12 Mart 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 25

DÜNYADA OLUP BİTENLER Kabineyi sarsan sömürgeci Çok zarif Majestelerinin o hükümeti, geride bıraktığınız hafta şiddetli bir sarsıntı geçirdi. Mac Millan hükü- metinin istifa etmesi ihtimali, gazete sütunlarında yer aldı. Hükümet üye- lerinin o birbirlerine (o girdiklerinden bahsedildi. Bu sırada bir akşam, Lon- dra hava alanına inen yaşlı bir zat: "— Gerekirse silâhla karşı koya- cağım, federasyon kuvvetlerini hare- kete geçireceğim, memleketin ikinci bir Kongo olmasına göz yummıyaca- gım! Ben Başvekilliğe hevesli deği- lim. Çekilip, başımı dinlemek isterim. Fakat anarşiye müsaade edemem" di- ye beyanat veriyordu. Hadise, nükleer bomba veya Sov- yetlerle (o münasebetlerin (gelişmesi, yahut Berlinin alınıp verilmesi gibi işlerle ilgili değildi. Hava meydanın- da bağırıp çağıran zat, Rodezya - Ni- $ Sir Roy Welensky idi ve silâhla karşı koyacağını söylediği şey de, İngiliz kabinesinde hadise yaratan bir ana- yasa, Kuzey Rodezyaya verilecek anayasa idi. İngilizler (o 1953'den beri Afrika- nın göbeğinde Kuzey ve Güney Ro- dezya ile Niyasaland'dan meydana gelme bir federasyon idame etmekte- dirler. Eski sömürgeciliğin mek par- mak ilerlemiş bir şekli olan bu for- mül Orta Afrika federasyonu adını taşımaktadır. Tabii bu gibi yerlerde mütad olduğu veçhile yerli halk be- yazlar tarafından idare edilir ve memleketin serveti de beyazların Ce- bine iner. Ancak çizilen manzarayı, sömürgelere bağımsızlık tanımak ve herhalde sö- mürge savaşlarına girmemek gibi akıllıca bir düstur ile rötuş etmiştir, hâlâ da etmektedir. 1957 den bugüne kadar İngilterenin yalnız Afrikada bağımsızlığını tanıdığı memleketlerin sayısı en az üçtür ve bunun bir misli de sıra beklemektedir. Gürültüye se- atıl- demokratik şart ve nisbetlere göre idareye iştirakini derpiş etmektedir İşte Bir Roy'ı un, Afrikada yüzde- dır, geri kalanlarda ise milliyetçi ce- reyan bu gasıp idareleri sarsmış bu- lunmaktadır- Başkanı olan bu sömür- AKİS, 12 MART 1962 gecinin kabulünü istemediği anayasa budur. Zira bu anayasa kabul edile- cek olursa memleket servetinin yerli halk lehine (odeğerlendirilmesi bahis konusudur. Sir Roy bunu federasyo- nun dağılması gibi göstermektedir. İkinci Kongo "Federasyonun dağılmasına mâni olacağım" derken Sir Roy We- dostu Çombeyi düşünmekte- dir. Hani şu, 1960 Ağustosundan beri dünyanın başına kırk çift çorap ören ayrılıkçı Katanga Başkanı Çombeyi. Katanga, bilindiği gibi Kuzey Rodez- ya ile hemhuduttur. Çombe, gerek Birleşmiş Milletler kuvvetlerine, ge- rekse merkezi Kongo hükümetinin otoritesine karşı koymak için gerekli silâh, cephane ve ücretli askerlerden mühim bir kısmını Kuzey Rodezyadan almıştır. Kuzey Rodezya -Katanga hududu üzerinde kâin Ndola'ya uçak- la giderken oldukça esrarlı o şartlar içinde kazaya uğrayan Birleşmiş - Milletler Genel Sekreteri Hammarsk- joeld'un kanından da bu iki memle- ket, bu iki memleket idarecileri me- suldürler. Bu mesuliyeti henüz gere- ği gibi üzerlerinden atamamışlardır. Şimdi Çombe işini yoluna koymuş, toprakları üzerinde çalışan şu ma- hut "Maden Birliği" üyelerini ve di- ger menfaatleri uzlaştırmış, dolayı- sile kendisine yöneltilen hareketleri durdurmuş olduğuna göre, Sir Roy, istikbali bu kadar parlak olan bir komşudan bir "Anayasa kâğıdı" yü- zünden vazgeçebilir mi? Katanga maden damarları Kuzey Rodezyaya uzanmaktadır ve Kuzey Rodezyanın Katanga madenlerinde büyük hissesi vardır. Yarın, öbür gün Londra kabi- nesi Kuzey Rodezya anayasasını yü- rürlüğe koyup da bütün bu menfaat- lerin sahibi kim olduğu meselesini münakaşa konusu ederse, ne olur? İşin aslı budur. Sir Roy Welensky, muhtemelen muhtar olabilecek bir , Rodezyayı idare eden ise "Sir" Bunun dünyayı parmağında oynatan "büyük iş" âlemi için hiç bir ehemmiyeti yoktur. Hattâ bu âlem KENYA VE KOMŞULARI 25