslar arasındaki yakınlık, rtodokslarla katolikler arasındaki yakınlıktan fazla bulunduğu için Venizelos ve arkadaşlarına o saha daha verimli göründü. Protestanlar arasında yunan gayelerine karşı (o koyanlar sadece amerikalı misyonerler oldu. Onların dışındakiler Venizelosun propaganda mekanizmasının çarklarına ça- buk kapıldılar. Yunanlıların hristiyan çevrelerindeki kampanyası- nın esası şu oldu: Anadoluda cereyan eden hadiseler türklerle yunanlılar değil, aslında müslümanlarla hristi- yanlar arasında cereyan etmektedir ve yunan orduları müslumanların elinde kalmış, bulunan hristiyan toprak- ları fethetmek için sefere çıkmışlardır. Bu yeni haçlı se- ferinin sembolünü de Ayasofya teşkil etti. Ayasofya müs- lümanların elinden alınmalı ve tekrar hristiyan âleme verilmeliydi. Bu tema çok yerde tuttu. Yunanlılar hristiyan hareketini Londrada organize ettiler. Bu konuda Londradaki Yunan Elçisinin 24 Ocak 1919'da Parise ve Atinaya gönderdiği bir telgraf ilgi çe- kicidir. Elçi Kaklamanos bu telgrafında şöyle demekte- dir : “Türk aleyhtarı cereyan İngilterede gün geçtikçe da- ha geniş bir çap kazanmakta ve Kilise buna hararetle katılmaktadır. Bütün basın her gün esir hristiyan kütle- lerin türk hakimiyetinden kurtarılmasını derpiş eden makaleler, haberler, mektuplar yayınlamaktadır. Hareket, Gladstone'un inisyatifiyle başlamış bulunan büyük liberal hareketi andırmaktadır. Ayasofyanın hristiyan âleme geri verilmesi için Hristiyan Kiliselerinin m KEL ve Ce- miyetinin tertiplediği büyük gösteri dün pıldı ve oçok heyecanlı geçti. Söz alan hatipler a. Oxford pis- koposu, Dr. Burrows (AKİS 'in notu: Bu adamın yunan propaganda mekanizmasında oynadığı rol yazı serisinin bundan önceki kısımlarında açığa vurulmuştur) ve Mr. Riley de vardı. Halkı coşturan bir konuşma yapan Pisko- pos hristlyanlığın en şanlı kilisesinin (asıl sahibine veril- mesinin yüksek bir manevi vecibe olduğunu söyledi o ve hint müslümanlarının, hristiyanların hürriyetinin sem- bolünü teşkil edecek bu harekete karşı vaziyet almamala- rınv türklerin vahşetini desteklememelerini istedi. Öteki Öteki iki hatip de Ayasofya ile ilgili yunan menkı- belerini anlattılar, türklerin barbarlığını belirttiler ve çok alkışlandılar. Mr. Riley alkışlar arasında, Atina met- ropolitinin bir defa Ayasofya hristiyanlığa geri verildik- ten sonra bir konsilin toplanacağını ve hristiyan tasanü- dünü ilân edeceğim bildiren sözlerini nakletti, Dr. Burrovrf İstanbulun yunan olduğunu söyledi ve bizim O Ayasofya hakkındaki bazı milli şiirlerimizi okudu. Toplantıda Aya- sofyanın geri verilmesi için bir takrir alkışlarla kabul edildi. Bu telgrafımın bir suretinin Atina metropolüne verilmesini rica ederim." Komiteler Kuruluyor K aklamanosun Şubatta Politise bildirdiğine göre Aya- sofyamn hristiyanlığa geri verilmesi için bir (o komite kurulmuş ve bunun başkanlığım Lord Bryce kabul et- miştir. Komite bu konuda mitingler ve âyinler tertiple- yecektu”. Kızılhaç delegeleri İzmitte tahkikat yapıyorlar AKİS 17/41