24 Nisan 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

DÜNYADA OLUP BİTENLER Demir Perde Aile anlaşmazlıkları Geride bıraktığımız haftanın sonunda, Moskova, sanki bir bayram havası yaşadı. Dünyanın dört bir tarafından gelen komünist (o partiler temsilcileri parkları ve çevresi baharın ılık güne- şiyle yeşermeye başlayan Moskovada buluştular, karşılıklı kadehler kaldı- rıp güzel sözler söylediler. Tabii bu a- rada en çok duyulan sözler, komünist dünyanın birliği ve mutluluğu üzerine söylenenler oldu. Bütün dünyadaki komünist, lider- leri geçen hafta Moskovada bir ara- ya getiren olay, Sovyet (Başbakanı Krutçefin yetmişinci doğum yıldönü- müydü. Bu yıldönümü vesilesiyle şe- refine Kremlinde verilen bir yemekte yetmiş yaşma gelmenin hiç de güç ol- madığını söyleyen Krutçefin yetmişin- ci doğum günü, anlaşılan dünyadaki komünist liderler için güzel bir bu- luşma fırsatı olmuştu. Fakat bu buluş- ma sırasında komünist dünyanın bir- liği ve mutluluğu üzerine söylenen söz- ler ne kadar çok olursa olsun, gözler, komünist ailenin bazı üyelerini boşu- na aradı. Meselâ Pekin hükümeti Mos- kovaya biç kimseyi yollamamıştı. Gerçi Mao Çe Tung Krutçefe bir telgraf yollayarak yetmişinci yaşını kutlamış ve iki devlet arasındaki anlaşmazlığın geçici olduğunu o söylemişti ama, bu telgrafın ohemen arkasından, Hon- kong'da çıkan bir komünist Çin organı, Sovyet Başbakanını "aptal bir deli" olmakla suçlandırmaktan da geri kal- mamıştı. Aynı şekilde Arnavutluk da Krutçefin doğum günü karşısında faz- la heyecanlı görünmüyordu. - Tiranada yayınlanan bir yazıda Sovyet Başba- kanı komünist dünyanın 1 numaralı düşmanı olarak ilân ediliyor ve ken- disine verilen Tirana şehri fahri hem- şeriliği unvanı geri alınıyordu! Gittikçe yayılan bölünme Pin doğrusu istenirse, ogeçen hafta yetmişinci doğum gününü kutlayan Krutçefi sevmeyenler yalnız Komü- nist Çin Ve Arnavutluk idarecileri de- ğildir. Komünist dünyanın Ski büyük devi yani Sovyetler Birliğiyle Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki liderlik çatış- ması açığa vurulduktan sonra bütün dünyadaki komünist o partileri içinde önemli bölünmeler o başlamış; bunla- rın bir kanadı Moskovanın izinden git- lünmenin en önemli belirtisi, yada görülmektedir. Romen Komünist j Nikita Krutçef Yas günü Partisi içinde öylesine bir ikilik belir- miştir ki, kanatlardan hiçbiri diğe- rinden ağır basamamaktadır. — Batılı kaynaklara bakılırsa, Doğu Almanyada, Polonyada, Macaristanda, hattâ Kü- bada da Pekin taraftarı kanatlar or- taya çıkmıştır. Komünist dünyada beliren bu bö- lünme yalnız demirperde gerisi ülke- lere mahsus değildir. Batı Avrupadaki komünist partiler de iki dev arasın- daki anlaşmazlığın etkisinden kurtu- lamamışlardır. Belçika komünist par- tisi fena halde parçalanmıştır ve bu- nu komşu ülkelerdeki komünist par- tilerin parçalanması izleyecek gibi gö- rünmektedir. Fransız komünist parti- sinin Moskovaya bağlı taraftarlarıyla Pekinin izinden giden taraftarları, da- ha bundan birkaç hafta önce, Gre- noble'da yapılan bir toplantıda saçsa- ça başbaşa birbirlerine (o girmişlerdir. İtalyan komünist partisinin durumu da daha iç açıcı değildir. Bundan baş ka, Sovyetler Birliğiyle Çin Halk Cum- huriyeti, bilindiği gibi, geri kalmış ül- keler üzerinde de büyük bir nüfuz ya- rışmasına girişmişlerdir ve bu yarış, krutçefin yetmiş yaşına bastığı gün. herzamankinden daha amansız bir şe- kilde sürüp gitmektedir. Komünist dünya içinde patlak ve- ren bu ayrılık, hiç şüphesiz, şu sırada Sovyetler Birliğinde duruma bütünüy- le hâkim görünen Krutçefi önün ki yıllarda en çok uğraştıracak güç lüklerin başında gelmektedir. o Gerçi Pekinin iktisaden geri kalmış ülkeler kendi yanına çekerek Moskovanın li derliğini ele geçirmesi şimdilik uzak bir ihtimal gibi görünmektedir. Çünki Pekinin bu ülkelere hiç değilse yakın gelecekte fazla bir iktisadi, ya da si- yasi destek olması beklenemez. Zaten kendisi ekonomik ve politik güçlükler içindedir. Buna karşılık, Asyada üs- tünlük kurmak şansı, Sovyetler Birligi ğine nisbetle daha çok görünmektedir. Çünkü Asya komünistlerinin; çoğu Pe- kin okulunda yetişmişlerdir ve Komü- nist Çin baskısını bu kıtada daha ko- laylıkla duyurabilmektedir. Komünist Çinin Asyada sahip olduğu en önem- li koz, nüfus çokluğudur ve Kore ve Hindistan saldırıları sırasında açıkça anlaşıldığı gibi, Pekin bu kozu sonu- a kadar oynamaya niyetlidir. Moskovanın çinlileri rutçefi önümüzdeki yıllarda uğraş- tıracak güçlüklerin bir ikincisi de Kremlin içinde kendine karşı beliren eğilimlerdir. Gerçi Kremimin duvar- ları arasında geçenler dışarıya açık a- çık yansımamaktadır ama, olaylara ba- kılınca bunların arkasında yatanlar sezilebilmektedir. Olaylardan anlaşıl- dığına göre, Krutçefin, işbaşına geldi- ği günden buyana izlemekte olduğu “barış içinde birlikte yaşama" politi- kası kadar Sovyet üretiminin tüketim malları üzerine (aktarılması yolunda yaptığı çalışmalar da bazı ortodoks komünistlerin Oo muhalefeti ile karşı- laşmaktadır. Bu muhalefet, şimdiye kadar, en belirli olarak 1960 yılında yapılan. zir-| ve konferansı sırasında, 1962 Martın- da çelik ve ağır endüstri malları üreti- miyle ilgili olarak yapılan merkez ko- mitesi toplantısında, geçen yılın ba- şında da bir süredir nisbi bir hürlük havası içinde çalışan yazar ve sanat- çılara karşı açılan kampanya sırasın- da görülmüştür. Ancak, o zamandan buyana, Krutçefe karşı (omuhalefetin bayraktarlığını yapan Kozlov bir ka- zaya uğrayarak sahneden çekilmiştir ve şimdi, görünüre göre, Başbakana karşı belirli oObir muhalefet (o yoktur. Fakat Çin-Sovyet çatışması böylesine kırıcı sürüp giderse, Sovyetler Biriği içinde de yeni bölünmeler beklemek gerekir.