24 Nisan 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

Papazlar faaliyette B- Douglas 1920 Martında işi Southwark katedralinde bir vaaz vermeye kadar götürmüş ve vaazı Canterbury başpiskoposu, İstanbul ermeni patriği ve Trabzon başpis- koposuyla Suriye başpiskoposu tarafından takip edilmiş- tir. Bu vaaz meşhur Faith Press tarafından "Anadolu ve Asyada ölüm kol geziyor" başlığı altında yayınlanmış- tır. Kitabın kapağındaki resim şudur: Üzerinde hilâl bulunan bir türk ayağı bir haçı ezmektedir ve büyük harflerle şu yazı okunmaktadır: "Daha ne kadar zaman?" Ayasofya Meselesi, Avam Kamarasında da bahis ko- nusu olmuştur. Bu hususta Kaklamanosun 1919 İlkbaha- rında hükümetine gönderdiği teelgraf şudur : "Dün Avam Kamarasında bir milletvekili ohükümet- ten Ayasofya hakkındaki toplantının tehiriyle ilgili (o bir soru sordu ve türklerin kiliseyi uçuracakları tehdidinin bu tehir kararına sebep olup olmadığını öğrenmek istedi. Milletvekili Hükümetin, türk tehditlerine boyun eğecek yerde kilisenin korunması için gerekli tedbirleri alması lâzım geldiğini belirtti. Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı İs- tanbuldaki ingiliz yüksek komiserinin bundan iki ay ön- ce, emrindeki kuvvetlerle kiliseyi muhafaza etmek tali- matını aldığım bildirdi ve bu meselenin görüşülmesinin faydadan çok zarar vereceğini söyledi. Başka bir milletve- kili Ayasofyanın hristiyanlığa iadesi için, basta Canter- bury başpiskoposu, bir çok şahsiyet tarafından geçenlerde Başbakana verilmiş olan muhtıranın iyi ve kuvvetli a- kisler doğurmuş olduğunu ifade etti." Görülüyor ki 1919-20 yıllarında Yunanistanın Tür- kiyeden toprak talepleri kiliseler ve din âlemi vasıtasıy- la da desteklenmiştir. Bir çok kilise bu konuda vaziyet almış ve Venizelosun hâdiseyi bir müslümanlık - hristi- yanlık dâvası olarak gösterme çabaları tesir icra etmiş- tir. Bu gayretlerin neticesi olarak yunan ortodoks kilise- si ile batı kiliselerinin ve bilhassa oanglikan kilisesinin arası düzelmiştir. Her yerde papazlar türkler aleyhindeki propaganda değirmenine gönüllü olarak su taşımışlardır. Çeşitli yerlerde toplantılar Yunanlılar 1919-20 yıllarında dünyanın neresinde hris- tiyanlıkla ilgili bir toplantı olmuşsa oraya (oOhemen delegeler göndermişler ve din kisvesi altında yunan ta- leplerinin savunmasını yaptırmışlardır. Yunan Ortodoks kilisenin mensupları Batıda turnelere çıkarılmış ve bun- lar Venizelosun ellenizminin havarileri olarak Anadoluda bir müslümanlık - hristöyanlık mücadelesinin yapıldığı in- tibaım yaratmaya çalışmışlardır. Eldeki vesikalara göre bu papazların en faalleri Kıbrıs,başpiskoposu. o Trabzon metropoliti, Atina metropoliti, İstanbul patriği, Serez metropolitidir. Bunlar çeşitli şahsiyetlerle (o görüşmüşler, a vardır; Başkan Wilson 21 Nisan 1919'daki Üçler Konseyi- nin toplantısında aynen şunları söylemiştir : "— Yunanlılar ve diğer halk toplulukları italyanla- rın komşuluğundan korkmaktadırlar. Geçenlerde (o beni görmeye gelen pitoresk ve muhterem bir şahsiyet, İstan- bul patriği, din adamlarına has ağırbaşlılık içinde ital- yanların kendilerine komşu olmalarından ne kadar ürk- tüklerini anlattı." Yunan papazları Londraya gittiklerinde derhal ang- likan kilisesinin mensuplarıyla temas kurmakta ve on- lar vasıtasıyla ingiliz umumi efkârına tesir etmeye ça- lışmaktadırlar. Yunanlı papazlarla ingiliz rahiplerin te- masım Canterbury başpiskoposunun temsilcisi Athelstan Riley sağlamaktadır. Yunanlı opapazların ziyaretlerine karşılık Londra piskoposu da, yanında bir rahiple, 1913'in sonunda Atmaya gitmiştir, Eski Oyun iii, 1920 lerden bu yana geçen 44 yılın sonunda bir eski oyunu yeniden sahneye koymuşlardır.. Şimdi dünyanın dört bir tarafında ve Atinada yunanlıların gay- retlert Kıbrıs işini ve Türkiyenin yunan uyruklu olu zararlı faaliyetlerde bulanan kimselere karşı aldığı ted birleri bir müslümanlık-hristiyanlık meselesi ohaline ge tirmektir. Nitekim, iki rum papazın bu çeşit marifete neticesi hudut dışı edilmeleri. Patrikhanenin matbaası nın kapatılması ve ram okullarında bizans bayraklı film lerin gösterilmesinin önlenmesi bu çeşit bir propaganda kampanyasının konusunu teşkil etmiştir. Yunanlılar bu tedbirleri, Türkiyenin din serbestliğine karşı bir davranır olarak reklâm etmek sevdasındadırlar. Nitekim bir çok din, teşekkülleri bu oyuna bilerek veya bilmeyerek gel mişler, Türkiyeye bazı telgraflar göndermişlerdir. Öyle anlaşılıyor ki bu telgrafların adreslerinde | bi yanlışlık olmuştur. Zira, ikaz edilip dikkati (ocekilecek biri varsa bu ellerinde masum insanların kanının le kelerini taşıyan Papaz Makarios olmalıdır. Bu sütunlarda. 1919-20 yıllarında aynı oyunun sah neye koyuluş tarzı hakkında ilgi çekici tafsilât bulur maktadır. Eğer Patrik Meletyos tipindeki papazlar? Fener Patrikhanesinin kalın duvarları arkasında is virmelerine 1964 Türkiyesinde tahammül edileceği nılıyorsa yanılınıyor demektir. Tertipli protesto telgraf larının Ankara Hükümetinin kararlarına tesir edeceğini düşünmek ise bir başka hayaldir. Türkiyede din hürriye tamdır ve buna biç kimse, en ufak bir müdahalede bul lunmayı hatırından geçirmemektedir. . Mabetler Hükü- metin teminatı ve muhafazası altındadır, herkes ibadetin- de serbesittir. Ama Paşpiskopos Makariosun dinle | ilgi nedir, lütfen söylenir mi? Başpiskopos Makarios sadece bir cübbeli politikacıdır. Aynı şekilde, cübbelerini o politi ka heveslerinin maskesi olarak kullanmak isteyen Fener Patrikhanesi papazları da Kıbrısa gidebilirler ve orada Başpiskoposun emri altına girebilirler. Fakat bu faaliyet- lerini burada yürütmelerine imkân bulamayacakları âşi kârdır. Kim. bugün hudut dışı edilen iki papazın yolun: takip ederse, kendini mutlaka ve en kısa zamanda o pa- pazların yanında bulacaktır. Dünya kiliselerini aylardır bir görev bekliyor: Kıb- rısta cinayet işleten bir din adamını hizaya çağırmak Bu konu bir müslüınanlık-hristiyanhk omeselesi odeğil- dir. Bu bir insanlık davasıdır ve insanlığa hicap veren hareketlerin bir cübbeli politikacının emriyle tertiplenip ya kalkışmaları sâdece boş bir çaba değildir. Aynı nr manda gülünçtür de... Yunanistan 1964' te 1919-20 silâhlarım kullanıyor. Bu 1964 teki neticenin de 1919-20 'deki neticenin aynı ola cağının yeni bir işaretidir. Her halde o zamana kadar bi- zim tedbirlerimizi önlemek hiç kimsenin gücü içinde ol- mayacaktır ve tek taraflı andlaşma feshetme usulü Fener Patrikhanesine pek fazla hayır getirmeyecektir. Gene bir "Kıbrıs Papazı" B“ propaganda gayretleri içinde gene bir Kıbrıs Papa Meletyos Metaksakis birinci plânda rol oynamıştı. Meletyos Metaksakis hakkında, bizzat yunanlıların ver- dikleri hüküm şudur: Tepeden tırnağa politikacı olan AKİS/19