16 Ekim 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 10

YURTTA OLUP BİTENLER 1946-50 devresi içinde D.P., Mec- lis Başkanlık Divanında bir Başkan- vekilliğinin kendisine verilmesi tekli- fini de aynı sebepten reddetmiş ve iktidarla bir iştirak halinde görülme- meyi, ihtilafları ayakta tutmayı ter- cih etmiştir. Cumhurbaşkanlığı Türkiye Büyük Millet Meclisinin ilk toplantısı sona erdikten sonra, partilerin Milletvekilleri Meclisi o ve Senato Grupları müşterek birer top- lantı yapacaklardır. Bu toplantılarda Gruplar kendi Başkanlık Divanlarını seçecekleri gibi bir başka ve mühim meseleyi karara bağlayacaklardır. A- nayasa gereğince Türkiye Büyük Mil- let Meclisinin ertesi günkü toplantı- sında yapılacak Cumhurbaşkanı se- çimi için partiler aday gösterebilecek- re Cumhurbaşkanı üçte iki ekseriyet- le seçilecek, ilk iki turda bu sağlan- madığı takdirde salt çoğunlukla ye- tinilecektir. Meclis 623 kişiden teşek- kül edeceğine, göre, salt çoğunluk 312'dir. C. H. P. nin 150 senatörlüğün 100 tanesini alması kuvvetle muhte- mel olduğuna ve M. B. K. nden gelen üyelerin temayülü C. H. P. adayını destekleme yönünde bulunduğuna gö- re sâdece 189 milletvekilinin o isti- kamette oy kullanması Cumhurbaş- kanı seçimlerini oneticelendirecektir. . P. nin her iki Mecliste daha fazla iskemleye sahip olması beklen- diğine göre Cumhurbaşkanlığına İs- met İnönünün seçilmesini sürpriz saymamak lâzımdır. Meclisin teşekkülü o tarzda olmaz da, A.P.veY.T. P. müştereken daha yüksek sayı tuttururlarsa Cemal C. H. P. Genel Başkanı İnönü İzmirde halka hitap ediyor Kalbe işleyen ses terdir. Adaylar, Grupların o akşamki toplantısında tesbit edilecektir. C.H.P.nin Cumhurbaşkanı ada- yı, İsmet İnönüdür. A, Cum- hurbaşkanı o adayı olarak Ali Fuat Başgil düşünülmektedir. Y.T. P. Ce- mal Gürsel üzerinde kararlıdır. C. K. M. P. Osman Bölükbaşının arzusuna göre hareket edecektir. Ancak bu i- simler, partiler Meclise, ekseriyeti alarak olmasa bile birer varlık ola- rak girdikleri takdirde ortaya atıla- caktır. Y.T. P.ileC.K. M.P. bu san- sa malik olmadıklarından, onlar daha ziyade bir anlaşma çalışmasında rol oynayabileceklerdir. . O bakımdan, müstakil birer adayla ortaya çıkma- ları bahis konusu değildir. Türkiye Büyük Millet Meclisinin teşekkül tarzı itibariyle, en şanslı a- day İsmet İnönüdür. Anayasaya gö- 10 Gürselin adaylığının bahis (okonusu edilmesi ve C. H. P. nin de, kendisi aday göstermeyip O istikamette git- mesi bir zaruri hal çâresi olarak düşünülebilir. Öyle bir kuvvet müva- zenesi belirdiği takdirde, Gürsel Başkanlığı kabul edecektir. Fakat bu- nun haricinde, İhtilâlin başı oaday- lık düşünmemektedir. Mamafih, Mec- lisin o tarz teşekkülü pek, ama pek az muhtemeldir. Her halde muhakkak olan, İnönü ve Gürsel alternatiflerin- den hiç birine sâdece C.K. M.P. nin iltifat oetmeyeceğidir. C. K. Cumhurbaşkanı seçiminde müstenkif kalmayı tercih edecektir. Başbakanlık görevi Cumhurbaşkanı, kabinenin okurul- ması için evvelâ Mecliste temsil edilen partilerin en kalabalık üyeye sahip olanının liderine teklifte bulu- nacaktır. Hâdiselerin beklenen tarz- da cereyanıyla İsmet İnönü Cumhur- başkanı olduğu takdirde o partisinin Genel Başkanlığından o an istifa e- decek ve Devlet Başkanlığı görevi bo- yunca hiç bir partinin iç işine karış- mayacaktır, İsmet İnönü, kabineyi kurma vazifesini İsmail Rüştü Aksa- la verecektir. İsmail Rüştü Aksal, belki de bü- tün milletvekili adayları içinde ken- disine Başbakanlık görevi verilmedi- ği takdirde en büyük omemnunluğu duyacak insandır. Fakat o hâdiseler memleketi öyle bir noktaya getirmiş- tir ki Aksalın bundan kaçınması ne kabildir, ne de hizmet anlayışıyla te- lif edilebilecek bir husustur. Zaten gerek arkadaşları, gerekse Oo siyaset hayatımızı hislerden ziyade objektif açıdan görenler Aksalı vazife kabulü hususunda ikna etmeye niyetli, karar- lıdırlar. Zira herkesin bildiği gerçek şudur: Aksal, ideal bir Başbakan adayıdır. Anayasa, sâdece Başbakanın Mec- lis içinden seçilmesi zaruretini der- piş etmektedir. Bakanlar, dışardan seçilebilecektir. Aksal, İnönü o tara- fından vazifelendirildiğinde kabinesi- ni kurmak için derhal temaslara ge- çecektir. Kabinenin teşekkül tarzı bakı- mından bugünden söylenecek her söz, bir spekülasyondur. Kabinenin, bı- rakınız üyeleri, veçhesi dahi şu anda tamamile meşhuldür ve tek bir kul bilgi sahibi değildir. Zira her şey, Mecliste partilerin temsil nisbetleriy- le alâkalıdır muhtemel kombinezonlar Bir C. H. P. linin, ilk olarak kabine kurmakla görevlendirileceği aşağı yukarı muhakkaktır. Zira partiler a- rasında en yüksek üye miktarım -tek başına ekseriyet alamaması ha- linde dahi- C. H. P. nin çıkaracağı en tabii ihtimaldir. Bu ve diğer ihti- mallere göre, parlamentoda çeşitli kombinezonlar bahis konusu olacak- tır. I — C.H. P. rahat bir ekseriyet sağ- larsa : Bu, Milletvekilleri Meclisinde 300 civarında milletvekili odemektir. O takdirde, bir koalisyon yapılmak- sızın Aksalın başkanlığında bir C. H. P. hükümeti kurulacaktır. Böyle bir hükümet, Mecliste, bilhassa Y. T. P. ve A. P. nin mutedil ucuyla da sıkı istişarede bulunacaktır. 2 — C.H.P. küçük bir ekseriyet sağ- larsa : Bu, milletvekilleri Meclisinde 225 ile 250 arası milletvekili demek- tir. Bu takdirde, C. H. P. memleketi idare etmek için bir koalisyona git- meye mecbur değildir. Demokrasiler- de, sağlam partilerle ve normal şart- lar altında pek ufak ekseriyetlerle AKİS, 16 EKİM 1961