12 Mart 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26

DÜNYADA OLUP BİTENLER için kabinelerin, meclislerin bile hük- mü yürümez. Yürümez ama, dağ- derviş yürür meselince şey vardır: kı! yürümezse yürüyen bir Mazlum milletlerin hak- Kenyanın ateşli mızrağ Rodezya - Niyasaland Federasyonu - nun âkibeti, Londra hükümetini meşgul eden tek tasa değildir. 1952 de ayaklanan ve İngilizlere ecel ter- leri döktüren Mao-Mao'ların memle- keti Kenya da bağımsızlık peşindedir ve İngiltere hükümeti hu bağımsızlı- ğı vermeye teşne görünmektedir. Zi- ra yukarıda kısaca obahsedilen Orta Afrika Federasyonu gailesinin Doğu Afrikaya sirayeti ve bir takım teh- likeli ihtilâtların başgöstermesinden korkulmaktadır Doğu Afrika sahilinde kâin bulu- nan Kenya, gayet nevraljik bir nok- tadadır. Tam ekvator çizgisinin üze- rine oturmuş bulunan memleket Ku- zevde Habeşistan ve Sudan, Batıda Uganda, Güneyde Tanganika ve Do- guda Somali ve Hind denizi ile hudut- ludur. Ancak, Kenya meselesinin neza- keti ne sadece pera kar karı- . Mao felâke- eri sedef ibarettir. Mao-Mao'ların lideri olduğu iddiaslle hapse atılmış bulunan Jomo Kenyat- ta -Kenyanın Ateşli Mızrağı- geçen yaz hapisten çıkmıştır ve şimdi Lon- drada toplanan konferansa katılmak- tadır. Durumun nezaketi, birçok Afri- ka memleketlerinde olduğu gibi işe kabile dâvalarının karışması ve daha vahim olarak, yabancıların bu reka- Bi bir deyimle, bağımsızlık vermek mak- sadile geçen 14 Şubattan beri Lon- drada toplanan konferaista bir an- laşmaya (o varılmasına mâni olan da yine bu kabile dâvaları, daha doğru- su, kabilelerin siyasi ifadesi olan par- tiler liderlerinin "memleketin gelecek- teki bünyesi üzerinde uyuşamamala- rıdır. Kenyanın en kuvvetli kabilesinin siyasi teşekkülü olan "Milli | Birlik" partisini temsilen konuşan Kenyatta kuvvetli bir merkezi hükümet kurul- masını istemektedir. o Konferanstaki siyasi rakibi ve ikinci derecedeki bü- yük partt "Demokratik Birlik" par- tisinin lideri Ngala ise ademi merke- ziyet sistemine taraftardır. Zira an- cak bu suretle bir "Parti diktatörlü ' gü"nün önlenebileceğini söylemekte- ir; Kenyatta ve taraftarları, rakip- lerini o sömürgecilerin ajanı olmakla suçlandırmakta, buna mukabil karşı 26 taraf da Kenyattayı komünist taraf- tan veya en azdan komünistleri mü- samaha eden bir adam gibi göster- mektedir. Zehirli ok 65 Afrikalı delegenin, milli kıyafet- lerile iştirak ettikleri Londra kon- feransının ve bu tüylü, mızraklı zevat arasında oSömürgeler Bakanı Maud- ling ile Commomvealth Bakanı San- dys'in arzettikleri manzaranın çok değişik ve eğlenceli olduğu şüphesiz- dir. Fakat bu "Operet'in zaman Zza- man drama döndüğü de görülmekte- dir. Meselâ, merkeziyet veya federa- lizm .sistemi üzerinde tartışılırken, azınlık kabilelerinden bir liderin peş- temalı altına gizlediği (ozehirli oku kaldırıp konferans masasının ortası- na saplaması gibi... (Heyecanlı lider bu suretle, federalist sistem (kabul edilmediği takdirde savaş çıkacağını kendi kabilesine has ifade ile belirt- miştir. Buna karşılık Kenyatta "Ben ih- tiyar bir adamım. Ama istiklâli sağ- lamadan Londrayı terketmiyeceğim" demekle iktifa etmektedir. . Kenyat- tanın ihtiyarlığından bahsetmesi ye- tersizliğini, İktidarsızlığını anlatmak için değildir. Aksine, 65 yaşında olan, fakat taraftarlarının 75 yaşında ol- duğunu iddia ettikleri Kenyatta, bu suretle, ancak 40 yaşında olan raki- bine üstün olduğunu ifade etmekte- dir. Zira Afrikalılar nezdinde, özel olarak Kenyada ileri yaş, bir- itibar ve nüfuz alâmetidir Buna karşılık Ngala'nin avantajı ise bu günkü Kenya hükümetinin BASIN ŞEREF DİVANININ o TEBLİĞİ: 6. Mart1962 günü Prof. Dr Naci Şensoy'un başkanlığın da toplanan Basın Şeref Divanı aşağıdaki tebliğin umumi efkâ- ra duyurulmasını (o kararlaştır- mıştır 10 Ocak 1963 tarihi bispisi gazetesinde "Salim şol oOkanserden müzdarip bağlı ğı altında yayınlanan haberin, hilafı hakikat olduğu (Divanca yapılan araştırma sonunda tes- bit edilmiş ve Basın Ahlâk Ya -| Basım ihlâlinden bu durumdan dolayı Ekspres gazetesinin. TAKBİHİ, kararlaştırılmıştır. — Yeni İstanbul, o Vatan, Teni Sabah ve Ekspres gazete- leri hakkında yapılan diğer mü- racaatları inceleyen divanımız bu konularda herhangi bir işlem yapılmasını gerektiren bir odu- rum görmemiştir. başkam olmasıdır. oFilhakika, o 1960 Londra (konferansında kabul edilen anayasaya göre Kenya bir nevi dahi li muhtariyete kavuşup, 1961 baha- rında secimler yapılınca Kenyattanın partisi en kuvvetli parti olarak mey dana çıkmış, fakat o sırada Kenyat- ta hapiste olduğundan ve tahliyesi zamanı üzerinde uyuşulamadığından "Milli Birlik" hükümete girmemiş ve Ngalanın "Demokratik Birlik" parti- sinin hâkim olduğu bir kabine kurul- muştu. Ancak hükümet başkanlığı sıfatı, Kenyattanın arkasında duran iki büyük kabilenin Kikuyu ve Luo kabilelerinin sıkleti yanında hiç me- sabesindedir. Diğer unsurlar Çoğunluk biç şüphesiz Kenyattada- dır. Fakat İngilizler bu işin ço- gunlukla hal edilemiyecegini, bir or- ta formül bulmanın zaruri olduğunu bilmektedirler. Zaten, bazı özel du- rumlar da böyle bir ortalama hal tar- zını zaruri kılar gibi görünmektedir. Zira Kuzey Eyaletindeki 100 bin So- malili, yeni Somali Cumhuriyetine il- tihak etmek istiyorlar. Sahil bölge- sindeki 35 bin Arap ise tekrar Zen- gibar Sultanına tâbi olmak arzusun- dadır. Nitekim Zengibar Sultanı, vak- tile kendi idaresinde bulunan ve 1887 tarihli, bir anlaşma ile İngiliz sömür- ge idaresine terkedilen bu sahil top- raklarını geri almak için oLondraya koşmuştur. Bu vaziyet dahilinde Jomo Ken- yatta az çok ofederalist bir sistemi kabul edecek midir? İhtiyar lider, bu federalizmin ne olduğunu anlamadan kabul etmek niyetinde görünmemek- te ve çok daha geniş federasyonlar, merkezi bir hükümet ile Kenyanın da dahil olacağı büyük bir Batı o Afrika federasyonu tasarlamaktadır. Evvelce Kenyattanın yalnız Ken- ya, Uganda, Tanganika ve muhteme- len Niyasaland'dan müteşekkil bir federasyon Oo tasarladığı (o biliniyordu. Fakat "Kenyanın Ateşli Mızrağı" son beyanlarından birinde bu federasyo- na Somali, Habeşistan, Zengibar ve Rodezyayı da katmış, Portekiz Mo- zambikinin de ilerde ayni federasyo- na girebileceğini İlâve etmiştir. Ken- yatta, ufkunu çok geniş tutmaktadır. Bunun da yeffi siyasi rakipleri ile be- raber İngilizleri de ürküttüğü görül- mektedir. Fakat herhalde Londra konfe- ransında bir hal tarzı bulmak gere- kiyor. Zira liderler netice almadan veya yalnız bir "tarafı tatmin eden bir netice ile Kenyaya dönecek olurlarsa, 1952 . 53 hadiselerini gölgede bıraka- cak faciaların zuhuru emri vâki ola- caktır AKİS, 12 MART 1962