13 Mart 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28

DÜNYADA OLUP BİTENLER Kongo Kurulamayan düzen Bundan aşağı yukarı dokuz ay ka- ar önce Güvenlik Konseyi "Kon- go milli güvenlik kuvvetleri iç düze- ni yeniden kuracak duruma gelince- ye kadar bu düzenin kurulması için Kongo Hükümetine yardım etmek" için Kongoya bir Birleşmiş Milletler kuvveti yolladığı zaman, hiç kimse işlerin bu kadar karışacağını düşün- memişti. Halbuki şimdi, bu kararın üzerinden dokuz ay geçtikten sonra, Kongoda düzen hala kurulamadığı gibi ortalık büsbütün karışmış, dü- zenin ne, yardım edilecek Kongo Hü- kümetinin hangisi olduğu içinden çı- kümaz bir mesele haline gelmiştir. Hiç şüphesiz, bu karışıklığa se- bep olanların başında oOMobutu gel- mektedir. Politikihtirasınıtatmini Kongonun kurtuluşunun üstünde tu- tan Mobutu'nun durumu, bağımsız- lık savaşı yapan ve yapmakta olan uluslarca pek iyi bilinmektedir. AKİS'in daha o sıralarda da söy- lediği vi öldürü si Kon durumunun düzelmesine yardımcı “olamamış, tam tersine Lu- mumba'cı kuvvetleri daha büyük bir şiddetle harekete geçirmiştir. Şu sa- tırların yazıldığı sırada, Doğu eya- letinin başkenti (o Stanleyvüle'de ka- rargâh kuran Lumumba taraftarı Gizenka hükümetine bağlı kuvvetler Kongonun yarısına yakın bir bölge- yi kontrol altında tutmakta, buna karşılık oyarden biter gibi okurulan İleo, Kalonji ve Çombe hükümetleri Lumumba'cı kuvvetler karşısında iş birliği yapmak için karşılıklı (o yar- dımlaşma anlaşmaları imzalamakta- dırlar. Diğer yandan, Birleşmiş Mil- letlerin gayretiyle Tananarive'de Kongolu liderler arasında bir konfe- rans toplanmıştır. Gizenka hükümeti, yapılan devamlı ısrarlara rağmen, bu konferans masası başına oturma- mıştır. Kongo meselesinin milletlerarası alandaki gelişmelerine göz atılırsa, Lumumba'mn ölümünün Kongoyu soğuk harbin içine daha fazla soktu- -u açıkça görülecektir. Güvenlik Konseyinin aldığı rağmen, Birleşmiş Milletler kuvvetleri Kon- goda çatışan tarafları ayırmakta güçlük çekmektedirler. Bunun baş- lıca sebebi, başlangıçta yirmi o bini asan Birleşmiş Milletler askerinin bâzı Afrika devletlerinin kuvvetle- rini geri çekmesi üzerine onüç bine düşmesidir. Eğer bugün Kongoda a- çık bir büyük iç savaş patlak vermi- yorsa, bunun sebebi Birleşmiş Millet- 26 Mobutu Çıbanbaşı ler kuvvetlerinin varlığı değil, dörde bölünen taraflar arasındaki ların bunların ikisi, sında bir cephe birliği kurulmasına engel olacak kadar derin olmasıdır. Diğer yandan Kongo meselesi Bir- leşmiş Milletler için de bir çıban ba- şı olmaya devam etmektedir. o Bay "H"nın davranışına şiddetle muha- lefet eden Sovyetler Birliği, Genel Sekreteri boykot etmek kararını ge- çen haftadan itibaren tatbike başla- mıştır. Bütün bu hususlar göz önün- de tutulunca, Kongoda özlenen düze- nin daha uzun müddet kurulamıya- cağı gerçeği açıkça ortaya çıkmak- tadır. İngiltere Siyahlar ve beyazlar Geride bıraktığımız haftanın başla- rında, Londra hava alanı çok ha- reketli bir üç gün yaşadı. İngiliz Dı- şişleri bakanlığının protokol işleriyle görevli memurları durup dinlenme- den bir oraya, bir buraya koşuşup durdular, Scotland Yard'ın polis mü- fettişleri alanın dört bir tarafım sıkı bir göz hapsi altında tuttular. Pazar- dan çarşamba sabahına kadar geçen bu «ok hareketli üç gün içinde alana tam oniki başbakan inmişti ve bunla- rın yerleştirilmesini, üstelik güvenli- ğini sağlamak doğrusu hiç de kolay bir iş değildi. Geçen hafta kendilerini taşıyan ö- zel uçaklardan Londra hava alanına hil devletlerin başbakanlarıydı. diği gibi, üzerinde güneş batmayan Büyük Britanya İmparatorluğu Bi- rinci Cihan Savaşından sonra yavaş yavaş dağılmaya başlayınca, birer bi- rer bağımsızlık kazanan eski sömür- geleri İngiltere tahtı etrafında topla- mak için böyle bir topluluk kurulmuş ve topluluğa dahil devletlerin sayısı. İkinci Cihan Savaşından sonra daha da kabarmıştı. Topluluk içindeki dev- letler iç ve dış politika bakımından ta- man zaman buluşarak bir politik iş- birliği kurmaya bile (o çalışıyorlardı, İngilla Devletler Topluluğuna dahil devletlerin başbakanları, geçen haf- ta, İkinci Cihan Savaşından sonra o- nuncu defadır ki bir araya gelmiş- lerdi. Toplantılar ilk yıllarda İngilte- re, Kanada, Avustralya, Yeni Zelan- da, Güney Afrika Birliği, Hindistan. Pakistan ve Seylan başbakanlarının iştirakiyle başlamış, son yıllarda bun- lara sırasıyla, Orta Afrika Federas- yonu, Malaya, Gana ve nihayet Ni- jerya başbakanları da katılmıştı. Ge- cen haftaki toplantı başladığı zaman, bir müddet New Yorkta kalarak o- AKİS. 13 MART 1961